De economische crisis in Spanje heeft de biologische landbouw in Spanje ongemoeid gelaten. In 2012 werden op 1,7 miljoen hectare biologische producten verbouwd. In 2011 was dat 988.323 hectare, volgens cijfers van het ministerie van Landbouw en Milieu.
José María Gómez hurkt en trekt een bosje wortels en wat prei uit de grond. Voor de boer uit Zuid-Spanje is biologische landbouw meer dan het niet gebruiken pesticiden en andere chemicaliën. Het is een manier van leven, zegt hij, die vraagt om creativiteit en respect voor de natuur.
Gómez (44), wiens ouders en grootouders ook boeren waren, verkoopt zijn groenten en citrusfruit op markten in Málaga. Ook bezorgt hij zijn producten bij mensen thuis. Hij heeft 3 hectare land in de Valle del Guadalhorce, 40 kilometer ten westen van Málaga.
De biologische landbouw leverde in Spanje ruim 913.000 euro op in 2012, 9,6 procent meer dan in 2011. “Biologische landbouw groeit in Spanje en Europa, ondanks de crisis. Dat komt omdat de consumenten van biologische producten loyaal zijn”, zegt Víctor Gonzálvez, coördinator van de Spaanse Vereniging voor Biologische Landbouw (SEAE).
Biologische markten zijn nu overal op straat te vinden in Spaanse steden en sommige supermarkten verkopen ook biologische producten. De zuidelijke regio Andalusië is koploper, met bijna 950.000 officieel geregistreerde hectares, 54 procent van het landelijke totaal.
Export
De meeste productie uit Andalusië wordt geëxporteerd naar andere Europese landen, zoals Duitsland en Groot-Brittannië. Dat lijkt tegenstrijdig met het idee van biologische landbouw om een lokaal alternatief te bieden voor de intensieve, industriële landbouw. Pilar Carrillo, boerin in Tacoronte op Tenerife, is dan ook geen voorstander van export. “De productie moet juist ter plaatse voordelen brengen”, zegt ze. Carrillo en haar man Julio Quílez houden zich sinds een jaar bezig met permacultuur – plaatselijke landbouw die functioneert als een ecosysteem dat grotendeels zichzelf in stand houdt – op een halve hectare land. De producten verkopen ze elke zaterdag op een boerenmarkt in de buurt.
“Als je plaatselijke producten koopt, eet je gezond, je komt in contact met de plattelandsbewoners en je creëert welvaart in je omgeving”, zegt ingenieur José Galván, die sinds vijf jaar biologisch voedsel koopt op markten in Málaga.
Certificering
Volgens cijfers van Eurostat uit 2012 telt Spanje de grootste oppervlakte aan biologische landbouw in Europa. Wereldwijd staat het land op de vijfde plaats, na Australië, Argentinië, de Verenigde Staten en China, staat in een rapport van de Internationale Federatie voor Biologische Landbouwbewegingen.
Controle en certificering van biologische producten, die in Spanje wordt uitgevoerd door zowel publieke als particuliere dienstverleners, zijn echter ingewikkeld en duur. Een product mag alleen biologisch worden genoemd als het gelabeld is door de betreffende plaatselijke autoriteit. Het kost minstens twee jaar om in aanmerking te komen voor certificering en de inspecties zijn grondig. Die eisen drijven de prijzen van de producten op, zeggen de boeren.
Quílez, die aromatische en medicinale planten verbouwt op Tenerife, zegt dat de certificering de kosten verdubbelt. “Een groot deel van de prijs van biologische producten gaat naar bureaucratie.”
Experimenteren
Gonzálvez wijst erop dat overheidsgeld in Spanje vooral naar conventionele landbouw en onderzoek op het gebied van biotechnologie gaat. Boeren zijn volgens hem bang de overstap te maken omdat er geen adviserende diensten zijn, anders dan in de intensieve, industriële landbouw. “Biologische landbouw is experimenteren. Als mijn meloenen bladluis krijgen, plant ik er bonen naast. Die trekken de bladluizen weg. Je wordt elk jaar wijzer”, zegt Gómez, tussen zijn tomatenplanten.
Hij gelooft dat biologische landbouw, vooral als die plaatselijk georiënteerd is, kwaliteitsvoedsel levert en tegelijkertijd het milieu en de bodem beschermt. Critici stellen dat de producten duur zijn en de productiemethoden inefficiënt. “Maar dat hangt af van wat je koopt, en waar je het koopt”, zegt Esther Vivas van het Centrum voor Studies over Sociale Bewegingen van de Pompeu Fabra-universiteit in Barcelona.
Hoewel de consumptie van biologische producten in Spanje nog steeds laag is vergeleken met die van conventionele producten, zegt Vivas, groeit de biologische markt wel. Dat zou mede een gevolg zijn van een aantal voedselschandalen. “De echte revolutie moet van onderaf komen”, zegt Gómez. “Van de consument die naar de markt gaat en kwaliteitsproducten wil.”
( IPS/Inés Benítez)
