We hebben slimme investeringen nodig

Deficit spending na 7 juni? Het zal zonder viceminister-president Dirk Van Mechelen (Open Vld) zijn. Zijn credo blijft immers ‘slim investeren door privégeld te mobiliseren’. Hoe doet hij dat? Met een tweede ARKimedes-ronde, een Rimpel- en Cultuurfonds, Kidsinvest en door de grote mobiliteitsinvesteringen in Antwerpen met tolgelden te betalen.

Dirk Van Mechelen is de onbetwistbare Vlaamse numero uno van de Open Vld geworden. Hij wordt minister-president als zijn partij de grootste wordt. Partijvoorzitter Bart Somers moest zijn ambitie om die functie te bekleden, opbergen nadat hij een kamerlid had proberen weg te kopen bij LDD. In Kapellen, zijn thuisbasis, kun je niet naast Van Mechelen kijken. Zijn affiches hangen overal.

TRENDS. De jongste reddingsoperatie voor KBC laat een wrange nasmaak bij de Vlaamse regering. Voelt u zich gerold?

DIRK VAN MECHELEN (VLAAMS VICEMINISTER-PRESIDENT). “KBC had ons toch kunnen verwittigen dat het gebruikmaakte van zijn recht om de voorziene schijf van anderhalf miljard op te nemen. Ik had André Bergen niet lang voordien op het verkiezingsdebat van KanaalZ en Voka gezien en vroeg hem of alles onder controle was. Hij antwoordde: ‘Dat is veel gezegd’. Dat het zo erg was, daar hebben we geen waarschuwingen van gekregen. Ik vind voorts dat het niet van goed bestuur getuigt als je, zoals KBC, zoveel in handen geeft van één verzekeraar (het Amerikaanse MBIA, dat zelf in de problemen geraakte).”

Bent u niet zelf verantwoordelijk voor dat gebrek aan informatie? De Vlaamse regering liet na haar twee bestuurders bij KBC tijdig aan te wijzen.

VAN MECHELEN. “Wij wachtten daarmee tot Europa de vorige operatie had goedgekeurd. Dat heeft het nog altijd niet gedaan, maar gezien de gewijzigde omstandigheden en de nieuwe reddingsoperatie hebben we nu onze vertegenwoordigers in de raad van bestuur toch al aangewezen, Eric Stroobants en Marc De Ceuster.”

Kan de Vlaamse overheid nog eens over de brug komen, als dat weer nodig zou zijn?

VAN MECHELEN. “Dat is allerminst evident.”

De Vlaamse begroting zal het de komende regeerperiode moeilijker krijgen. Hoe betaalt u uw voorstel om de jobkorting naar 600 euro te verdubbelen?

VAN MECHELEN. “Ik wil die verdubbeling niet in één keer tot stand brengen, maar stapsgewijs over vijf jaar realiseren – van 710 miljoen naar 1,42 miljard. En ik wil dat de werkende Vlaming dat bedrag jaarlijks eind februari blijft krijgen. Een gezin met tweeverdieners zal uiteindelijk 1200 euro krijgen. Netto! Dat verhoogt de koopkracht en zet mensen aan tot werken. Het is een activeringsmaatregel bij uitstek. We moeten onze activiteitsgraad van 66,5 procent naar 70 procent opkrikken. Weet u dat de Nederlanders op 76 procent zitten!

“Ik ga voor 150.000 nieuwe banen, waarvan 60.000 door de invulling van bestaande vacatures. In de Antwerpse petrochemie bijvoorbeeld gaat een hele generatie met pensioen. Die verhoging van het aantal banen creëert drie miljard inkomsten en Vlaanderen moet de return op die eigen jobcreatie krijgen.

“Concreet zou ik na 7 juni de beleidsruimte voor de jobkorting van 710 tot 750 miljoen willen verhogen. We vermeerderen dat budget nadien stelselmatig met nieuwe inkomsten die we zouden binnenkrijgen of via het uitkammen van de hele begroting. Niemand weet immers hoe de economische crisis zal evolueren. Maar laten we wel wezen, wij zullen bij nieuwe regeringsonderhandelingen lastenverlagingen op tafel leggen. En ik voel nu al aan dat de jobkorting alweer een heikel punt wordt.”

Geld voor de jobkorting kunt u niet aan investeringen spenderen.

VAN MECHELEN. “De aftredende regering hoeft heus niet te blozen als het gaat over investeringen. We zitten aan 3,2 miljard, dat jaarlijks terugkomt. En in het fonds voor eenmalige uitgaven zit anderhalf miljard. Nu weet ik wel dat de socialisten meer geld in investeringen willen steken. Dat is het verhaal van de West-Vlaamse sp.a-lijsttrekker John Crombez, die aan deficit spending wil doen. Ik zeg klaar en duidelijk: dan is het zonder mij.

“We moeten slim investeren. Neem het ARKimedes-fonds, dat spaargeld omzet in risicokapitaal waarbij de overheid als een soort buffer optreedt. Wel, ik ben voor een tweede ARKimedes-ronde. Een ander voorbeeld: het Rimpelfonds. Wees gerust, u zal er na de verkiezingen meer over horen, maar ervoor gunnen de andere partijen me dat succes niet. Het komt erop neer dat we een deel van het Zorgfonds, waarin bijna een miljard zit, gebruiken om de privésector te helpen bij de bouw van rusthuizen. Banken vragen sinds de crisis 20 procent eigen vermogen bij investeringen, een verdubbeling. Laat de Vlaamse overheid 10 procent op zich nemen via achtergestelde leningen. Die overheidsparticipatie is zonder risico’s, want er bestaat een grote vraag naar rusthuizen. Op die manier genereren we economische activiteit én werken we de wachtlijsten weg.

“Cultuurinvest is een ander voorbeeld. Dat fonds participeert mee in culturele projecten zoals een musical en we moeten daar in hogere versnelling mee doorgaan. Kidsinvest verschaft goedkoop, maar marktconform kapitaal aan iemand die met kinderopvang wil beginnen. En alweer: wachttijden weg. De private sector moet veel meer ruimte krijgen in de zorgsector. Het doet dat goedkoper en kan flexibel werk bieden aan mensen.

“Slimme investeringen kunnen ook in mobiliteit met een maatschappelijke meerwaarde en in het Antwerps masterplan, dat we met tolgelden betalen.”

Het Antwerpse referendum over de Lange Wapper, is dat voor u bindend?

VAN MECHELEN. “Je zal die uitspraak uiteraard niet kunnen negeren, maar Open Vld vraagt een provinciaal referendum en niet alleen in de stad Antwerpen.”

Wat doet u nog om het mobiliteitsvraagstuk op te lossen? LDD bijvoorbeeld stelt een ondergronds vervoersnet voor.

VAN MECHELEN. (lacht schamper) “De Vlaamse regering heeft al heel wat beslist om Antwerpen te ontsluiten. Ik heb een nieuw omvattend voorstel om het spoorverkeer in en rond Antwerpen te verbeteren. (Van Mechelen overhandigt zijn vers van de persen gerolde en fraai uitgegeven Visietekst). Een slimme kilometerheffing voor vrachtwagens én wagens moet helpen.”

“En dan het openbaar vervoer (lacht), want ik weet dat jullie daar vragen over zullen stellen. Ik heb, tegen sommigen in mijn partij, altijd de uitbouw van het openbaar vervoer verdedigd. Het budget van De Lijn bedraagt 1,15 miljard, een verdriedubbeling de voorbije jaren. Ik vind dat een evaluatie meer dan op zijn plaats is. Volgens mij moeten we opnieuw meer werken vanuit de vraag en niet vanuit het aanbod aan openbaar vervoer. De gebruiker zal meer moeten betalen, dan kan de overheid het accent leggen op comfort en veiligheid. Het is niet langer houdbaar dat de ticketverkoop slechts 12 tot 13 procent van de totale kostprijs bedraagt. Overigens, het aantal private lijnen moet met de helft vermeerderen naar 75 procent van het totaal. De privésector doet dat veel goedkoper. De overheid moet de regie doen en alleen actor worden als de markt in gebreke blijft.”

Over mobiliteit gesproken, moet Opel Antwerpen voor u open blijven?

VAN MECHELEN. “Ik wil Opel Antwerpen helpen als het een aanvaardbaar businessplan kan voorleggen. Voor mij gaat dat via de bouw van een kleine milieuvriendelijke wagen. Antwerpen heeft de grote troef van een gemakkelijke aan- en afvoer van goederen. We moeten drie tot vier jaar economisch verantwoord weten te overbruggen. Dan zullen de arbeidskosten in Polen en Slovenië even groot zijn als bij ons. Dat voordeel en het feit dat ze daar in gloednieuwe fabrieken werken, zal geen invloed meer hebben. En dan kunnen wij opnieuw volop onze logistieke troef uitspelen. Het aankopen van Opel-gronden en -gebouwen door het Antwerpse Havenbedrijf vind ik een goede overbruggingsbeslissing.”

Gemeentelijke belastingen op bedrijven wilt u weg. Zit u niet stilaan op de grens van wat mogelijk is zonder gemeenten in moeilijkheden te brengen?

VAN MECHELEN. “Er is al veel gebeurd, maar uiteindelijk moet Vlaanderen bevoegd worden voor de vennootschapsbelasting. De gemeenten kunnen er dan opcentiemen op heffen en al de bestaande pestbelastingen afschaffen. Dat kan nog niet en dus nam de Vlaamse regering gemeente- en provinciebelastingen op zich zodat bedrijven minder worden belast.

“Dat brengt me op de interne staatshervorming. De provincie afschaffen, dat komt er niet van. Dus zeg ik: behoud de provinciale administratie en maak dat mensen, naargelang van de bevoegdheid, met ten hoogste twee niveaus te maken krijgen. Vanaf 1 september bijvoorbeeld komt de Vlaamse regering niet meer tussen als het gaat over vergunningen in het kader van de ruimtelijke ordening.”

Wanneer wordt Vlaanderen bevoegd voor de vennootschapsbelasting?

VAN MECHELEN. “Het moment van de waarheid komt eraan voor de staatshervorming. Ik wens de federale premier veel succes bij het maken van zijn budget voor volgend jaar. Dat zal niet gaan. Laat ze dus maar komen.” (Van Mechelen leunt achterover met zijn handen in de nek.)

U bent onbetwistbaar de liberale kandidaat voor het ministerpresidentschap sinds uw partijvoorzitter Bart Somers uit de bocht ging met het wegkopen van LDD-kamerlid Dirk Vijnck. Dat doet deugd, niet?

VAN MECHELEN. “Natuurlijk. De camera’s zijn minder mijn ding, maar ik kan een heel fraai inhoudelijk palmares voorleggen.” (T)

y Door Boudewijn Vanpeteghem en Alain Mouton/Fotografie Thomas De Boever