In de schaduw van de haven

De poldergemeente Beveren leeft in de schaduw van de snel groeiende Waaslandhaven. De voorbije decennia onderging ze een ware transformatie. Maar velen willen de prijs voor het economisch succes niet langer betalen.

Voor burgemeester François Smet (CVP) van Beveren is er geen twijfel mogelijk. De Waaslandhaven is een zegen voor zijn gemeente en de expansie ervan moet dan ook voluit worden gesteund. Kritiek op die visie wordt weggewuifd; negatieve opmerkingen over het alleen door zwemmers en vissers gebruikte Doeldok of twijfels over de voor volgend jaar voorziene oplevering van het Verrebroekdok vallen bij hem niet te noteren.

Dat Beveren dankzij de haven rijker werd, is duidelijk. Bij de fusie in 1976 bedroeg de gemeentebelasting op het inkomen nog 8%; sindsdien ging het tarief gestaag naar beneden richting 4%. De naburige steden Antwerpen en Sint-Niklaas houden het op 8%. Financieel heeft de gemeente een reservefonds van 450 miljoen frank achter de hand. Daarbij is de kerncentrale van Doel de ‘geldkoe’ van Beveren. Het mag geen verrassing heten dat – gezien de groeiende werkgelegenheid en de lage inkomstenbelasting – de bevolking is toegenomen van 41.000 in 1977 tot 45.000 dit jaar. Daarmee overtrof de gemeente het inwonersaantal van Dendermonde, en kwam ze op een vierde plaats in Oost-Vlaanderen, na Gent, Aalst en Sint-Niklaas. Ze is na het wat mondaine Waasmunster ook de Wase gemeente met het hoogste gemiddeld inkomen, in 1996 goed voor bijna 422.000 frank. Ook de werkloosheidscijfers ogen mooi met, opnieuw na Waasmunster, het laagste percentage van het Waasland.

De tol voor de havenuitbreiding is voor sommigen echter te groot. De kritiek op het Beverse beleid is dan ook niet min. Vooral sinds in 1995 de eerste geruchten over het Deurganckdok en het verdwijnen van het polderdorp Doel de kop opstaken. In de gemeente en uiteraard vooral vanuit de oppositie is de tegenwind stormachtig. Burgemeester Smet en zijn homogene CVP-meerderheid, die sinds mensenheugenis de gemeente bestuurt, zouden ‘de slippendragers van de Antwerpse havenbelangen’ zijn.

François Smet: “Natuurlijk kun je het verdwijnen van die mooie polders en van Doel een moord noemen. Maar we kunnen toch niet blijven stilstaan bij het verleden, we moeten naar de toekomst kijken. Veel Wase industrie, zoals de breigoednijverheid en de scheepsbouw, ging verloren en in de plaats is nu gelukkig die haven met haar industrie gekomen. En dat levert alleen al in Beveren 5500 jobs op.”

Het lot van Doel is daaraan dus ondergeschikt? “We hebben lang gevochten voor Doel en de politici hebben die gemeente inderdaad te vlug afgeschreven. Maar Doel als enclave tussen de industrie is niet leefbaar. We hebben voor de Doelenaars de beste onteigeningsvoorwaarden ooit gekregen. Voorts hebben we de toekomst van de andere polderdorpen Kieldrecht, Verrebroek en Kallo veiliggesteld. In Antwerpen was men niet bepaald blij met onze interventies. Dankzij die havenuitbreiding, de werkgelegenheid en via de Intercommunale van het Land van Waas profiteert het hele Waasland financieel van de Waaslandhaven. Die kritiek op mijn beleid houdt me niet wakker.”

Verkiezingen.

Dat de gemeentepolitiek voor een belangrijk deel door Doel en de Waaslandhaven wordt bepaald, hoeft dus niet te verbazen. Zo is er tussen Agalev, VU&ID en de VLD lokaal zelfs een kartel gevormd dat actie voert voor het behoud van Doel. En ook het Vlaams Blok is, in tegenstelling tot de Antwerpse partijgenoten, lokaal tegen havenuitbreiding. Bij de nationale verkiezingen van 13 juni 1999 was Doel plaatselijk ook al hét grote thema, niet de dioxinecrisis. De partijen die voor het behoud van het dorp pleitten, werden er niet slechter van. De CVP van haar kant zakte voor de kamer van 31,9% naar 24,1%. Bij de gemeenteverkiezingen van 1994 haalde de CVP nog 44,8%.

Vraag is hoe de christen-democraten in Beveren, de laatste grote Oost-Vlaamse gemeente met een homogeen CVP-bestuur, de nieuwe stemmenslag doorkomen. Veel zal afhangen van het resultaat van het Blok, en van de kracht van de SP, die de uitbreiding van de Waaslandhaven steunt.

Wie knipt het lintje door bij de opening van het nog te graven Saftinghedok, dat bovenop Doel moet komen?

w.v.d.