ODE AAN DE MECENAS

Mecenaat maakt interessante culturele en sociale projecten mogelijk. Helaas kan de Belgische mecenas zijn steun lang niet altijd inbrengen als fiscale kostenpost.

Pluk de dag en reken zo min mogelijk op die van morgen,” dichtte Horatius. “De roddel heeft vleugels,” schreef Vergilius. Deze verzen zouden nooit tot ons cultureel erfgoed behoren als de Romein Gaius Mecenas de dichters niet had gefinancierd. Het mecenaat, naar hem genoemd, wil cultuur aanwakkeren, wetenschap bevorderen en solidariteit organiseren met de zwaksten van onze maatschappij. Dat laatste gebeurt vooral via de strijd tegen sociale uitsluiting en de integratie van jongeren in moeilijkheden.

Het mecenaat situeert zich tussen pure filantropie en sponsoring. Het onderscheidt zich van sponsoring doordat het geen directe impact heeft op de bedrijfsresultaten. Toch is het niet de bedoeling van de mecenas om een koperen naamplaatje te hechten aan de ingang van de opera refererend naar de weldoener, wat bij filantropie wel het geval is.

Heel wat Belgische bedrijven zijn actief op het domein van het mecenaat. Fortis Foundation heeft een leidende rol en organiseert ook jaarlijks een conferentie om het mecenaat in de kijker te plaatsen. Het stijgende aantal deelnemers (dit jaar 350) bewijst de interesse voor het fenomeen. Buiten de geldelijke bijdrage, worden ook de Fortiswerknemers gestimuleerd om mee te werken aan projecten. Ook Proximus, Telenet, ING, Cera, Axa, P&V, Electrabel, Suez en Belgacom hebben stichtingen om hun mecenaat te organiseren. België telt ongeveer 500 stichtingen.

Puike cijfers. Toch prijkt België slechts op de dertiende plaats van de EU15 met die 500 stichtingen. Denemarken heeft er zelfs 15.000: dertig keer meer voor een land met half zoveel inwoners. In de VS beschikt de stichting van Microsofticoon Bill Gates over 67 miljard dollar om via mecenaat aan humanitaire acties te doen (30 miljard dollar komt van Bill Gates zelf en 37 miljard dollar van Warren Buffett). Ter vergelijking: Fortis Foundation gaf al 14 miljoen euro uit aan humanitaire acties in haar elfjarige bestaan.

Tussen fiscaliteit en vrije keuze. Mecenaat is een vrije keuze. Een (fiscaal) systeem kan bedrijven er wel toe aanzetten of afremmen om aan mecenaat te doen. Jammer genoeg remt het Belgische systeem af. De fiscale wetgeving beschouwt alle uitgaven die kunnen bijdragen aan de bloei van de zaak als aftrekbaar. Sponsoring, dat gekenmerkt wordt door een directe tegenprestatie (het merk van het bedrijf op de T-shirts, bijvoorbeeld) is dus zonder probleem aftrekbaar. Mecenaat, dat geen directe tegenprestatie kent, is dat normaal niet.

Nochtans heeft mecenaat, dat activiteiten steunt die het algemeen belang dienen, wel degelijk een impact op het bedrijf en de bedrijfsresultaten. Zo concludeerde de Britse denktank Work Foundation in haar Sustainable Futures Report. Bedrijven die maatschappelijk verantwoord ondernemen, bijvoorbeeld door aan mecenaat te doen, doen een voordeel op de arbeidsmarkt, aldus de Work Foundation. Bij het zoeken naar een job richten mensen immers eerst hun vizier op zulke bedrijven. Een comparatief voordeel dat kan tellen in een steeds krapper wordende arbeidsmarkt.

Mecenaat kan ook een middel zijn tot interne communicatie en binding met het personeel. En mecenaat komt het imago van het bedrijf ten goede. Hoewel mecenaat geen directe impact heeft op de bedrijfsresultaten, heeft het wel een indirecte impact en zouden de mecenaatkosten zeker en vast op een rechtszekere manier als fiscaal aftrekbare bedrijfskosten in aanmerking moeten komen.

Alleen overheid mag Robin Hood spelen. Ook voor de overheid is mecenaat een goede zaak. Met ongeveer 30 % fiscale kosten worden projecten gefinancierd die anders, indien ze direct ten laste van het overheidsbudget dienen te worden genomen, drie keer zoveel geld opslorpen. Ook de belastingbetaler wordt er dus beter van. Maar precies hier wringt het schoentje. Ideologische dogmatici gaan ervan uit dat Robin Hoodgedrag het monopolie van de overheid is. Als het goedkoper kan, het imago van de ondernemingen opkrikt (hopelijk ook bij de 63 % ambtenaren die tegen ondernemerschap zijn volgens een enquête van Delta LLoyd) en bovendien het algemeen belang, vooral van de meest behoeftige, dient …

Een recente studie van Bea Cantillon toonde aan dat het met ons sociaal beleid niet zo goed is gesteld. Een duidelijk signaal: 27 % van de alleenstaande moeders leeft onder de armoedegrens – in een van de rijkste landen van Europa. Volgens de Serv (Sociaaleconomische Raad van Vlaanderen) komen wij op het gebied van armoede net onder de VS en het Verenigd Koninkrijk. Waar de overheid faalt, kan de privésector overnemen, zo zouden wij de noodzakelijke ideologische kentering kunnen samenvatten. De taak van de overheid is daarbij fiscale rechtszekerheid te geven aan de mecenas. Een visionaire overheid kan daarbij het aftrekmechanisme vervangen door een mechanisme van belastingvermindering, zoals de Franse regering deed (60 %, tot ten hoogste 5 % van de omzet). Na twee jaar verdrievoudigden de Franse mecenaatactiviteiten.

Drie voorstellen liggen momenteel in de senaat, maar die sluiten sociale acties uit. In afwachting kan al rechtszekerheid worden geboden door elke vorm van mecenaat op dezelfde voet te behandelen als sponsoring via een wet of omzendbrief waarbij belastingcontroleurs wordt gezegd dat mecenaat bijdraagt tot de bloei van de zaak. Waar wachten wij nog op?

Rudy Aernoudt

De auteur is secretaris-generaal van het Vlaamse Departement Economie, Wetenschappen en Innovatie. Hij schrijft deze column in persoonlijke naam.

Reacties: blikvanaernaoudt@trends.be

Rudy Aernoudt