Zullen de nieuwe EU-begrotingsregels werken? ‘België wordt alleen verbaal op het strafbankje gezet’

De nieuwe Europese begrotingsregels zijn een maat voor niks. Meer nog, ze ondergraven de muntunie, volgens Europees Parlementslid Johan Van Overtveldt. “Je kunt niet tolereren dat land A een andere behandeling krijgt dan land B.”

Na jarenlang bakkeleien hebben de EU-ministers van Financiën vorig week een akkoord bereikt over nieuwe begrotingsregels voor de lidstaten. De bovengrenzen van het Stabiliteitspact blijven gelijk: 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp) voor het begrotingstekort en 60 procent van het bbp voor de overheidsschuld. Nieuw is dat lidstaten vier jaar de tijd krijgen om die drempelwaarden te halen, onder toezicht van de Europese Commissie. Landen die grote investeringen of hervormingen doorvoeren, krijgen zeven jaar de tijd. Vanaf 2025 treden de nieuwe regels voluit in werking.

Johan van Overtveldt, Europarlementslid en gewezen Belgisch minister van Financiën (N-VA), vindt dat de nieuwe regels te weinig tanden hebben. Of een lidstaat naar het strafbankje moet voor een buitensporig begrotingstekort, hangt te veel van omstandigheden en het oordeel van de Europese Commissie af. “Een lidstaat kan bijvoorbeeld hogere defensie-uitgaven aanvoeren als argument om het opgelegde besparingstraject te amenderen – duidelijk een wens van Frankrijk”, zegt Van Overtveldt. “Bovendien kunnen van 2025 tot en met 2027 intrestlasten worden afgetrokken van de gevraagde inspanning. Dan wordt het een beetje om te lachen. Zo daalt de inspanning van een aantal lidstaten tot bijna nul.”

Volgens de Europese Commissie stevent België dit en volgend jaar af op een begrotingstekort van 4,9 procent. Maar als ik u hoor, zullen we niet naar het strafbankje moeten.

JOHAN VAN OVERTVELDT. “Toch wel. De Europese Commissie zal België verbaal op het strafbankje zetten. Maar echte sancties voor België of andere landen zie ik niet gebeuren, zeker niet in de huidige geopolitieke onzekerheid.”

Misschien was de begrotingsinspanning zo al niet te behappen voor België?

VAN OVERTVELDT. “De clausule over de intrestlasten terzijde gelaten, zou België volgens het akkoord zijn begrotingstekort jaarlijks met 0,5 procent van het bbp moeten verminderen. De regering-Michel I (met Van Overtveldt als minister van Financiën, nvdr) heeft het begrotingstekort tussen eind 2014 en eind 2018 afgebouwd van meer dan 3 tot 0,7 procent, of een inspanning van jaarlijks 0,6 procent. Kom mij dus niet vertellen dat 0,5 procent een onmogelijke inspanning is.”

Ook als je rekening houdt met de enorme vergrijzingskosten die op België afkomen?

VAN OVERTVELDT. “Die vergrijzingskosten kwamen er al lang aan en zitten vervat in de begrotingsprojecties. Ook in de periode 2014-2018 wogen de vergrijzingskosten zwaar in de begroting. De regering moet met die kosten rekening houden en maatregelen nemen. Het grote geheim voor een gezonde begroting in tijden van vergrijzing is een verhoging van de tewerkstellingsgraad, liefst tot 80 procent. In Vlaanderen zijn we bijna zover, in Brussel en Wallonië nog lang niet.”

Een jaarlijkse besparing van 0,5 procent van het bbp blijft dus haalbaar?

VAN OVERTVELDT. “Het is perfect haalbaar voor wie met enige realiteitszin naar de uitgaven kijkt, en vooral de uitgaven. Want onze belastingdruk is al hoog genoeg. De wil moet er wel zijn. En dat is precies wat er fundamenteel fout is met dit akkoord. In een muntunie moet elke lidstaat zich aan een strikte begrotingsdiscipline houden. Dit akkoord zet de discipline op losse schroeven, omdat de Europese Commissie rekening moet houden met de omstandigheden in elke lidstaat. Op termijn is dat een bedreiging voor het voortbestaan van de monetaire unie. Je kunt niet tolereren dat land A een andere behandeling krijgt dan land B. Grote lidstaten zullen hun schuld als chantagemiddel gebruiken. Italië doet het nu al en ook Frankrijk gaat die weg op.”

‘Grote lidstaten zullen hun schuld als chantagemiddel gebruiken’

Johan Van Overtveldt, Europarlementslid N-VA

Zal de ECB de rente doen zakken om lidstaten met begrotingsproblemen te helpen?

VANOVERTVELDT. “De ECB zal dat nooit met zoveel woorden zeggen. Zij moet haar beleid focussen op prijsstabiliteit, en vooralsnog doet ze dat ook. Er is geen reden om nog maar te denken aan renteverlagingen. De kerninflatie (de inflatie zonder rekening te houden met energie- en voedingsprijzen nvdr) blijft ver boven 2 procent. Zullen Italië en Frankrijk de politieke druk op de ECB opvoeren om de rente te laten zakken? Dat spreekt vanzelf. Zal de ECB daaraan toegeven? Daar heb ik vandaag geen antwoord op.”

De nieuwe regels moeten nog de zegen van het Europees Parlement krijgen.

VANOVERTVELDT. “Het Europees Parlement kan enkel nog bijsturen in het onderdeel preventie van begrotingsontsporingen. Maar als ik zie hoe de discussie in het parlement tot nu verlopen is, denk ik niet dat een meerderheid wordt gevonden om het akkoord aan te scherpen.”

Voordien heeft de Europese Commissie nooit sancties uitgedeeld. Nu zal dat dus evenmin gebeuren?

VAN OVERTVELDT. “Inderdaad. De grote lidstaten die in aanmerking komen voor tuchtmaatregelen – Italië, Frankrijk, Spanje – zullen sancties nooit toestaan. Misschien kan de Europese Commissie er een klein land als België uitpikken om een voorbeeld te stellen. Maar ook dat zal niet gebeuren. Want als een klein land gestraft wordt, moeten de grote volgen.”