Kan heel het financieel systeem besmet worden? 4 vragen over Silicon Valley Bank, de Amerikaanse versie van Dexia

Slecht liquiditeitsmanagement en een specialisatie in één sector werden de Amerikaanse Silicon Valley Bank fataal. Het verhaal roept herinneringen op aan de val van Dexia. “Toch is dit geen systeemcrisis”, zegt professor Rudi Vander Vennet.

In amper twee dagen tijd ging Silicon Valley Bank (SVB) op de fles. Ze was de zestiende bank van de VS en een belangrijke partner van de technologiesector in Californië.

1. Met welke bank valt de case van SVB te vergelijken?

Met Dexia. De Belgische bank financierde zich op korte termijn op de financiële markten. Tussen 2006 en 2008 bouwde ze in recordtempo een enorme krediet- en obligatieportefeuille uit, en focuste daarbij op de openbare sector. Toen de financiële crisis van 2008 de marktfinanciering drooglegde, kwam de bank een eerste keer in de problemen. En toen in 2011 de eurocrisis vooral overheidspapier trof, was Dexia genoodzaakt zware verliezen op zijn activaportefeuille te nemen. Met fatale gevolgen.

Rudi Vander Vennet, professor financiële economie van de UGent, is het eens met die analyse: “Is dit Dexia op Amerikaanse wijze? Absoluut. Dexia financierde publieke leningen met een lange looptijd, via leningen van andere banken met een korte looptijd. SVB kocht langlopende obligaties met kortlopende deposito’s van technologiebedrijven. Beide maakten zich op die manier kwetsbaar voor een stormloop van hun cliënten, een zogenoemd bankrun.”

“De toezichthouders zijn in de fout gegaan omdat ze dit enorme renterisico, ingebakken in het businessmodel van SVB, over het hoofd zagen”, zegt professor Hans Degryse van de KU Leuven.

2. Waar liep het fout voor SVB?

– De snelle groei van de balans

SVB was de huisbankier van veel jonge tech- en groeibedrijven in Silicon Valley. Die profiteerden in 2020 en 2021 van de extreem lage rente en kregen massaal geld toegestopt van durfkapitalisten en beleggers. Daardoor zag SVB haar depositobasis tussen 2020 en 2022 bijna verdubbelen.

– Slecht liquiditeitsbeheer

De bank slaagde er niet in haar kredietproductie in dezelfde mate op te drijven. SVB investeerde het geld van haar klanten steeds meer in overheids- en hypotheekobligaties op lange termijn. Vorig jaar gaapte al een enorme ‘duration’-kloof tussen de kortetermijnverplichtingen van de bank tegenover haar depositohouders en haar langetermijnbeleggingen.

– De snelle stijging van de Amerikaanse rente

Na jaren van lage rente kwam het begin vorig jaar tot een keerpunt in het rentebeleid van de Amerikaanse centrale bank. Door de hoge inflatie in de VS ging de rente pijlsnel de hoogte in. Dat had voor SVB een dubbel effect: haar obligatieportefeuille daalde in waarde, en het gratis geld dat in de jaren daarvoor naar de tech-sector vloeide, droogde op.

– De blootstelling aan één sector

Omdat de Californische tech-scene sneller cash verbrandde, moest die steeds meer een beroep doen op haar geld bij de bank. SVB zag zich daardoor genoodzaakt obligaties te verkopen. Door de gestegen rente gebeurde dat met forse verliezen. Dat wou de bank goedmaken door vers kapitaal op te halen, maar dat plan deed investeerders en depositohouders in paniek naar de uitgang rennen.

3. Kan heel het financiële systeem besmet worden?

De Amerikaanse financiële autoriteiten grepen kordaat in. Ze namen alle depositohouders in bescherming, precies om een domino-effect en een nieuwe financiële crisis te voorkomen. Eventuele liquiditeitsproblemen bij andere Amerikaanse banken worden aangepakt met een nieuw financieringsmechanisme.

‘De meeste banken in Europa hebben een gediversifieerd model en een goed liquiditeitsmanagement’
Carsten Brzeski, hoofdeconoom ING Duitsland

“SVB is Lehman niet”, zegt Carsten Brzeski, hoofdeconoom van ING Duitsland. In 2008 liet het Amerikaanse ministerie van Financiën de zakenbank Lehman Brothers over de kop gaan. Dat besmette de hele financiële sector. Banken wilden elkaar niet meer financieren en kwamen wereldwijd in problemen.

“Lehman Brothers was een zakenbank die veel zaken met andere banken deed”, aldus Brzeski. “Die interconnectie is er niet vanuit SVB. Maar dat neemt niet weg dat kleinere banken waarvan de activaportefeuille te weinig gediversifieerd is, dezelfde problemen kunnen kennen. In Duitsland heb je nog lokale banken die zeer conservatief in staatsobligaties beleggen. Maar de meeste banken in Europa hebben een gediversifieerd model en een goed liquiditeitsmanagement. Trouwens, zolang je als bank niet verplicht wordt obligaties te verkopen, is er geen probleem.”

“Dit is geen systeemcrisis”, bevestigt Vander Vennet. “SVB is een heel specifiek geval. De bank ontsnapte aan de strenge liquiditeitsregels waaraan de meeste banken onderworpen zijn (doordat het balanstotaal minder dan 250 miljard dollar bedroeg, nvdr) . Misschien komen er nog nichebanken in de problemen, maar de grote banken in de VS en Europa kunnen niet aan de regels ontsnappen.”

Lees verder onder deze opinie

4. Lopen Belgische banken een risico?

Belgische banken verlenen veel hypotheekleningen (kredieten met een vaste rente en een lange looptijd) en financieren die vooral met spaargeld van hun klanten. Daardoor zijn ze onderhevig aan renterisico’s en kwetsbaar voor rentewijzigingen. Niettemin is een scenario zoals dat van SVB bij de Belgische banken “totaal niet aan de orde”, zegt Vander Vennet.

“Belgische banken zijn onderworpen aan strenge liquiditeitsratio’s, waaraan SVB ontsnapte”, aldus Vander Vennet. “Ze hebben voldoende liquiditeit en er is geen sprake van verplichte verkopen van obligaties. De Belgische banken hebben zich met rentederivaten bovendien goed ingedekt tegen de stijgende rente. Daardoor blijft de waardedaling van hun activa beperkt. De SVB daarentegen had zich helemaal niet ingedekt tegen renterisico’s. Dat was een totaal onverantwoord beleid. Als een Europese bank dit soort risico’s zou nemen, zou de toezichthouder meteen extra kapitaalvereisten opleggen.”

Hans Degryse van de KU Leuven beklemtoont dat de stabiliteit van de funding van de Belgische banken veel minder rentegevoelig is: “De kleine spaarder gaat niet snel lopen. Het is veelzeggend dat de Belgische banken, ondanks de forse stijging van de ECB-beleidsrente, zich nog altijd kunnen veroorloven lage spaarrentes te hanteren. De depositobasis bij SVB was weinig stabiel omdat het om grote bedragen ging die niet beschermd waren. Dat geld zoekt snel andere oorden op als er twijfels zijn over de solvabiliteit van de bank.”

Volg alles wat u moet weten in ons dossier.