Het was de deal van de crisis, en de crisis van mijn leven’

“Niet avontuurlijk, maar wel moedig”, blikt Baudouin Prot vandaag terug op de turbulente overname van Fortis Bank in volle financiële crisis. De topman van BNP Paribas plukt intussen de vruchten van zijn Belgische veldtocht en ontdekt de kracht van een herrezen Generale Bank.

BNP Paribas kan het nog moeilijk verstoppen dat het een uitstekende zaak deed met de overname van 75 procent van Fortis Bank (nu BNP Paribas Fortis). De prestaties van de Belgische bank vrolijkten de al fraaie kwartaalcijfers van BNP Paribas nog meer op, maar het is niet alleen op de balans dat de Franse topbankier zijn Belgische zegeningen telt. Baudouin Prot: “Onder het vernis van Fortis vinden we heel snel de Generale Bank terug. Fortis was 10 jaar oud, de Generale Bank was 150 jaar oud. Dat is een onderneming met bijzonder kwalitatieve en professionele teams. De Generale Bank heeft jarenlang de beste mensen aangeworven. Zij wou niet liever dan haar kleuren, haar professionalisme en haar dynamisme terug te vinden. Wij hoeven in feite alleen maar dat klimaat van professionalisme tot leven te wekken om aan al die teams de trots terug te geven voor hun metier waarvoor ze altijd gepassioneerd gebleven zijn. De integratie in BNP Paribas is de reïncarnatie van de Generale Bank. Dat maakt veel energie vrij en we hebben de kracht van die hefboom misschien wel onderschat. Het is iets wat je niet op een balans vindt.”

TRENDS. Eerst een quizvraagje. Wie is in België landskampioen geworden in het voetbal?

BAUDOUIN PROT. “Euh, Anderlecht, niet? ( lacht) BNP Paribas Fortis blijft sponsor van de club.”

En wie werd topschutter?

PROT. “Dat weet ik niet. Maar dat komt niet omdat het over het Belgische voetbal gaat. Maar ik ben meer een tennis- dan een voetballiefhebber. Ik sla ook graag een balletje, maar de jongste maanden heb ik er minder tijd voor.”

Bent u tevreden met de resultaten van het eerste kwartaal?

PROT. “Ja. We danken de goede cijfers aan drie factoren. Ten eerste is er de nieuwe dimensie van onze groep dankzij de bijdrage van BNP Paribas Fortis, zowel in het retailbankieren, het zakenbankieren als het vermogensbeheer. In alle activiteiten merken we dus heel goed dat BNP Paribas Fortis in onze groep zit. Het heeft ook de identiteit van onze groep veranderd. Voor de overname van het Italiaanse BNL waren we nog in hoofdzaak een Franse groep, maar sinds de overname van Fortis Bank zijn we een Europese groep. Ten tweede kunnen we sterke operationele resultaten voorleggen, want in al onze metiers winnen we klanten en marktaandelen. En ten derde dalen de kosten van de kredietrisico’s met 45 procent. Dat is het beste bewijs dat de economie herneemt.”

Hoe verloopt de integratie van Fortis Bank?

PROT. “Uitstekend. Op 85 procent van de 1161 integratiewerven wordt er al snel en hard gewerkt. Maar even belangrijk is de sfeer van de integratieoefening. We zijn onder de indruk van de motivatie en het enthousiasme van de medewerkers van BNP Paribas Fortis. Zij hebben ook het vertrouwen van de klanten teruggewonnen, getuige de stijging van de spaardeposito’s, het aantal nieuwe rekeningen, en de appreciatie bij de ondernemingen. We hebben de collectieve ambitie om, en ik zeg dit zonder arrogantie, er een nog betere bank dan vroeger van te maken.

“Toch mag je de moeilijkheidsgraad van de integratie van Fortis Bank niet onderschatten. De Belgische economie heeft eronder geleden dat bij Fortis voor onze komst de aandacht van het management opgeslorpt werd door grote buitenlandse projecten. Het binnenlandse bankieren in België was niet langer prioritair, terwijl daar veel energie naartoe moet gaan, gegeven het belang van Fortis bank voor de Belgische economie.”

Van uw concurrenten horen we regelmatig dat BNP Paribas Fortis te sterk is op de Belgische markt. KBC en Dexia bijvoorbeeld moesten van Europa afslanken als straf voor de overheidssteun, terwijl BNP Paribas ook steun heeft gekregen, maar hier wel Fortis Bank mocht overnemen.

PROT. “We hebben ook discussies gevoerd met de Europese Commissie naar aanleiding van de overname van Fortis Bank. De Commissie hield daarbij rekening met twee belangrijke elementen. Ten eerste: de groep Fortis was net in stukken gesneden. De Belgische en Nederlandse activiteiten, het bankieren en het verzekeren werden uit elkaar getrokken. En ten tweede: we hebben Fortis Bank als private speler overgenomen, zonder enige vorm van overheidssteun. Wij hebben zelfs de bank meteen liquiditeitssteun gegeven. We hebben ervoor gezorgd dat de Belgische belastingbetaler Fortis Bank niet meer hoefde te ondersteunen.”

Maar u hebt toch ook kapitaalsteun van de Franse staat gekregen?

PROT. “Ja, maar die hulp van de Franse overheid was er voor alle Franse banken, en werd al na zeven maanden volledig terugbetaald. Ook de garanties die de Franse staat gaf op de financiering van Franse banken waren van korte duur. Sinds oktober 2009 zijn we opnieuw volledig een privébank, zowel wat kapitaal als wat de funding betreft.”

Elke keer dat u goede resultaten publiceert, zal in België de discussie oplaaien dat u Fortis Bank hebt kunnen verwerven tegen de helft van de boekwaarde. Een uitstekend prijsje dus.

PROT. “Toen we Fortis Bank kochten, zaten we in de zwaarste financiële storm van de voorbije dertig jaar. Back testing is always easy. But it’s not the game. Toen ik aankwam in Brussel, was heel Europa op de hoogte dat Fortis Bank te koop stond, maar alleen wij daagden op. Als het zo interessant en zo eenvoudig was om Fortis Bank te kopen, waarom waren wij dan de enige? Natuurlijk hebben we Fortis Bank tegen een bepaalde prijs kunnen verwerven, maar we hebben betaald in aandelen van BNP Paribas, waardoor de Belgische overheid nu een belang van 11 procent heeft in BNP Paribas. De Belgische overheid behield ook 25 procent in BNP Paribas Fortis. Dat impliceert dat ze volop zal kunnen genieten van de upside bij Fortis Bank. Ik vind het heel belangrijk dat de Belgische belastingbetalers op die manier betrokken blijven bij de waardecreatie bij BNP Paribas Fortis. Daar ben ik blij om, want ik heb het grootste respect voor Herman Van Rompuy en Didier Reynders, met wie ik de deal onderhandeld heb.

“Het is nog iets te vroeg om een volledige balans te maken, maar ik geloof dat de Belgische beleidsmakers en het pilotagecomité van de Nationale Bank de juiste keuze gemaakt hebben om Fortis Bank te verkopen aan ons, in plaats van te opteren voor een stand alone voor Fortis Bank. Dat is beter voor de dienstverlening aan de Belgische klanten, want ze kunnen terugvallen op een grotere en meer internationale bank. Het is ook beter voor de werkgelegenheid bij BNP Paribas Fortis, onder meer door het behoud van een aantal competentiecentra in Brussel. En het is beter voor de Belgische staatsfinanciën. In plaats van opnieuw geld te moeten investeren in de bank, is de Belgische staat denk ik tevreden met zijn participaties in BNP Paribas en BNP Paribas Fortis. Bovendien denk ik dat, zoals het er nu naar uitziet, de garanties die de Belgische staat gegeven heeft op het eigen vermogen van BNP Paribas Fortis en op de portefeuille risicokredieten, nooit zullen moeten worden aangesproken.

Was de overname van Fortis Bank de deal van uw leven?

PROT. “Dat misschien niet, maar het is de deal van de crisis, en het is de crisis van mijn leven. Dat hoop ik toch ( lacht). Als ik terugdenk aan oktober 2008, veertien dagen na de val van Lehman Brothers… Om zich dan te wagen aan de overname van een bank met een toch relatief grote omvang ten opzichte van BNP Paribas, dan moest je toch een beetje… Ik was al 58, maar toch nog behoorlijk jong van geest op dat moment. Maar ik heb het aangedurfd omdat ik over een formidabel team beschik. Ik had ook nooit gedacht dat de overname zeven maanden zou aanslepen. De overname van BNL hebben we in zeven dagen beklonken, misschien de snelste overname ooit, maar de overname van Fortis duurde zeven maanden. Eerlijk gezegd, het waren lange maanden tussen 6 oktober 2008 (het eerste akkoord) en 12 mei 2009 (de finale overname) met alle bewogen episodes daar tussenin. De overname van Fortis Bank was niet avontuurlijk, maar in elk geval wel moedig.”

Het gerucht gaat dat u binnenkort Michel Péberau opvolgt als voorzitter van BNP Paribas.

PROT. “Dat is niet aan de orde. Ik wil nog een aantal jaren doorgaan als CEO van BNP Paribas.”

Hoe lang blijft Jean-Laurent Bonnafé nog CEO van BNP Paribas Fortis?

PROT. “Nog een beperkte tijd. Ik vind het normaal dat BNP Paribas Fortis straks een Belgische topman krijgt. Maar op dit moment zijn we nog volop met de integratie bezig, en nu is niet het moment om een winnend team te veranderen.

Ander onderwerp. Politici en regulatoren willen dat de banken meer kapitaal aanhouden zodat ze beter tegen rampspoed bestand zijn. Wat vindt u van dat voorstel?

PROT. ( schakelt over op Engels) “Wat wil de G20? Zoveel mogelijk economische groei en tewerkstelling, in combinatie met een stabieler financieel systeem. Hogere kapitaalbuffers passen niet in die doelstelling, omdat de kosten op de groei en werkgelegenheid hoger zijn dan de baten in de vorm van een stabieler financieel systeem. We schieten dus in onze eigen voet.

“De toezichthouders zetten alles op hogere kapitaalratio’s, want dat is voor hen gemakkelijk om te organiseren. Ze vragen de banken gewoon om kapitaal en liquiditeit op te stapelen, maar daar wordt de economie het slachtoffer van. Want banken, overheden en ondernemingen zullen vechten om de beperkte pot financieringsmogelijkheden op lange termijn. Daardoor zal de langetermijnrente stijgen, en dat zal ondernemingen en overheden pijn doen. Het herstel in Europa is nog niet stevig genoeg om dat te verteren. De volgende jaren zal de economie al te lijden hebben onder de besparingsplannen van de overheid en de strakkere geldpolitiek van de Europese Centrale Bank. Gooi daar nog eens hogere kapitaaleisen bovenop en er zal niet veel economische groei in Europa overblijven. Dat is een ramp. Het cijfer na de komma van de groeicijfers is belangrijk voor onze toekomstige welvaart. De werkloosheid zal blijven stijgen. De belastingbetaler zal een tweede keer betalen voor de crisis. Dat willen we toch niet? Laat de banken hun rol spelen en laat hun de mogelijkheden om de economie te financieren.

“Sommige regulatoren die nog op post zijn, komen uit landen waar het hele banksysteem geroosterd werd. Zij zijn te voorzichtig. Dit voorzorgsprincipe heeft ook de luchtvaart lam gelegd na de uitbarsting van de IJslandse vulkaan, tot enkele maatschappijen met testvluchten duidelijk maakten dat er gevlogen kon worden. Als je uit voorzorg ook de banken een vliegverbod oplegt, dan zal de Europese economie daar voor opdraaien. Om over tien à twintig jaar een veiliger banksysteem te hebben, moet je nu de groei niet vermoorden. Ik zeg daarom met sterke stem tegen de Europese verantwoordelijken: denk goed na, want dit is de perfecte beleidsmix voor een nieuwe recessie in Europa. We dreigen op het slechtst denkbare moment een nieuwe vicieuze cirkel op gang te trekken.”

Waar ligt dan wel de sleutel om de volgende bankencrisis te voorkomen?

PROT. “De landen die het best door de crisis zijn geraakt, hebben met elkaar gemeen dat ze een goed en sterk toezicht hebben op de financiële sector. Dat is een toezicht dat de competentie en middelen heeft om discipline af te dwingen, zoals in Canada of Frankrijk. De toezichthouders in de VS en het VK hebben er een potje van gemaakt. De slechte kredieten die de crisis hebben uitgelokt, werden massaal in de VS geproduceerd. Deze rommelhypotheken waren nooit mogelijk geweest in Frankrijk of Canada. Waarom zouden we in Europa dan hogere kapitaalvereisten moeten aanhouden voor hypotheekleningen? We moeten in Europa die Amerikaanse ziekte niet genezen.”

Waarom kochten Europese banken zoveel Amerikaanse rommelhypotheken?

PROT. “Dat deden vooral de banken die niet goed genoeg hun brood verdienden op hun thuismarkt, zoals de Duitse banken.

En Fortis…

PROT. “Fortis ook, omdat de instelling wou blijven groeien, terwijl het organische groeiritme afnam. De Duitse banken probeerden dan maar geld te verdienen door buitenlandse activa te kopen. Dat is een gevaarlijk spel. Dat is de reden waarom wij vasthouden aan het retailbankieren. Dat is het echte bankieren. Dat is het anker van het schip. Zodra we Fortis Bank in handen hadden, hebben we het daarom eerst gezuiverd van de overtollige risico’s en hebben we de focus weer op de Belgische markt gelegd. Elke keer dat je afwijkt van de echte business, raakt een bank in moeilijkheden.”

De G20 denkt ook aan een nieuwe belasting op de banken om een reddingsfonds te spijzen. Een goed idee?

PROT. “Heel wat landen (zoals Japan, Canada en heel wat groeilanden) en de belangrijkste centrale bankiers zijn tegen zo’n belasting. Het beleid is in tegenspraak met zichzelf als het hogere kapitaalbuffers én hogere belastingen op banken wil. We kunnen onze winsten maar één keer gebruiken. De winst die opgaat aan hogere belastingen, kunnen we niet reserveren voor hogere kapitaalbuffers.”

België heeft al zo’n belasting ingevoerd in de vorm van een voor de banken vrij dure depositogarantie, waarvan de opbrengst naar de schatkist vloeit.

PROT. “Het is onaanvaardbaar dat de opbrengst naar de begroting gaat. Zo erkent de regering dat de belastingbetaler ook de volgende keer de banken zal redden, terwijl de beleidsmakers willen dat de bankiers de volgende keer zelf de crisis opruimen.”

Bankiers zijn natuurlijk een gemakkelijk doelwit voor de politici. U bent een sitting duck?

PROT. “Een gemakkelijk doelwit misschien wel, maar zeker geen zittend.”

Door daan killemaes

“Onder het vernis van Fortis vinden we heel snel de Generale Bank terug”