‘Maria Stuart’

Het Antwerpse toneelspelersgezelschap de Roovers maakt sinds 1994 voorstellingen met maatschappelijke inslag. Hun bewerking van Friedrich Schillers ‘Maria Stuart’ is hun rijpste productie tot hiertoe.

De Duitse dichter Friedrich Schiller (1759-1805) staat bij de Roovers op een goed blaadje. Het collectief ontleende zijn naam aan Schillers debuut ‘Die Räuber’. Nu brengen ze ‘Maria Stuart’ (1801), een stuk dat Schiller schreef aan het eind van zijn leven, toen hij samen met zijn boezemvriend Goethe de leiding had over het hoftheater in Weimar. Zijn inspiratie vond hij bij het conflict tussen Elizabeth I van Engeland (1533-1603) en de Schotse koningin Maria Stuart (1542-1587), een roemruchte periode uit de Britse geschiedenis. Omwille van problemen in eigen land was Maria Stuart naar Engeland gevlucht in de hoop steun te vinden bij Elizabeth. Bij haar verre nicht was ze aan het verkeerde adres, zolang ze weigerde haar aanspraken op de Engelse troon te laten vallen. Prompt smeedde Elizabeths omgeving een plan om Maria Stuart valselijk te beschuldigen van een aanslag tegen de koningin. Door een Engelse rechtbank werd Maria Stuart ter dood veroordeeld. De uiteindelijke beslissing lag bij Elizabeth, die het doodvonnis moest ondertekenen.

Schiller had, anders dan zijn grote voorbeeld William Shakespeare, geen expliciet politieke bedoelingen met toneel. Vooral Elizabeths gewetensnood interesseerde hem.

Bij de Roovers kadert het stuk in een reeks voorstellingen over de complexe verhouding tussen algemeen en individueel belang. Hoewel Elizabeth van het staatsbelang haar tweede natuur heeft gemaakt, tracht ze haar politieke verantwoordelijkheid steeds weer te ontvluchten. Uiteindelijk doet een persoonsgebonden motief als jaloezie om een verloren minnaar haar de knoop doorhakken.

De Roovers hebben oordeelkundig in Schillers tragedie geknipt. De klemtoon komt volledig op de verhouding tussen de twee vorstinnen te liggen. Maria Stuarts vastberadenheid neemt toe naarmate haar dood nadert. Elizabeth wordt intussen steeds wanhopiger. Dat is ook aan de fraaie kostuums te zien: het koninklijke gewaad van Maria Stuart waaiert uit en symboliseert haar geestelijke vrijheid, terwijl Elizabeth zit vastgesnoerd in een korset. Het decor kleedt haar in een gordijn van wrakhout.

Stukken met twee vrouwelijke hoofdpersonages zijn zeldzaam: een buitenkans voor Sara De Bosschere en Sofie Sente, die erin slagen Schillers poëtische, vaak inhoudelijk beladen monologen en dialogen van begin tot eind glashelder te houden. De maatschappelijke relevantie van deze vlotte voorstelling is ontegensprekelijk, maar de figuren incarneren meer dan alleen politieke posities. Het zijn mensen van vlees en bloed, en dat was bij de Roovers in het verleden niet altijd het geval. Nu wel.

De Roovers spelen ‘Maria Stuart’: tot 1 april op tournee door Vlaanderen. Info op tel. 03/235.04.90 (Thassos).

P. Anthonissen