De VS lijken op België, en omgekeerd

Het ratingbureau Standard & Poor’s lost een waarschuwingsschot over de kredietwaardigheid van de Verenigde staten, nog altijd veruit de grootste economie van de wereld.

De VS behouden de hoogst mogelijke kredietwaardigheid (AAA), maar een knik naar beneden komt stilaan in het vizier. De beurzen doken naar aanleiding van deze aankondiging prompt de dieperik in terwijl, ietwat vreemd toch, de dollar aan waarde won.

S&P maakt zich bezorgd over de politieke patstelling rond de Amerikaanse begroting en schulden. De VS vlagden 2010 af met een begrotingstekort van 10,6 procent van het bbp en een overheidsschuld van 92 procent. Het IMF voorspelt voor eind dit jaar 10,8 en 99 procent. Bij ongewijzigd beleid mag tegen eind 2016 een overheidsschuld van 112 procent van het bbp verwacht worden.

President Barack Obama wil gespreid over twaalf jaar de begrotingstekorten met 4 000 miljard dollar terugschroeven via vermindering van de uitgaven en verhoging van de belastingen. De Republikeinse partij, die over een meerderheid beschikt in het Congres en de president dus budgettair gezien steeds kan blokkeren, wil de deficits met 4400 miljard reduceren over tien jaar, maar wil niet horen van belastingsverhogingen.

Met het oog op de presidentsverkiezingen van volgend jaar in de herfst trachten de Republikeinen de Democratische president in de tang te nemen. De torenhoge deficits en escalerende overheidsschuld schaden de populariteit van Obama. Door mordicus belastingverhogingen te weigeren, maken de Republikeinen een compromis over de begroting zo goed als onmogelijk. Obama loopt zo verdere beschadiging op en de kansen op een Republikeinse overwinning volgend jaar stijgen. Dat ondertussen de publieke financiën van het land doodziek worden, is collateral damage.

Even de oceaan over nu en een blik op de Belgische situatie. Premier Yves Leterme en zijn minister van Begroting Guy Vanhengel putten zich uit om het tegendeel te bewijzen, maar ook met onze publieke financiën zit het niet goed. Volgens de Nationale Bank landen we eind dit jaar met een deficit van 4,5 procent en een schuldgraad van 100 procent. Ons lopend deficit is dus flink kleiner dan het Amerikaanse, maar relatief zitten we in dezelfde klas. De minste tegenvaller in de economische groei zal ons deficit, en dus ook de staatsschuld, snel doen oplopen.

Van een doorgedreven budgettaire sanering komt voorlopig niets in huis omdat België in een politieke patstelling zit, niet het minst door het perspectief van de gemeenteraadsverkiezingen in de herfst van 2012. De stilstand maakt een ernstige staatshervorming onmogelijk terwijl dat een van de noodzakelijke voorwaarden is om tot een structurele sanering van de openbare financiën te komen.

De politieke patstelling is in de eerste plaats het gevolg van de keuze van de belangrijkste Waalse partijen, zoals de Republikeinse keuze in de VS. In vergelijking met vandaag, kunnen de Franstaligen er economisch en financieel immers enkel op achteruit gaan. De huidige staatsstructuur levert hen jaarlijks een financieel cadeau op van minstens 6 miljard euro. Dus roepen ze hard dat ook zij een staatshervorming willen, maar in de realiteit blijven ze spijkerhard vastzitten in immobilisme.

De komende weken en maanden zullen uitwijzen of waarschuwingen vanwege agentschappen als S&P voldoende zijn om de politieke wereld echt in beweging te zetten, in de VS zowel als in België. Want laat er geen twijfel over bestaan: als de patstelling in België blijft aanslepen, krijgen wij de S&P’s van deze wereld ook gegarandeerd over ons heen.