De balans: de oude Franstalige onderwijsdemonen worden weer wakker

De regering van de Franse Gemeenschap is vleugellam. PS en Ecolo torpederen een decreet waarbij studenten niet langer gefinancierd worden als ze na zeven tot acht jaar onderwijs nog altijd geen bachelordiploma hebben gehaald. De hervorming was nochtans nodig, omdat het Franstalig onderwijs opnieuw financieel zeer krap zit. Bovendien wegen te lange studies op het groeipotentieel van de economie. De Franstalige crisis is dus niet zonder gevolgen voor Vlaanderen.

In Franstalig België beheerst ‘le décret Paysage’ al weken de politiek. Het gaat om een hervorming van het hoger onderwijs die moet vermijden dat het jaren duurt vooraleer studenten hun diploma halen. Concreet was er een afspraak in de Franse Gemeenschapsregering (Gouvernement Wallonie/Bruxelles in het Frans) om studenten niet langer te financieren als ze na zeven of acht jaar hoger onderwijs nog altijd geen bachelordiploma hebben behaald. Vlaanderen heeft een vergelijkbaar systeem: wie na twee jaar niet geslaagd is in alle eerstejaarsvakken, mag de studierichting niet voortzetten.

Over de strijd tegen de eeuwige student bestond in de Franse Gemeenschapsregering een akkoord, maar meerderheidspartijen PS en Ecolo zijn daarop teruggekomen. In de commissie van het Franstalig Parlement stemden PS en Ecolo, samen met de communisten van de PVDA/PTB, over een eigen voorstel om het dossier pas in de volgende legislatuur aan te pakken. Tot woede van coalitiegenoot MR, met minister-president Pierre-Yves Jeholet voorop. De wisselmeerderheid van socialisten, groenen en communisten heeft de Franstalige regering vleugellam gemaakt.

Electoraal geïnspireerd

PS en Ecolo hebben hun kar gekeerd onder druk van de officiële Franstalige studentenorganisatie Fédération des Etudiants Francophones (FEF). Die waarschuwde dat door het decreet 70.000 studenten hun studie zouden moeten stopzetten. Wat ook een rol speelt: de FEF was lange tijd een kweekvijver voor Ecolo-mandatarissen. Nu staat de studentenorganisatie onder sterke invloed van Comac, de jongerenafdeling van de PVDA/PTB.

PS en Ecolo hopen electoraal garen te spinnen bij hun verzet, maar de boemerang zou weleens in het gezicht van de socialisten en de groenen kunnen terugkeren. Door samen te stemmen met de communisten geven ze een signaal dat de partij van Raoul Hedebouw een potentiële regeringspartner is. MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez laat dan ook niet na om met scherp te schieten op de Franstalige linkerzijde.

Nieuwe bedeltocht

De crisis in de Franstalige regering lijkt voor de Vlamingen een ver-van-ons-bedshow. Maar dat is het niet. De onderwijshervorming is deels ingegeven door financiële motieven. Het zou een broodnodige besparing zijn voor de Franse Gemeenschapsregering, die budgettair opnieuw in zwaar weer zit. De oorspronkelijke hervorming zou een besparing betekenen van 5 miljoen euro. Die komt er dus voorlopig niet. De oude Franstalige onderwijsdemonen worden weer wakker.

Met de regelmaat van een klok moeten de Franstaligen bij de federale regering én de Vlamingen aankloppen omdat hun onderwijs aan de rand van het faillissement staat. Het Franstalig onderwijs is veel duurder en inefficiënter door het te grote lerarenkorps, de versnippering met lokale scholennetten en een overtal aan richtingen. Bovendien telt het bovengemiddeld veel zittenblijvers, en ook die kosten geld.

De financiering van de Franse Gemeenschap met federale dotaties, waardoor er amper een incentive is om een responsabiliserend beleid te voeren, doet de rest. Bij verschillende staatshervormingen kwam het erop neer dat de Franstaligen voor hun onderwijs een nieuwe financiële verdeelsleutel van de dotaties eisten en in ruil extra bevoegdheden gaven aan de regio’s, een Vlaams eis. Gezien de al precaire budgettaire toestand van het Waals en Brussels Gewest, dient zich na de verkiezingen van 9 juni een nieuwe francofone bedeltocht richting Vlaanderen aan.

Bedreiging voor de welvaart

Even verontrustend is dat PS, Ecolo en PTB maatregelen die de studievoortgang moeten bevorderen terugdraaien. Bijna nergens binnen de OESO halen zo weinig studenten hun diploma hoger onderwijs (zowel tijdig als vertraagd) als in Wallonië en Franstalig Brussel. Onderwijsspecialist Wouter Duyck toonde op X een hallucinante grafiek waaruit blijkt dat amper 25 procent van de Franstalige meisjes na drie jaar een bachelordiploma halen. Bij jongens is dat zelfs minder dan 20 procent. Tel er nog drie jaar bij (het dubbele dus) en het aantal gediplomeerde meisjes bedraagt 60 procent, bij jongens is dat nog niet de helft.

Vlaanderen scoort in OESO-perspectief trouwens ook niet schitterend: slechts 30 procent van de meisjes halen tijdig hun bachelordiploma, 75 procent met drie jaar extra. Bij de jongens zijn de verhoudingen 25 en 63 procent. Maar daarmee zit Vlaanderen wel op het OESO-gemiddelde.

Als studenten er lang over doen om een diploma halen, weegt dat op het groeipotentieel van een economie. Samen met de dalende kwaliteit van het onderwijs, zoals de PISA-cijfers aantonen, wordt de toekomstige productiviteitsgroei bedreigd door een te klein en laattijdig legioen afgestudeerden op de arbeidsmarkt.

Werkgelegenheid en productiviteitsgroei zijn de twee determinanten van economische groei. Vlaanderen evolueert naar een werkzaamheidsgraad van 80 procent , maar Wallonië en Brussel blijven hangen rond 65 à 66 procent. Daar is dus nog marge om via banencreatie voor extra groei te zorgen. Bezuiden de taalgrens neemt de werkgelegenheidsgraad echter te traag toe en dus is het te hopen dat ook daar de productiviteit met meer dan 0,5 procent per jaar (het huidige peil) stijgt om onze toekomstige welvaart te garanderen. Met een vierkant draaiend onderwijssysteem – ook in het middelbaar is de uitval hoger dan in andere regio’s – wordt dat zeer moeilijk.

Neem daar nog de negatieve perceptie bij dat de neocommunisten in Wallonië en Brussel de politieke agenda bepalen, en steeds meer Vlamingen zullen zich de vraag stellen of er met het andere landsdeel eigenlijk nog efficiënt valt samen te werken.

Lees ook: