Het jaar van de boer

De voedselprijzen zullen dalen, met dank aan de landbouwers die recordoogsten binnenhalen. 2009 wordt het jaar van de boer.

In 2008 deden stijgende voedingsprijzen tientallen miljoenen mensen in de diepste armoede belanden. Maar diezelfde hoge prijzen betekenen ook dat de landbouwers in 2009 recordoogsten zullen voortbrengen, die op hun beurt een domper zetten op de prijsstijgingen. Hoewel de prijzen wat zullen dalen, zullen de landbouwers in vele (maar niet alle) landen een hoge opbrengst produceren tegen prijzen die hoger liggen dan zij in de voorbije twintig jaar gewend waren. Tijdens de komende jaren zal de wereldlandbouwmarkt stilaan weer in evenwicht geraken.

Die ontwikkeling is nu aan de gang. Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN (FAO) was de wereldoogst van 2008 negen procent groter dan in 2007. Die tendens zal in 2009 nog aan snelheid winnen. Afgezien van onvoorspelbare droogte of overstromingen, zullen zowel de tarwe- als de graanoogsten in 2009 een recordniveau bereiken.

Er zijn drie oorzaken voor die verbetering. De eerste is dat de landen eindelijk paal en perk zullen stellen aan hun zelfvernietigend antilandbouwbeleid dat ze begin 2008 invoerden op het hoogtepunt van de paniek over de toenemende voedselprijzen. Dertig landen namen toen maatregelen zoals exportbeperkingen (om de binnenlandse bevoorrading aan te zwengelen) en controles op de voedselprijzen. Dat leidde tot het slechtst mogelijke resultaat: de binnenlandse prijzen daalden nauwelijks; de wereldprijzen gingen door het dak; en de lokale landbouwers werden afgesneden van de internationale markten. Nu de aanvoer weer toeneemt, zullen de landen genoeg vertrouwen krijgen om die door de staat gesponsorde perversiteiten opnieuw af te schaffen.

Ten tweede zullen markten doen wat ze altijd doen: investeringen aanmoedigen in zaken waarvan het rendement goed is. De aandelen van de fabrikanten van landbouwwerktuigen deden het in 2007 en 2008 een pak beter dan het gemiddelde van de beurzen. De prijs van de landbouwgrond steeg in 2008 pijlsnel.

Ten derde, en misschien wel het meest belangrijk, lijken de hogere prijzen de houding van de overheid in de ontwikkelingslanden veranderd te hebben. De overheidsinvesteringen in de landbouw waren er al jaren achteruit aan het gaan, maar nu ziet het ernaar uit dat die trend omgekeerd werd in de grootste landen. De Chinese regering heeft de bestedingen voor landbouw met liefst 30 procent verhoogd in 2008 en ze heeft beloofd om de landbouw te blijven stimuleren. In India zijn dezelfde geluiden te horen. Natuurlijk zijn beloften van de overheid één zaak, ze ook uitvoeren een andere. Niettemin kunnen de landbouwers in de opkomende markten alleen maar baat hebben bij de hernieuwde aandacht.

Stijgende vraag

In de voorbije jaren heeft de wereldlandbouwproductie nauwelijks gelijke tred kunnen houden met de toenemende vraag. In de voorbije drie jaar was er zelfs een productietekort: de wereldbevolking at meer voedsel dan ze voortbracht. In 2009 zal de productie opnieuw snel aantrekken en in de ontwikkelingslanden wat van de druk wegnemen die in 2008 leidde tot de grootste voedselrellen in meer dan dertig jaar. Veel soelaas zal dat niet brengen. De krachten achter de stijging van de vraag – een toenemende appetijt voor vlees in landen als China en India; beleid dat erop gericht is brandstof te produceren uit gewassen, vooral dan in Amerika – zijn niet afgenomen. Ze zullen verhinderen dat de prijzen zelfs maar tot in de buurt van het niveau van het begin van de eeuw terugvallen.

In 2008 schatte de Wereldbank dat de hogere voedselprijzen 100 miljoen mensen in armoede hebben gedompeld. Misschien was dat iets overdreven, omdat heel wat landelijke gebieden in ontwikkelingslanden profiteerden van de hoge voedselprijzen. Maar de armen in de steden hadden zwaar te lijden en de meeste ontwikkelingslanden werden getroffen door hogere inflatie en een daling van de levensstandaard. Het goede nieuws is dat 2009 een jaar van herstel wordt voor de landbouwers, maar het zal meer dan een jaar duren vooraleer de wereld in haar geheel zich hersteld heeft van de voedselcrisis van 2008. (T)

DE AUTEUR IS CORRESPONDENT GLOBALISERING VAN THE ECONOMIST.

Door John Parker