‘De mensen werken, maar de economie niet’

Armoede en economische onzekerheid zijn politieke keuzes, geen individuele. Dat zegt Michael Stubbs, burgemeester van Stockton in Californië.

In maart 2020 verloor Tomas Vargas jr. zijn baan bij een luchthaven door toedoen van covid-19. Hij werd een van de 40 miljoen Amerikanen die een beroep moesten doen op een uitkering van het Pandemic Unemployment-programma. Het geld liet weken op zich wachten, maar Tomas kon terugvallen op een gewaarborgd inkomen van 500 dollar per maand. Dat ontvangt hij sinds februari 2019, als onderdeel van een experimenteel programma dat ik leid in Stockton. Tomas heeft dat geld besteed aan huur, voedsel en rekeningen. Omdat hij kon bouwen op dat basisinkomen heeft hij gratis autoreparaties uitgevoerd voor essentiële werkers en benodigdheden aan de plaatselijke brandweer geschonken.

Jobverlies om een andere reden had Thomas evengoed richting uithuiszetting, voedselbanken en hoge schulden kunnen drijven. Covid-19 heeft aan de oppervlakte gebracht wat altijd al een waarheid was: de mensen werken, maar de economie niet. In Amerika is economische onzekerheid schering en inslag, en structureel racisme houdt de inkomenskloof in stand. Het verhaal van Tomas is een voorbeeld van hoe een basisinkomen economische weerbaarheid kan opbouwen.

Noodsituaties en economische disruptie zijn de norm geworden. Vandaag is het een pandemie, morgen kan het een orkaan zijn. Het is barbaars dat in het rijkste land ter wereld mensen die bijdragen tot de economie en hun gemeenschap toch onder de armoedegrens leven. Twee of drie banen combineren en nog altijd niet in staat zijn elementaire zaken te kopen, is niet menswaardig. Dat geldt ook voor mensen die zich een ‘essentiële werker’ mogen noemen, maar geen recht hebben op gevarengeld, vakbondsbescherming, een gezondheidsverzekering of persoonlijke beschermingsmiddelen.

In de jaren dertig bracht de economische crisis drastische sociale hervormingen teweeg in de Verenigde Staten. Het gevolg was dat werknemers aanzienlijke bescherming kregen, waaronder het recht op een werkloosheidsuitkering en om een vakbond op te richten. Maar nu is er nood aan meer. We hebben een sociaal vangnet nodig dat verder reikt dan voordelen die voorwaardelijk verbonden zijn met tewerkstelling. Er moeten maatregelen komen waar iedereen baat bij heeft.

In 2021 zullen we een economie bouwen die de waardigheid van alle mensen erkent met een gegarandeerd inkomen. Een basisinkomen belichaamt de overheid op de beste manier. Het betekent dat we onze burgers vertrouwen geven om de juiste beslissingen te nemen. Het programma voor een gegarandeerd inkomen in Stockton geeft 125 inwoners elke maand 500 dollar gedurende 24 maanden. Ik vertrouwde erop dat de mensen die het geld ontvingen dat zouden uitgeven volgens hun behoeften, en dat wijzen de resultaten ook uit. 40 procent van de uitgaven ging naar eten, 25 procent naar goederen, 11 procent naar nutsvoorzieningen en nog geen 2 procent naar tabak en alcohol.

Op basis van dat succes heb ik in juni 2020 Mayors for a Guaranteed Income opgestart, een coalitie van meer dan 25 burgemeesters die pleiten voor een federaal basisinkomen. Burgemeesters zitten in de politieke frontlinie, niet alleen van covid-19, maar ook van de maatschappelijke onrust na de moord op George Floyd, Breonna Taylor en anderen. Die protesten zetten een gesprek voort dat we al vierhonderd jaar voeren: geldt het recht op leven, vrijheid en het nastreven van geluk echt voor iedereen?

Armoede en economische onzekerheid zijn politieke keuzes, geen individuele. Covid-19 en de wereldwijde Black Lives Matter-protesten duiden op de onmiskenbare waarheid dat we een nieuw pad moeten uitstippelen – een pad dat de waardigheid van alle mensen erkent. Het komende jaar smeekt om een New Deal die armoede en schaarste naar het museum verwijst. Nu is het tijd om het welzijn en de saamhorigheid te ontketenen die nodig zijn om de liefdevolle gemeenschap te creëren waarin we allemaal verdienen te leven.