Michael Freilich (N-VA): ‘Kans dat bpost volledig implodeert, is reëel’

Minister van Overheidsbedrijven Petra De Sutter (Groen) moest dinsdagochtend in de Kamer haar versie van de bpost-feiten geven. Michael Freilich, het N-VA-Kamerlid dat de zaak op de voet volgt, was aanwezig bij de commissie. “Een redder op het witte paard bent u niet, u loopt achter het paard aan en moet alle shit opkuisen”, zo schetste hij de rol van de minister bij de schandalengolf die het postbedrijf overspoelt.

Aan de gemediatiseerde malaise bij bpost viel in afgelopen weken niet te ontsnappen. Het beursgenoteerde postbedrijf, dat voor 51 procent in de handen van de overheid is, heeft stelselmatig overheidscontracten vervalst, om de Belgische staat meer aan te rekenen. Het ging om drie overheidsopdrachten: het beheer van de rekeningen van de staat (de zogenoemde 679-rekeningen), het innen van verkeersboetes van buitenlandse verkeersovertreders en het afleveren van nummerplaten. Voor die 679-rekeningen deed bpost een beroep op consultants van het organisatieadviesbureau McKinsey.
Onlangs lekte nog uit dat het postbedrijf voor die opdracht nooit de wettelijk vereiste aanbesteding heeft uitgeschreven.

Nu blijkt dus dat bpost ook de regels over aanbestedingen met de voeten heeft getreden. De ‘McKinsey-boys’ waren daar vele jaren heel graag geziene gasten, schrijft De Tijd.

MICHAEL FREILICH. “McKinsey mocht jaarlijks miljoenen euro’s (ooit 25 miljoen euro, in de recente jaren nog 8 miljoen euro, nvdr) factureren aan bpost. Dat zou al vele jaren het geval zijn, en het feit dat concurrerende consultancybureaus geen tegenvoorstel konden doen, werd niet ter discussie gesteld.”

Een ander recent schandaal betrof het feit dat minister De Sutter op haar kabinet twee experts in dienst had, die betaald werden door bpost. Een van hen zou zelfs hebben onderhandeld met bpost over het krantencontract. Ze heeft die medewerkers inmiddels teruggestuurd naar het postbedrijf, liet ze vandaag weten. “Ik wil een einde maken aan de praktijk waarbij medewerkers uit een beursgenoteerd overheidsbedrijf ingeschakeld worden in kabinetten”, klonk het.

FREILICH. “Ook al staat in een koninklijk besluit van 2001 dat vanuit overheidsbedrijven gedetacheerd kan worden; het is niet omdat iets kan, dat het moet gebeuren. Op het moment dat zij dat ministerschap opnam, had ze zich moeten afvragen: kan hier een belangenconflict optreden? In het kader van het deugdelijk bestuur had ze die mensen niet voor haar moeten laten werken.

“Ze heeft intussen toegegeven dat het een fout was, maar enkel omdat die perceptie fout was. Ze zegt dat er geen belangenconflict is, maar we kunnen dat niet weten. Ik vind dat ze die mensen niet mocht aannemen. Wie zal haar nieuwe postwet (het wetsontwerp dat een einde moet maken aan illegale praktijken in de sector van de pakketbezorging, nvdr) nog respecteren? De gedetacheerden van bpost hebben daaraan meegewerkt. Als je als minister een nieuwe wet maakt, dan hoop je dat er een breed maatschappelijk draagvlak voor is. Als de transportsector nu zegt dat die wet geschreven is door bpost, wie geeft ze dan ongelijk? De wet moet herschreven worden van A tot Z, als je niet wilt dat de mensen zeggen dat dit een bpost-wet is. Ik vraag dan ook aan De Sutter in deze proactief te handelen.”

De minister zei in de Kamercommissie “nooit” de kant van bpost te hebben gekozen. Klopt dat wel?

FREILICH. “Alle indicaties tonen het tegenovergestelde aan. Plus, ook opmerkelijk, zij zegt letterlijk: “Ik heb hier het deksel geopend.” Het waren de pers en het parlement die de vragen hebben gesteld. Op geen enkel moment heeft De Sutter de lead genomen.

Vindt u dat de minister kan aanblijven?

FREILICH. “De N-VA heeft vandaag volledige transparantie gevraagd, een audit waarbij elke steen wordt omgedraaid. Wij verwachten vanuit het parlement vanaf dag één mee te worden betrokken in die audit. Het hangt van de transparantie van de minister daarin af of we haar nog willen steunen of niet. Bpost moet worden opgekuist, dus alle data moeten worden ingekeken.”

‘Er is geen enkele minister die zoveel waardeverlies heeft kunnen genereren voor het aandeel.’

Michael Freilich

Wat kan de belegger volgens u nog verwachten na zo’n grote opkuis? De beurskoers zakte eind april, na alle heisa over het riante krantencontract, naar een dieptepunt.

FREILICH. “Er is geen enkele minister die zoveel waardeverlies heeft kunnen genereren voor het aandeel. De belegger is de pineut. De belastingbetaler wordt opgelicht op verschillende vlakken. En ik vrees dat het met het aandeel niet heel snel zal beteren, omdat het bedrijf een megaboete boven het hoofd hangt.

“Hoe hoog zal die boete zijn? Dat is nog koffiedik kijken. In 2012 heeft de Europese Commissie bpost al voor een vergelijkbaar vergrijp een boete van 400 miljoen euro gegeven. Toen vond de Commissie dat het bedrijf te veel overheidssteun genoot, met name voor diensten van algemeen belang.

“Maar als we alleen naar het krantencontract kijken, zou de Belgische belastingbetaler 400 miljoen euro van het bedrijf moeten terugvorderen. Dan is er de vraag wat de Belgische Mededingingsautoriteit (BMA) zal beslissen in de marktmanipulatie-zaak rond het krantencontract. Zo’n concurrentieboete bedraagt maximaal 430 miljoen euro, schatte het beurshuis KBC Securities in. In het allerslechtste geval spreken we dus over een totale som van meer dan 800 miljoen euro.

“En als aan al die lucratieve contracten een einde komt, dan is bpost een extreem verlieslatend bedrijf. Veel te veel lagen op het hoofdkantoor, en een ziekteverzuim tot 15 procent, heb ik vernomen uit goede bron. Dat is 4.000 man die daar elke dag ontbreekt. De enige tak die goed draait, is de Amerikaanse dochter, Radial. En dat zou ook een break-even-operatie zijn bij een eventuele verkoop.

“Maar men zou dan in elk geval de boete en terugvordering niet kunnen terugbetalen. Dan wordt de groep ontmanteld, en worden alle delen verkocht. De kans dat bpost volledig implodeert, is reëel.”

Bekijk het studiogesprek met Michael Freilich op Kanaal Z hier:

Lees ook: