De Wetstraat lijkt steeds meer op Italië

Een wisselmeerderheid van radicaal-links en radicaal-rechts in de federale Kamer doet de uitgaven in de gezondheidszorg dit jaar met miljoenen euro’s toenemen. Zo dreigt de begroting verder te ontsporen. De ad-hocalliantie van radicale partijen en de traditionele partijen die geen vuist meer willen maken: het beleid in Wetstraat krijgt Italiaanse trekjes.

Geen herfstvakantie voor de federale Kamerleden. Normaal gezien zouden ze gisteren, donderdag, moeten stemmen over de begroting. Of beter gezegd: over de voorlopige twaalfden voor november en december. Dat houdt in dat elke maand niet meer mag worden uitgegeven dan vorig jaar. Aangezien er enkel een regering in lopende zaken is, is de ruimte om een budgettair beleid te voeren zeer beperkt. Die voorlopige twaalfden worden om de paar maanden in het parlement goedgekeurd voor de komende periode.

De stemming over de budgetten in de Kamer zijn een routineklus die ervoor moeten zorgen dat het overheidsapparaat blijft draaien en dat lonen van ambtenaren en uitkeringen worden betaald. Maar die voorlopige twaalfden werden niet goedgekeurd omdat PVDA/PTB een amendement indiende om de uitgaven in de gezondheidszorg te verhogen, meer bepaald voor de aanwerving van extra verplegend personeel. Dat komt op 67 miljoen euro extra voor de komende twee maanden, en dat kan op jaarbasis 402 miljoen euro kosten. Het amendement kreeg steun van de groene partijen, de socialisten en opvallend genoeg ook van het Vlaams Belang. Meteen kwam een wisselmeerderheid tot stand. Het gevolg was dat er niet over de voorlopige twaalfden kon worden gestemd. Want tussen de stemming van een amendement en de goedkeuring van de totale tekst zitten vijf dagen. En dus moeten de parlementsleden volgende week donderdag terugkomen om de voorlopige twaalfden vooralsnog goed te keuren. Gebeurt dat niet, dan kunnen de nodige financiële middelen voor de werking van de overheid niet worden vrijgegeven en dreigt een shutdown.

Zover zal het natuurlijk niet komen. En de stemalliantie tussen de PVDA en het Vlaams Belang was tijdelijk en eenmalig, liet PVDA-voorzitter Peter Mertens weten. Maar het is niet uitgesloten dat de partij van Tom Van Grieken, dat sociaaleconomisch naar links is opgeschoven, de komende maanden linkse voorstellen voor een verhoging van de overheidsuitgaven goedkeurt.

Het gevolg is dat het begrotingstekort verder vergroot. Volgens de begroting van 2020 die de ontslagnemende regering-Michel vorige week aan de Europese Commissie heeft overhandigd, loopt het Belgische begrotingstekort volgend jaar op tot 2,3 procent ven het bruto binnenlands product (bbp) of 11 miljard euro. Als het Vlaams Belang de komende maanden nog meer sociaaleconomische amendementen van de linkerzijde steunt, is dat een gamechanger. Dan komt de grens van de 3 procent overheidsdeficit in de buurt.

Dat radicaal-links en radicaal-rechts hier op dezelfde lijn staan, doet denken aan de vorige Italiaanse regering bestaande uit de populisten aan de linkerzijde (de Vijfsterrenbeweging van Luigi Di Maio) en de rechterzijde (de Lega van Matteo Salvini). Zij vonden elkaar onder andere in de keuze voor een expansief begrotingsbeleid dat de Europese begrotingsregels terzijde schoof.

Totale stilstand in de formatie

Er kwam sterke kritiek van de liberalen en de christendemocraten op wat er in het federale Kamer gebeurde, maar de traditionele partijen lijken geen vuist te kunnen maken. Ook al omdat de formatie muurvast zit en er geen enkel uitzicht is op een nieuwe federale regering. PS-voorzitter Paul Magnette ziet het niet zitten om in een paars-gele coalitie te stappen die de Zweedse regering van Michel I de facto depanneert. Dat zou hem zware kritiek opleveren van de groene coalitiepartner in Wallonië en Brussel. Vooral voor de radicale Ecolo-vleugel in de hoofdstad, die droomt van een Venezuela-experiment aan de Zenne, is de nieuwe PS-voorzitter op zijn hoede.

Vandaar dat nog een rondje wordt gedraaid, waarbij Ecolo en Groen nog bij de gesprekken worden betrokken. Die zullen op niets uitdraaien. CD&V heeft al duidelijk gemaakt dat er van een deelname aan een paars-groene regering geen sprake is. De Open Vld geeft hetzelfde signaal, al blijft het wachten op de progressieve flank van de partij (de connectie Somers en Dewael).

Zelfs als er echte federale onderhandelingen worden opgestart, zullen die zeer moeilijk verlopen. Om politieke en sociaaleconomische redenen. Afgezien van een Paul Magnette en Bart De Wever zullen de partijvoorzitters die aanschuiven nieuwkomers zijn. Of kopstukken als Gwendolyn Rutten en Meyrem Almaci wiens gezag in de eigen partij zwaar is aangetast.

Ten tweede is er de gigantische budgettaire col die moet worden beklommen. Voka-hoofdeconoom Bart Van Craeynest herhaalt bijna dagelijks wat de te leveren inspanningen zijn: de factuur voor de volgende legislatuur bedraagt 20 miljard euro. 10 miljard voor het wegwerken van het structurele begrotingstekort en nog eens dat bedrag om de vergrijzing onder controle te krijgen en de broodnodige overheidsinvesteringen op te voeren. De onverschilligheid bij tal van politici wanneer ze met die oplopende facturen worden geconfronteerd, heeft sterke Italiaanse trekjes.