Vraag aan iemand die geïnteresseerd is geschiedenis wat het belangrijkste jaartal van de achttiende eeuw is en hij zal 1776 noemen, het jaar van de Amerikaanse onafhankelijkheid. Of 1789, het begin van de Franse Revolutie. Nochtans was het cruciale moment in die eeuw wellicht 1756, het jaar dat de Zevenjarige Oorlog uitbrak.
Dat vergeten conflict tussen enerzijds Groot-Brittannië en Pruisen en anderzijds Frankrijk, Spanje, Oostenrijk, Zweden, Rusland en Saksen nam gigantische proporties aan. Niet alleen op het Europese grondgebied werd gevochten, het leidde ook tot een langdurig conflict in Noord-Amerika, waar de Britse en de Franse koloniale machten toen nog tegenover elkaar stonden.
Het was een soort van wereldoorlog met verregaande gevolgen, schrijft historicus Francis Weyns in XVIII. De adembenemende 18de eeuw. Weyns, die al een vergelijkbaar boek over de zestiende eeuw schreef, toont aan hoe die oorlog de kiemen legde van de grote revoluties.
De Zevenjarige Oorlog kostte niet alleen 1 miljoen doden, Frankrijk en Groot-Brittannië keken tegen een gigantische schuldenberg aan. Londen besloot die te verlagen door de Amerikaanse kolonisten zwaardere belastingen op te leggen. Bovendien kregen die een verbod om verder naar het westen van Amerika op te rukken. Want dan zou het moederland nog meer troepen moeten sturen om hun veiligheid te garanderen. Het leidde tot een opstand die zou uitmonden in de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog.
In Frankrijk was de situatie nog precairder. Parijs stak zich nog extra in de schulden om de Amerikaanse rebellen te steunen tegen de Britse erfvijand. Aan de vooravond van de Franse Revolutie in 1789 was de Franse staat failliet. Een oplossing kon worden gevonden in het belasten van een vaak spilzieke adel, maar die zei neen. De Franse koning Lodewijk XVI wilde moderniseringen doorvoeren, maar talmde te lang. Een militante pers en radicale publicisten staken het vuur aan de lont.
De achttiende eeuw was ook de periode waarin wetenschap de bovenhand haalde op bijgeloof. Voor het eerst in de geschiedenis begon een succesvolle strijd tegen een besmettelijke ziekte. De Engelse plattelandsarts Edward Jenner ontwikkelde een vaccin tegen de pokken, een ziekte die voordien jaarlijks duizenden doden had geëist.
Francis Weyns, XVIII. De adembenemende 18de eeuw, Borgerhoff & Lamberigts, 540 blz., 35 euro
Tijdens de zomervakantie publiceert Trends elke maandag en vrijdag een boekentip op zijn website. U vindt ze allemaal hier.
Boekentips van Trends voor aan het zwembad of op het strand
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier