Nieuw bestuur, nieuwe boekhouding?

Nieuwe bezems vegen goed. Heel wat managers kennen het gezegde ook. In de eerste maanden na hun aanstelling bij een noodlijdend bedrijf proberen ze meestal zoveel mogelijk lijken uit de kasten te laten rollen. Het geeft hen wat extra zuurstof wanneer de resultaten achteraf minder erg zijn dan gevreesd, en voor het slechte resultaat kan al dan niet besmuikt verwezen worden naar het falen van de voorganger.

Ook Karel Vinck, de nieuwe NMBS-topman, ontsnapt niet helemaal aan die regel. De Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen heeft in het eerste semester van 2002 een verlies geboekt van 121,7 miljoen euro. 46 miljoen euro zijn te wijten aan de fors gestegen loonlast, 39,3 miljoen euro aan de exploderende schuld en 36,9 miljoen euro aan uitzonderlijke resultaten.

We schreven het al eerder: bij de spoormaatschappij zijn niet alle cijfers wat ze lijken. Of ze zijn minstens gedeeltelijk te wijten aan allerhande reglementeringen waar de spoormaatschappij ook liever niet mee was geconfronteerd. Ook nu.

Zo zijn de personeelskosten met 92,1 miljoen euro gestegen. 27,2 miljoen euro daarvan komt op rekening van de twee indexsprongen. Niet iets waar de NMBS veel invloed op heeft. Er werden een kleine 1000 mensen in dienst genomen, wat 18,7 miljoen euro kostte. Maar legde minister Laurette Onkelinx ( PS) niet op dat de spoormaatschappij 1300 jongeren moest aanwerven? De cao, die gewezen topman Etienne Schouppe nog heeft afgesloten, kost 36,1 miljoen euro. Daarvan is 35,7 miljoen voor het vakantiegeld. De verhoging van het vakantiegeld werd afgesproken in het Comité A, dat bevoegd is voor alle overheidsdiensten en waar de NMBS formeel niet eens zitting in heeft.

Het neemt niet weg dat de spoormaatschappij het laatste jaar onder Schouppe nog nauwelijks beheerd is. Het politieke geruzie – extern met minister Isabelle Durant ( Ecolo) en de VLD, maar door sommige politieke benoemingen ook intern – is daarvan minstens gedeeltelijk de oorzaak. Het gekibbel over de pakjesdienst ABX, waarbij sommigen al op voorhand gekant zijn tegen het businessplan dat Schouppe op 11 oktober moet voorleggen, is er symptomatisch voor.

De grootste schoonmaakoperatie van Vinck ligt in het op nul zetten van alle vorderingen op en participaties in overslagdochter Interferryboats (IFB). De schuldexplosie is tenslotte een logisch gevolg van de HST-Fin-constructie. Die verlichtte de balans tijdelijk, bijvoorbeeld omdat het geld dat Nederland ter beschikking had gesteld voor het traject tussen Antwerpen en de Nederlandse grens, intussen belegd kon worden. Nu de werkzaamheden aan de hogesnelheidslijn op kruissnelheid komen, moet dat geld worden aangesproken, waardoor de financiële opbrengsten dalen en de schulden de hoogte inschieten. Want ondanks de politieke beloftes over een schuldkwijtschelding gaapt in het investeringsplan 2002-2012 nog steeds een deficit van ruim 230 miljoen euro.

De echt zorgwekkende vaststelling is dat de ebitda gekelderd is van een winst van 31,3 miljoen euro in 2000 over een bescheiden 2,4 miljoen euro vorig jaar naar 29,9 miljoen euro verlies dit jaar. Om dat recht te trekken, zal moeten worden gesnoeid in de kosten. De bonden zullen een paar heilige huisjes moeten afbreken. De overheid van haar kant moet eindelijk werk maken van transparantere boekhoudregels voor de NMBS, en de factuur daarvoor betalen.

Luc Huysmans