QUICK & FLUPKE

Terwijl iedereen zich nog zat af te vragen waarom in ‘s hemelsnaam de regering-Dehaene volmachten nodig had om het maatregelenpakket van de zogenoemd “historische” begroting 1997 gestemd te krijgen, schoot VLD-voorzitter Herman De Croo een swap-raket af die het doel slechts nipt miste. De Croo bracht zijn betoog omtrent de financiële gokken uit de periode 1989-’92 op de hem eigen flamboyante, naar de populaire media toe beklijvende wijze, maar had de materie technisch duidelijk niet onder de knie (wat onverhoopte openingen liet voor de verdediging van minister van Financiën Maystadt). Die techniciteit zit VLD-kamerlid en econoom Paul De Grauwe wel spelenderwijs in de vingers maar de Leuvense hoogleraar mist dan weer de spreekgestoelte-présence van zijn voorzitter. Nu kreeg de regering het slechts even erg moeilijk. Met een uitgekiende mengeling van De Croo en De Grauwe zou Dehaene II kopje onder zijn gegaan.

Afgezien van het feit dat de buitenlandse schuld van de Belgische staat vooral onder rooms- blauwe coalities fel is toegenomen, sloeg De Croo de bal behoorlijk mis door impliciet weliswaar het beheer van de staatsschuld als dusdanig aan te vallen. De mensen van de Belgische schatkist verdienen dit niet. Alhoewel ze inzake de prijszetting van nieuwe leningen af en toe de bal eens behoorlijk mis slaan, vervullen zij in vaak erg moeilijke omstandigheden hun job méér dan naar behoren. Ondanks zijn torenhoge schuldpositie kreeg ons land tot nu toe nog geen solvabiliteits- en wisselkoerscrisis over zich heen en dat valt in hoge mate aan de deskundigheid van de mensen van de thesaurie toe te schrijven.

Dat de schatkistbeheerders zich soms, zoals in het door De Croo aangekaarte geval dat overigens, in alle bescheidenheid, de voorbije drie jaar reeds tweemaal aan de orde kwam in Trends , toch wagen aan erg riskante transacties, vloeit in belangrijke mate voort uit de continue politieke druk om langs de kant van het schuldbeheer zoveel mogelijk voordelen op korte termijn bij elkaar te schrapen. Kwestie van op de politiek veel gevoeligere uitgaven zo weinig mogelijk te moeten ingrijpen. In die zin vormen de swap-rampen typische illustraties van de begrotingsfilosofie van roomsrood : plak met kunst- en vliegwerk en tonnen cosmetica de begroting van het lopende jaar en het ontwerp voor het volgende jaar aan elkaar, de langetermijnconsequenties daarvan zullen we later wel zien.

Overigens is het zo dat de thans gewraakte transacties niks met actief schuldbeheer te maken hebben. Lenen in een lagerentemunt als de Duitse mark, onmiddellijk herbeleggen in hoogrentende valuta als de Italiaanse lire, en het renteverschil als bonus op de lopende begroting inschrijven, is speculeren. En dit louter met het oog op het ontwijken van de politieke verantwoordelijkheid inzake ordentelijk begrotingsbeheer. Verschillende heren van deze regering, met Philippe Maystadt op kop, klaagden in het verleden reeds diverse keren de bandeloosheid en het onverantwoorde gedrag van de internationale speculanten aan. Voortaan mag er hardop gelachen worden als één van hen zich nog eens tot financiële moraalridder wil ontpoppen.

Het verweer van Maystadt tegen de aanval van De Croo kon allesbehalve overtuigen. Zijn redenering dat het als gevolg van de floppende swaps uiteindelijk “slechts” om een 3 miljard extra rentelast gaat, is beschamend voor een minister van Financiën. Uit zijn hele betoog bleek voorts ook dat Maystadt er blijkbaar nog nooit van gehoord heeft dat bedragen die zich op verschillende tijdstippen manifesteren, slechts vergelijkbaar kunnen worden gemaakt door te spreken in geactualizeerde waarden (d.i. ze terug te brengen tot hun waarde vandaag). Voorts mag het opmerkelijk worden genoemd dat de minister stelde dat het nog niet zeker is dat de verliezen zich ook concreet zullen voordoen. Voor zover het transacties tussen toekomstige EMU-lidstaten betreft (DM-lire bijvoorbeeld), wil dit zeggen dat de minister nog wijzigingen in de huidige pariteiten verwacht.

Het allerergste was echter dat Maystadt niet wou toegeven wat in dit geval nogal evident is, namelijk dat men in deze swap-transacties diep de vinger in het eigen oog gestoken heeft. Uiteraard draagt Maystadt niet de directe, operationele verantwoordelijkheid voor die concrete transacties, maar aan de politieke verantwoordelijkheid ervoor kan hij onmogelijk ontsnappen. Laat daarover geen twijfel bestaan ; onder meer via de uitlatingen van Rekenhof-voorzitter Van de Velde in de Kamercommissie voor Financiën kwam immers duidelijk aan het licht dat Maystadt, al dan niet doelbewust, fel tekortgeschoten is in de voorlichting van het parlement. Maystadt zit nu in exact dezelfde positie als die waarin Mark Eyskens destijds belandde naar aanleiding van de affaire-Khaled. Zowel qua intellectuele moed als qua respect voor elementaire politieke zeden kreeg de reputatie van Phillipe Maystadt onherstelbare klappen. Wie als minister met een dergelijke zaak wordt geconfronteerd, stapt op. Punt. Behalve in dit apenland, zoals Eyskens zelf ooit stelde.

Johan Van Overtveldt