De bankierseed: wat mogen we ervan verwachten?

Sinds deze week is de bankierseed een wettelijke verplichting. Met die eed verbinden bankiers zich ertoe een aantal deontologische regels te respecteren. De vraag is of dit veel zal veranderen.

Wat?

De bankierseed is een individuele verklaring die bestuurders en bepaalde bankmedewerkers moeten afleggen. Daarmee verbinden ze zich ertoe enkele belangrijke individuele gedragsregels te respecteren. Die regels bepalen dat er in alle omstandigheden eerlijk en integer, alsook vakbekwaam en professioneel gehandeld dient te worden, verduidelijkt de sectorfederatie Febelfin. De bankier verbindt er zich met de eed toe rekening te houden met de belangen van de klant, en de klant billijk te behandelen.

Wie?

Niet iedereen die actief is in de banksector moet de bankierseed afleggen. Ze is vooral bedoeld voor mensen met een leidinggevende functie in een bank, en voor zij die onafhankelijke controlefuncties uitvoeren. Maar ook alle agenten en bankmedewerkers die in contact komen met de klant moeten de eed afleggen. In totaal zou het gaan om enkele tienduizenden werknemers. Medewerkers van de IT- en juridische dienst of die instaan voor de behandeling van klachten, vallen buiten de perimeter.

Wanneer?

De bankierseed moet afgelegd worden in een periode van 12 tot 30 maanden vanaf de publicatie in het Belgische Staatsblad. Die publicatie gebeurde op maandag 15 januari. De lengte van de overgangsperiode varieert volgens de functie die de bankier uitoefent. In de praktijk zullen de meeste bankmedewerkers dit of volgend jaar de eed afleggen, denkt Febelfin. De leidinggevenden zullen eerst aan bod komen.

Impact?

Het volgen van deontologische regels maakt vandaag al deel uit van het beroep van bankier. Met de invoering van de bankierseed worden deze individuele gedragsregels wettelijk vastgelegd en wordt er een tuchtregeling aan verbonden. Sancties kunnen gaan van een waarschuwing of een berisping tot een beroepsverbod van maximaal drie jaar. De toezichthouder kan ook dwangsommen of administratieve boetes opleggen.

Toezicht?

De financiële waakhond FSMA is verantwoordelijk voor het toezicht op de naleving van de regelgeving en zal klachten onderzoeken. De FSMA beslist ook over de sancties die eventueel opgelegd worden. De FSMA zal de tuchtsancties en beroepsverboden bijhouden in een centraal register. Enkel voor bestuurders en leidinggevende functies kan de FSMA geen sanctie uitspreken. In die gevallen moet ze de klacht doorgeven aan de toezichthouder op de banksector (de Nationale Bank of de Europese Centrale Bank).

Concreet?

De bankiers beloven dat ze het vertrouwen van het publiek niet zullen schaden. Ze engageren zich om hun verantwoordelijkheid ten opzichte van de maatschappij op te nemen. Dat zijn allemaal vrij vage begrippen waar je eindeloos kunt over discussiëren. Wat het concreet inhoudt, is nog niet helemaal duidelijk. De individuele gedragsregels zullen per categorie van medewerkers verduidelijkt worden. De FSMA zegt dat ze een tuchtprocedure zal opstarten als er ‘ernstige aanwijzingen zijn van inbreuken op de individuele gedragsregels of de verplichting om de eed af te leggen.’

Risico’s?

Iedereen kan een klacht indienen. Dus niet enkel de klant, maar ook een bankier die een collega viseert, of de bankinstellingen zelf. Dat kan problemen opleveren. Een bankinstelling kan een klacht indienen tegen een bediende die in dienst is bij een bankagent. “Dat kan een manier zijn voor banken om zelfstandige agenten het leven zuur te maken”, waarschuwt Albert Verlinden van de federatie voor bankagenten BZB-Fedafin. Verlinden vindt de bankierseed voor agenten dubbelop, want een wettelijke verplichting om het belang van de klant voorop te stellen bestaat al voor financiële tussenpersonen. “Daar kan een klant vandaag ook al voor naar de FSMA stappen”, zegt Verlinden.

Zal het iets opleveren?

Volgens Karel Baert, de CEO van Febelfin, kan de bankierseed het vertrouwen in de banksector versterken. Dat vertrouwen staat sinds de financiële crisis van 2008 op een laag pitje. De digitalisering heeft ervoor gezorgd dat veel klanten vervreemd zijn van hun bank en zich onpersoonlijk behandeld voelen. CEO’s, directieleden en bankmedewerkers laten bovendien vaak het commercieel en strategisch belang van de bank voorgaan op dat van de klant. De verkoop van bepaalde producten en de targets en key performance indicators (KPI) die daarmee gepaard gaan, worden van boven opgelegd. Of de bankierseed daar iets zal aan veranderen, is hoogst twijfelachtig.

Wat in het buitenland?

In Nederland bestaat de bankierseed al sinds 2015. Vorig jaar kregen drie oud-toplui van ING een berisping. Eén van hen was Ralph Hamers die zich in 2018 een loonsverhoging van 50 procent wilde toekennen. Dat zorgde voor maatschappelijke onvrede. Dat Hamers en de twee bestuurders die de loonsverhoging wilden goedkeuren slechts een berisping kregen, werd slecht onthaald. Ook een bankierseed zal geen einde maken aan de graaicultuur aan de top van de financiële sector, schreven de Nederlandse kranten. Onze Noorderburen lijken er steeds meer van overtuigd dat een bankierseed mooi klinkt maar in de praktijk weinig voorstelt.

Wie meer informatie wil over de bankierseed en de tuchtregels kan terecht op de website van de FSMA: Vragen en antwoorden (FAQ’s) over de bankierseed

Lees ook: