Saksen and the city

Wanneer je het silhouet ontwaart van de oude stad die zich aan weerszijden van de Elbe uitstrekt, begrijp je meteen waarom Dresden al zo vaak is vergeleken met Firenze. Net als de Italiaanse schone biedt Dresden de perfecte synthese tussen kunst en architectuur. De tastbare levensvreugde is er in alle seizoenen aanstekelijk.

Ik was naar Dresden gekomen om er aan de universiteit te studeren; nu zou ik er voor geen geld meer weg willen!” Net als alle overige inwoners van de Saksische hoofdstad ‘verkoopt’ de jongeman, die onze gids is, zijn stad met verve. Zijn inspanningen zijn even lovenswaardig als overbodig. We zijn namelijk al overtuigd. De locatie spreekt voor zich, en van achter elke bocht van de Elbe duikt weer een ander opmerkelijk monument op: de Frauen- kirche, de Semperoper, het paleiscomplex de Zwinger, het Residenzschloss,…

August de Sterke, Keurvorst van Saksen en groot bewonderaar van Lodewijk XIV, zou zich voor het decor van Dresden hebben laten inspireren door de pracht en praal van Versailles. In 1750 vereeuwigde Canaletto de stad in een van zijn doeken. Je kan je maar moeilijk voorstellen dat er na de dodelijke luchtaanvallen door de geallieerden van 13 op 14 februari 1945 weinig of niets overeind bleef.

Dresden komt inderdaad van ver… Al ten tijde van de DDR werd een aanvang genomen met de identieke wederopbouw. Na de eenmaking van Duitsland werd het tempo nog opgevoerd, en tot op vandaag gaan de reconstructies voort, maar dan in de buitenwijken.

Wat gebeurde er met de kunstcollecties die deze monumenten bevatten? Wel, de werken die aan de bombardementen ontsnapten, werden aan het einde van de oorlog in beslag genomen door de Russen en naar de Sovjet-Unie overgebracht. Merkwaardig genoeg gaf het Russische communistische regime ze in de jaren 50 terug aan de DDR, allicht als bewijs van vriendschap tegenover een zogenaamd ‘broederland’. Momenteel vallen ze te bewonderen in een twaalftal musea onder de vlag van de Nationale Collecties van Dresden (Staat-liche Kunstsammlungen Dresden).

Porselein: Het witte goud Om ons een beeld te vormen van de pracht van Dresden aan het einde van de 17de eeuw begeven we ons naar de ‘Groene Kluis’ (Grünes Gewölbe), ingehuldigd in 2006 ter gelegenheid van de 800ste verjaardag van de stad. In een vleugel van het Residenzschloss is het ‘schattenmuseum’ ondergebracht, uniek in Europa: een collectie van drieduizend sieraden en zilverwerk, stuk voor stuk meesterwerken, verzameld door August de Sterke. De peperdure hebbedingen moeten de vorstelijke schatkist heel wat lichter hebben gemaakt. Om in zijn behoeften te voorzien, had August de Sterke een aantal scheikundigen opgedragen goud te fabriceren. In plaats daarvan ontdekten zij als eerste Europeanen het geheim van het vervaardigen van… porselein. Het ‘witte goud’ zou Saksen in elk geval geen windeieren leggen.

De collecties van Dresden tellen zo’n twintigduizend stukken porselein, waarvan de allermooiste in de Zwinger worden uitgestald. Het betoverende barokke paleis aan de oever van de Elbe huisvest nog vier andere musea, waaronder een galerij met belangrijke werken van grote Europese schilders uit de 15de tot 18de eeuw en een Mathematisch-Physikalischer Salon. Met de aanleg van laatstgenoemde collectie werd in 1728 begonnen: oorspronkelijk ging het om wetenschappelijke instrumenten afkomstig uit de Schatkamer, maar nadien kwamen er ook zakhorloges, klokken en automaten bij. Tegenwoordig is het een van de belangrijkste verzamelingen ter wereld, met stukken van onschatbare waarde, zoals de wereldklok van Andreas Gärtner (1690) die de lokale tijd weergeeft op 365 verschillende plaatsen ter wereld.

Het Mathematisch-Physikalischer Salon wordt momenteel uitgebreid en gerenoveerd met de steun van manufactuur A. Lange & Söhne, de erfgenaam van de grote Saksische horlogetraditie sinds 1845. Als het salon in april 2013 weer opengaat, zullen er videoanimaties met uitleg over horlogemechanismen worden getoond, naast een aanzienlijke verzameling historische stukken van A. Lange & Söhne – zo onder meer een tafelmodel geïnspireerd op de klok met digitaal display die in de grote zaal van de Semperoper staat opgesteld. De klok werd boven het podium gehangen om de toeschouwers te informeren over de voortgang van de voorstelling, telkens met vijf minuten, in de hoop daarmee het vervelende lawaai van de repetitiehorloges tegen te gaan. Lang voor het tijdperk van de gsm hadden ze in het theater blijkbaar al met geluidshinder af te rekenen…

Na een bezoek aan deze drie toppers lonkt de Nieuwe Stad aan de overkant van de Elbe, met al zijn materiële geneugten: galerieën, winkels, bars, restaurants en zo meer. Het verhoogt nog het begrip voor de uitspraak van onze gids: wie zou uit Dresden weg willen?

Patrick Delaroche