‘Poetin laat geen ruimte meer voor naïviteit’

Vandaag leren wij opnieuw een paar belangrijke levenslessen die we in onze comfortabele geglobaliseerde wereld van de afgelopen decennia uit het oog zijn verloren, zegt Trends-hoofdredacteur Wim Verhoeven.

Ten eerste leren we nog eens waarom we meer van de Amerikanen moeten houden dan van de andere wereldmachten. Het is de vrijheid die ons bindt. En het feit dat onze leiders echt verantwoording moeten afleggen aan hun bevolking. De jongste jaren zijn de Verenigde Staten een minder betrouwbare partner geworden dan voorheen. Het land is fel verdeeld. Zijn economische, militaire en diplomatieke suprematie staat onder druk. En sinds de regeerperiode van Donald Trump weten we dat onze wederzijdse relatie niet altijd even vanzelfsprekend is. Met de toenemende onberekenbaarheid van de Amerikaanse politiek moeten we leren te leven. Net zoals we moeten leren te leven met het feit dat het brandpunt van de wereld naar Azië is verschoven. Daar verandert deze crisis niet zo veel aan. Maar het is in ons beider belang om samen te werken. Voor ons is dat eigenlijk vanzelfsprekend. Maar dat is het ook voor de Verenigde Staten. In hun eentje zullen zij hun machtspositie deze eeuw niet kunnen behouden.

Ten tweede leren we opnieuw dat we nooit vanuit onze eigen waarden mogen vertrekken als we ons willen verplaatsen in het denkpatroon van anderen. Europa voelt zich het geweten van de wereld. Oorlog voeren komt niet in ons op. Daarom schrikken we zo bruusk wakker. Nochtans zijn de ontwikkelingen van vandaag alleen maar de overtreffende trap in een hele reeks daden van agressie. Voorbeelden? De annexatie van de Krim in 2014. De vergiftiging en pogingen tot vergiftiging – zelfs in hartje Londen! – van tegenstanders van het Russische regime. De pogingen om in te breken in westerse kiescampagnes. Het neerslaan van de democratische beweging in Wit-Rusland, met als trieste dieptepunt de kaping van een westers passagiersvliegtuig om een opposant te vatten en de gijzeling van Afrikaanse sukkelaars aan de grens met Polen. Welke kwade genius bedenkt zoiets, puur om te jennen? Het Kremlin leeft in het verleden. Politiek, want anders verwijs je in je toespraken niet naar Stalin. En economisch, want anders blijf je niet compleet afhankelijk van fossiele brandstoffen. Alleen militair bokst Poetin boven zijn gewicht. Terwijl veel Russen een armoedig bestaan leiden, investeerde het regime in klassieke en in hoogtechnologische militaire slagkracht. We hebben de dynamiek hierachter fout ingeschat. Zonder onze waarden te verloochenen, mogen we nooit de brute realiteit uit het oog verliezen. Van de Chinezen weten we dat ze hun militaire slagkracht snel aan het vergroten zijn. Over de Russen hadden we ons al langer geen illusies mogen maken.

Ten slotte kan niemand om de vaststelling heen dat Europa definitief wakker moet worden in de 21^ste eeuw. Het is al zo vaak gezegd. Er is niks mis mee om te streven naar een geglobaliseerde wereld en economie, om democratische waarden te delen en maximaal naar samenwerking te streven. Toch moet je ook autonoom kunnen functioneren. Dat betekent zo weinig mogelijk schatplichtig zijn aan anderen voor essentiële grondstoffen, energie, voeding, medische producten, enzovoort. En je moet desnoods een vuist kunnen maken. Laat dit de definitieve wake-upcall zijn. De 21^ste eeuw verschilt op één vlak van de tweede helft van de 20^ste. Er is geen ruimte meer voor naïviteit.