Puzzelaar voor RWE

Mossel noch vis. Zo kan de strategie van de Duitse energiereus RWE om een stek te veroveren op de Belgische elektriciteitsmarkt nog het best worden omschreven.

De start oogde nochtans veelbelovend. RWE pikte als eerste enkele grootverbruikers – onder meer Ford Genk en Tessenderlo Chemie – als klant in van Electrabel. De plannen om op de site van BASF een gasgestookte centrale met een vermogen van 400 MW te bouwen – samen met Electrabel trouwens – dateren al van 1999. De agressieve strategie kreeg een vervolg met de opstart van een Belgisch verkoopkantoor, in samenwerking met de Belgische partners Ludo Candries en Bert Abbeel. RWE Plus Belgium ambieerde tot 10% van de markt in te palmen.

Maar RWE verkeek zich op de risico’s die aan de bestorming van de Belgische elektriciteitsmarkt waren verbonden. Die markt is behoorlijk afgeschermd. Op Belgische bodem is de opwekkingscapaciteit nagenoeg volledig in handen van Electrabel. Concurrenten moeten de stroom dus invoeren over de hoogspanningslijnen van Elia, een dochter van Electrabel die onafhankelijk hoort te zijn. Bovendien botsen ze op flessenhalzen in het hoogspanningsnetwerk aan de grenzen. RWE trok zijn staart in, al wil een woordvoerder dat niet gezegd hebben: “Het is niet waar dat we ons uit de Belgische markt terugtrekken. RWE Plus, RWE Trading en RWE Solutions zijn goed voor 2,5% tot 3% van de Belgische elektriciteitsvraag.”

En ja, RWE Plus Belgium kreeg zopas van de Vlaamse reguleringsinstantie, de Vreg, een leveringsvergunning voor de Vlaamse elektriciteitsmarkt. Met die vergunning kan RWE vanaf 1 juli 2003 stroom verkopen aan de Vlaamse gezinnen. Lopen de Duisters opnieuw warm? De woordvoerder: “Laten we zeggen dat België fundamenteel interessant voor ons is.” Maar zo zei Christine Vanderveeren, voorzitster van de Creg, de federale toezichthouder van de markt, onlangs in Trends: “Als een bedrijf als RWE geen voet aan de grond krijgt op de Belgische markt, is dat bizar. Ofwel bestaan er afspraken, ofwel is Electrabel heel handig om RWE buiten te houden.”

Misschien dat de kersverse topman van een van de grootste stroomproducenten van Duistland meer duidelijkheid kan scheppen over de plannen op de Belgische markt. De Nederlander Harry Roels neemt in februari 2003 de CEO-functie over van Dietmar Kuhnt, die met pensioen gaat. Harry Roels (53) rookt pijp, is Nederlander en een topmanager van het energieconcern Koninklijke Olie/Shell – waarvan 60% Nederlands en 40% Brits is. In dertig jaar tijd schopte hij het van jong aangeworvene tot de nummer drie van het concern, en sinds 1999 zetelt hij in het comité van directeuren, het hoogste bestuursorgaan binnen Shell. Maar de oudgediende wil op 30 juni afscheid nemen van Shell. “Om persoonlijke redenen,” is zijn enige commentaar.

Harry Roels zal de eerste niet-Duitser zijn aan het roer van RWE. Dat staat in Essen, waar het hoofdkwartier van RWE ligt, gelijk met een culturele revolutie. Roels haalde het na een nek-aan-nekrace van de andere topfavoriet, de Duitser Richard Klein, die in de raad van bestuur van RWE zetelt.

Roels, getrouwd met Jacqueline en vader van twee dochters, krijgt bij RWE puzzelwerk voorgeschoteld. RWE deed de jongste jaren de ene overname na de andere en winkelde in energie, water en gas voor zo’n 15 miljard euro belangen bij elkaar. RWE kocht onder meer Thames Water, American Water Works en Innogy, de grootste elektriciteitsverdeler van Groot-Brittannië. Van ingedommelde regionale stroomleverancier bouwde Kuhnt RWE om tot een Europese nutsreus. RWE heeft ook een meerderheidsbelang in het bouwconcern Hochtief en boekt een groepsomzet van om en bij de 15 miljard euro. Net als het belang in Hochtief staat ook de participatie in Heidelberger Druck, een van de grootste drukbedrijven ter wereld, te koop. “Maar integratie van alle overnames is de eerste, tweede en derde prioriteit van RWE,” zeggen de analisten. Roels maakte naam als bruggenbouwer tussen nationaliteiten en tussen werkgevers en werknemers. In de omgang met collega’s staat Roels bekend als hard maar fair.

De vakman en gereputeerd internationaal manager Harry Roels mag in staat worden geacht de integratieklus bij RWE te klaren. Roels studeerde chemie aan de universiteit van Leiden. Hij begon in 1971 bij Shell en doorliep het interne opleidingsprogramma. Roels werkte voor Shell in Noorwegen, Brunei, Groot-Brittannië en Turkije, als petroleumingenieur in exploratie en productie. In 1996 benoemde Shell hem tot directeur voor de regio’s Midden-Oosten en Afrika.

Sinds 1999 is hij groepsdirecteur en verantwoordelijk voor stroom, informatietechnologie, business-to-business, de regio’s Verre Oosten en Australië, en vooral voor gas, dat net zoals voor de andere oliegiganten ook voor Shell een steeds belangrijker deel van de business wordt. Gas maakt managers inwisselbaar tussen olie- en elektriciteitsbedrijven, want vandaag zweren stroomwekkers bij gasgestookte centrales. En RWE zocht een profiel waarbij ervaring in de gasbusiness meer dan een pluspunt is. Concurrent E.ON is immers zinnens de Duitse gasimporteur Ruhrgas over te nemen, en die zet zou de aartsrivaal de pole-positie opleveren op de Europese gasmarkt én een bijna-monopolie op de Duitse markt. E.ON stuitte in februari op een njet van de mededingingsautoriteit van Duitsland, het Bundeskartellamt, maar kreeg toch groen licht van de regering. RWE lobbyt hard in Berlijn om de overname alsnog te dwarsbomen. In juni wordt een beslissing verwacht. RWE zelf verhoogde vorig jaar zijn belang in Thyssengas, de derde Duitse gasspeler, tot 75%. De overige 25% is in handen van, jawel, Koninklijke Olie/Shell.

Roels, wiens Duits meer dan behoorlijk is, was de kandidaat van verzekeraar Allianz, met een belang van 12% een van de grootaandeelhouders van RWE. Allianz wou dat de stopwoorden van de nieuwe chef rendement en aandeelhouderswaarde zouden zijn. De verzekeraar is immers van plan om zijn industriële belangen van de hand te doen en wil daar een zo hoog mogelijke prijs voor vangen. Richard Klein kon vooral rekenen op de steun van de burgemeester van Dortmund en collega’s-burgervaders, want de gemeenten zijn met 36% van de aandelen het grote machtsblok binnen RWE. Roels kondigde al aan de politieke en gemeentelijke invloed bij RWE te willen indammen.

Daan Killemaes

De integratie van de overgenomen bedrijven is de eerste, tweede en derde prioriteit van de nieuwe RWE-topman.