De nieuwe, strengere begrotingsregels van de Europese Unie worden voor België een schok voor het systeem, zegt professor Marc De Vos.
Lees verder onder de video
Het Europese Parlement keurde vanmiddag de nieuwe, strengere begrotingsregels goed die de Europese Unie (EU) aan de lidstaten oplegt. Landen met een schuldgraad van meer dan 90 procent van het bruto binnenlands product (bbp), zoals België, zullen die met gemiddeld 1 procentpunt per jaar moeten afbouwen. Van landen met een schuldgraad tussen 60 en 90 procent wordt een jaarlijkse inspanning van 0,5 procentpunt verwacht (lees meer). Vier vragen aan professor Marc De Vos.
Hoe ingrijpend zijn de nieuwe begrotingsregels?
MARC DE VOS. “Voor de eurozone zijn ze een soort normalisering van de normen van budgettaire discipline die de stabiliteit moeten garanderen. Voor een land als België, met zijn dubbele slechte uitgangspositie door een hoge schuldgraad en grote tekorten, zijn ze een echte schok voor het systeem. We zullen kort na de verkiezingen, terwijl we een regering in lopende zaken hebben, wakker worden met de vraag van Europa om een hersteltraject te maken van vier tot zeven jaar, dat waarschijnlijk rond 4 à 5 miljard euro aan besparingen per jaar zal vergen. Dat hebben we niet meer gezien sinds het Globaal Plan onder toenmalig premier Jean-Luc Dehaene begin jaren negentig. Toen moest België ook alles uit de kast halen om toegelaten te worden door de eurozone. Het is dus echt een historische déjà vu.”
En dan hebben we het nog niet eens over andere uitgaven die op ons afkomen?
DE VOS. “Uiteraard, en dat is dan het verschil met de jaren negentig. Nu zitten we met piekende vergrijzingskosten voor de komende jaren, met investeringsnoden voor klimaat en energie, met de vraag voor meer defensie-uitgaven… Dat moeten we erbovenop realiseren. Voor België, met een politiek die zo schuldverslaafd is, is het een echte wake-upcall. Helaas moeten we vaststellen dat die realiteit nog niet echt dominant is. Er zijn proefballonnetjes over belastingen en besparingen, de ene al meer realistisch dan de andere. Maar je moet dat allemaal samen krijgen in een compromis voor een regering. Bovendien zit de uitdaging op alle bevoegdheidsniveaus. Ik denk dus dat dit de moeilijkste begrotingspuzzel in generaties is voor België. De vraag is of ons politiek landschap, met de versnippering en de communautaire verdeeldheid, daartoe in staat is. De druk van Europa zal er alleszins zijn.”
Misschien helpt dat net: het moet van Europa?
DE VOS. “België heeft altijd externe druk nodig om te hervormen. Dat was met het Globaal Plan niet anders. Het zal afwachten zijn hoe hard Europa het zal spelen. Er is altijd een klein verschil tussen theorie en praktijk. Maar we zijn bij de slechtste leerlingen van de klas en ik kan me niet voorstellen dat Europa de nieuwe regels meteen zou begraven. Het wordt ook echt een heel harde budgettaire realiteit voor de volgende legislatuur, we gaan heel moeilijke noten moeten kraken. Het zal een combinatie van alles zijn: én besparingen én efficiëntie én het stoppen van subsidies én het herbekijken van belastingen.”
Europa heeft vaker geblaft, maar niet altijd gebeten. Zal het hier wel bijten?
DE VOS. “De eurozone en de Europese Unie staan al niet sterk internationaal, dus men gaat er echt op letten dat ze voldoende robuust en aantrekkelijk zijn op de financiële markten. Ik kan mij dus niet voorstellen dat men heel coulant zal zijn met een land als België. Dat bijten is overigens al begonnen. Ook al stonden de regels de voorbije jaren tussen haakjes, er waren wel hervormingstrajecten die met Europa waren afgesproken, waarvoor we geen relancegeld hebben gekregen omdat onze pensioenhervorming niet werd aanvaard.
“Wel laat de Europese Commissie nu meer marge om te onderhandelen over hoe de begroting in mekaar steekt. Er zijn voorwaardelijke uitzonderingen rond klimaat, energie en defensie. De zone is wat grijzer geworden. Dat doet mij geloven dat Europa dit zal proberen hard te maken, maar ruimte zal laten voor oplossingen op maat. Dan zal moeten blijken hoe creatief we hier kunnen zijn om geloofwaardig te zijn ten aanzien van de Europese Commissie.”
