Balans van de week: Geen respijt voor de Belgische begroting

Een mild rapport van het Monitoringcomité is voor de regering-De Croo een alibi om niets te doen aan het begrotingstekort en de begrotingscontrole op een drafje af te handelen. De financiële toestand van het land dreigt nog te verergeren.

Net voor het aanvatten van de begrotingscontrole kreeg de regering-De Croo opbeurend nieuws van het Monitoringcomité, de groep ambtenaren die de overheidsfinanciën volgt. Het totale begrotingstekort zou dit jaar 27,4 miljard euro bedragen, of 4,8 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Dat is bijna 6 miljard euro minder dan het Planbureau een paar weken geleden had voorspeld. Die instelling had het over een tekort van 33 miljard euro, of 5,7 procent van het bbp. De oorzaken zijn de lagere energieprijzen, waardoor de steunmaatregelen van de overheid minder hoog uitvallen, en de later dan verwachte overschrijding van de spilindex, waardoor uitkeringen en overheidsbudgetten minder snel stijgen. Een meevaller voor de federale regering, die straks de begrotingscontrole voor 2023 vrij snel zal kunnen afhandelen.

Toestand is onhoudbaar

Maar daarmee is alle positieve nieuws verteld. Het Monitoringcomité voorspelt ook dat België bij ongewijzigd beleid in 2028 aankijkt tegen een deficit van 41 miljard euro, of 6 procent van het bbp. In 2040 zou er zelfs een tekort van 9 procent van het bbp zijn en zou de overheidsschuld zijn opgelopen tot 160 procent van het bbp. Zover zal het uiteraard niet komen, want de Europese Commissie zal eisen dat België vroeger orde op zaken stelt.

‘Wellicht zal de regering pas echt optreden wanneer de financiële markten vragen stellen bij de houdbaarheid van de overheidsfinanciën en de rentevoeten op Belgisch staatspapier blijven stijgen’

Alain Mouton

Al bij het aantreden van de volgende regering na de verkiezingen van 2024 zal er gehandeld moeten worden. Dat is ook de oproep van 49 economen vandaag in een aantal kranten: de huidige toestand is onhoudbaar, België is erg kwetsbaar voor toekomstige schokken en er is geen langetermijnvisie. De ratingbureaus staan klaar op België slechte punten te geven. Maar wellicht zal de regering pas echt optreden wanneer de financiële markten vragen stellen bij de houdbaarheid van de overheidsfinanciën en de rentevoeten op Belgisch staatspapier blijven stijgen.

Achilleshiel van België

Ondertussen is het verontrustend dat politici een sfeertje creëren waardoor de indruk ontstaat dat de situatie niet ernstig is. Staatssecretaris voor Begroting Alexia Bertrand (Open Vld) verklaarde vandaag in De Ochtend op Radio 1 dat “de begroting het beter doet dan voorzien. Dat is een opsteker. Deze regering heeft de juiste keuzes gemaakt in haar beleid, daardoor is de groei groter dan voorzien. De economie heeft beter standgehouden omdat de koopkracht van de burger bewaard is gebleven. De verschillende maatregelen van deze regering hebben onze burgers en bedrijven beschermd. Daarnaast zijn we ook in moeilijke tijden blijven besparen.”

Het klopt dat steunmaatregelen nodig waren, maar ze waren niet selectief genoeg, stellen economen. En wanneer Bertrand pocht over de groei, dan gaat het over een gedopeerde groei, betaald door te hoge overheidsuitgaven. Die bedragen nu 55 procent van het bbp en moeten naar hoogstens 50 procent. Ze blijven de achilleshiel van België. Bertrand heeft het ook besparingen. Die waren er nergens en nooit. Tenzij de uitgaven iets later doen stijgen Vivaldi-newspeak is voor besparingen.

‘Een lange regeringsvorming, waar we in België een patent op hebben, zou betekenen dat er pas in 2025 gesaneerd wordt’

Alain Mouton

Smalle basis voor welvaartscreatie

Eigenlijk verdient de begroting geen respijt. Een lange regeringsvorming, waar we in België een patent op hebben, zou betekenen dat er pas in 2025 gesaneerd wordt. Dat is te laat, want de slechte publieke financiën verzwakken de al smalle basis voor welvaartscreatie in België. De recente energiecrisis en de hoge inflatie hebben via de automatische loonindexering onze concurrentiepositie verzwakt.

De kaduke begroting doet de onzekerheid nog toenemen. Gezinnen vrezen voor hogere belastingen en houden de vinger op de knip. Bedrijven aarzelen om te investeren. Dat tast de potentiele groei aan en leidt op termijn tot minder overheidsinkomsten en een nog zwakkere begroting. Een gevaarlijke vicieuze cirkel.