De balans: voor de PS telt enkel de Vlaamse financiële stolp

Een staatshervorming doorvoeren en tegelijk belangrijke budgetten in de sociale zekerheid federaal houden: het is het gedroomde scenario voor PS-voorzitter Paul Magnette. Voor de Franstalige socialisten is de enige Belgische meerwaarde dat ze kunnen blijven schuilen onder een door Vlaanderen gefinancierde stolp. Opvallend genoeg staat de neobelgicistische Open Vld hier op de rem.

Meer dan 2 miljard euro. Dat is het bedrag dat de Waalse regering deze lente kon ophalen op de financiële markten. De komende maanden komt daar nog eens een miljard euro bij. Waals minister van Begroting Jean-Luc Crucke (MR) klopte zich daarover op de borst in Trends-Tendances. Ook al omdat het ratingbureau Moody’s de Waalse A2-rating niet verlaagt, ondanks het feit dat het Waalse begrotingstekort richting 2 miljard euro gaat, de schuld oploopt en van een evenwicht de komende jaren geen sprake is. Volgens Crucke hebben stevige onderhandelingen van de Waalse experts met Moody’s ervoor gezorgd dat de rating niet daalde. Dat zal zeker een rol hebben gespeeld.

De Waalse minister zegt niet bij dat het ratingbureau niet naar Wallonië gekeken heeft alsof het een economisch en budgettair eiland is. België mag dan geregionaliseerd zijn, Wallonië blijft een onderdeel van een federale staat die in belangrijke mate door het meer welvarende Vlaanderen wordt gefinancierd. Het is gemakkelijk een regio een relatief gunstige rating te geven, als men weet dat vlakbij nog een reddingsboei klaarligt. Zoals in het verleden vaak gebeurd is, kan een staatshervorming een armlastige deelstaat herfinancieren. Dat Wallonië nog altijd gemakkelijk geld kan ophalen op de internationale financiële markten, is ook te danken aan de door Vlaanderen gefinancierde stolp waaronder de deelstaat kan schuilen.

Een realistisch begrotingstraject

Die redenering hanteert de PS eveneens op het federale niveau, waar de formatiegesprekken na een maandenlange patstelling vlot lijken getrokken. PS-voorzitter Paul Magnette is gewonnen voor een regering met de N-VA, en is bereid een aantal bevoegdheden naar de deelstaten over te hevelen. Maar de financiële middelen moeten federaal blijven, zeker wat de sociale zekerheid betreft. Een eigen gezondheidsbeleid voor de Vlaamse en de Franse Gemeenschap is geen probleem, op voorwaarde dat de reële groeinorm in de gezondheidszorg wordt opgetrokken en iedereen uit de federale pot kan graaien. Idem voor het arbeidsmarktbeleid. Vlaanderen en Wallonië moeten meer eigen accenten kunnen leggen. Dat is niet meer dan logisch, aangezien Vlaanderen vooral een probleem heeft met de lage tewerkstelling van 55-plussers, terwijl Wallonië veeleer laaggeschoolden en jongeren opnieuw aan de slag moet krijgen.

Maar o wee als aan de financiering wordt geraakt. Een beperking in de tijd van de werkloosheidsuitkeringen is taboe. Net als een versterkte degressiviteit. Het gevolg van die afruil tussen de N-VA en de PS is dat het begrotingstekort zo dreigt op te lopen tot meer dan 50 miljard euro.

De Open Vld voelt nattigheid, en staat in de regeringsonderhandelingen op de rem. Uitgaven voor investeringen zijn voor de liberalen geen probleem. Maar de lopende uitgaven doen oplopen, wat leidt tot een ontsporing van de overheidsschuld, is geen optie voor partijvoorzitter Egbert Lachaert. Bij de liberalen is te horen dat men in deze moeilijke omstandigheden begrijpt dat de oversschuld met pakweg 20 procentpunt toeneemt. Een stijging die vergelijkbaar is met grote buur Duitsland. Maar een sterkere toename is geen optie. Open Vld is er zich ook van bewust dat men niet versneld een begrotingsevenwicht moet nastreven. Een realistisch traject om het deficit te laten dalen, is wel een optie.

De factor-Bouchez

De vraag is of daarover een vergelijk kan worden gevonden met de PS. Want de liberalen hebben niet alleen bedenkingen bij een mogelijke uitgaventsunami. Open Vld en de Franstalige tegenhanger MR willen blijkens een nota ook dat de loonkosten voort worden verlaagd en dat de arbeidsmarkt flexibeler moet worden gemaakt. De partij van Paul Magnette wil te allen prijze vermijden dat ze gepercipieerd wordt als de dépanneur van de electoraal afgestrafte Zweedse coalitie.

Maar in deze moeilijke coronatijden kan misschien toch een compromis worden bereikt. Alleen: als de formatiegesprekken niet afspringen op de inhoud, kunnen ze nog altijd mislukken door persoonlijke conflicten. Het is een publiek geheim dat verschillende partijen het gehad hebben met MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez. Hij wordt als onbetrouwbaar en wispelturig bestempeld. Eigenlijk zien de PS en de N-VA liever een regering zonder het blauwe woelwater uit Bergen. Maar dat wordt zeer moeilijk, nu zowel de Vlaamse als de Franstalige liberalen zich aan elkaar hebben vastgeklonken.