De balans: Boerenprotest zal nazinderen tot in de stembus

Zelfs als de acties van de landbouwers straks stilaan uitdoven, zullen ze een impact hebben op verkiezingsdag 9 juni. Veel Vlamingen vereenzelvigen zich met het ongenoegen van de boeren. Radicale partijen als Vlaams Belang kapitaliseren erop. De N-VA, die in deze crisis zeer onhandig communiceerde, mag zich zorgen maken.

De voorbije week werd snel duidelijk dat de acties van de boeren de sympathie hadden van een groot deel van de Vlaamse bevolking, toch zeker tot donderdag de te verwachten vernielingen werden aangericht op het Luxemburgplein aan de Europese Wijk in Brussel. De blokkades op de autosnelwegen veroorzaakten ongenoegen, maar in tegenstelling tot bij vakbondsbetogingen of actie van klimaatmilitanten was er veel begrip voor boeren. Een geïmproviseerd frietkot op de afgesloten E40 in Aalter veroorzaakte meer hilariteit den ergernis.

Meer Vlamingen dan gedacht herkennen zich in de frustratie over de strenge regelgeving die de landbouwers moeten respecteren. De verhalen over strikt vastgelegde data waarop men gewassen mag beginnen in te zaaien, of mestkarren die per gps worden gevolgd zijn kafkaiaans. En niemand brengt iets in tegen het argument dat “de we boeren moeten steunen want ze zorgen voor het eten op ons bord”. De landbouworganisaties haalden trouwens al vroeg een trofee binnen na overleg met de Europese Commissie. De in de Green Deal voorziene regeling dat 4 procent van het areaal braak moet liggen, wordt voorlopig niet toegepast.

Van cd&v naar Vlaams Belang

Het is nu afwachten of de steun voor de boeren overeind blijft. Als de blokkades van de verdeelcentra van supermarkten aanhouden, kan het tij bij de publieke opinie snel keren. De landbouwers zijn wel van plan om de komende weken druk te blijven zetten. Wat de kans vergroot dat hun grieven een deel uitmaken van de verkiezingscampagne richting 9 juni. En het ongenoegen blijft nazinderen tot in de stembus. Zoals gezegd: zaken als de regelneverij van de overheid en strenge milieunormen om de CO2-uitstoot in de hele economie (niet enkel de landbouw) zeer snel te doen dalen, zijn niet enkel in landbouwkringen een bron van ergernis. Een partij als Vlaams Belang kan daarop scoren, zonder dat ze beleidsalternatieven moet aanreiken. Al bij de stembusslag in 2019 begon de radicaal-rechtse partij in de meest landelijke gebieden van West-Vlaanderen cd&v te bedreigen. Over een kleine vier maanden kondigt zich een verkiezingsoverwinning aan.

Wie zich meer zorgen moet maken, is N-VA. De nog altijd grootste Vlaams beleidspartij voelde al de bui hangen door aan onafhankelijk kamerlid Jean-Marie Dedecker te vragen de West-Vlaamse federale kamerlijst te trekken. Met zijn directe aanpak kan hij boeren en andere plattelandsbewoners er misschien van overtuigen om niet de sprong van cd&v naar Vlaams Belang te maken, maar voor hem te kiezen.

Jan Jambon maakt geen goede beurt

Het zal nodig zijn. Vorige week maakte N-VA er een potje van. Op dinsdag 30 januari, op de tweede dag van het boerenprotest, drong Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) er bij de federale minister van Binnenlandse Zaken, Annelies Verlinden (cd&v) op aan een einde te maken aan de blokkades van autosnelwegen door ontevreden boeren. Ook andere N-VA-kopstukken ventileerden hun ontevredenheid. Theo Francken had het op X over “krapuul oppakken.” Premier Alexander De Croo (Open Vld) koos voor een andere aanpak: hij wou de blokkades pas laten opheffen in overleg met de boeren. Die avond zelf ontving De Croo de boerenorganisatie in de Wetstraat. Ook aanwezig: verschillende ministers van de Waalse regering.

Jambon en co gaan vandaag in gesprek met de ontevreden landbouwers. Pas na vijf dagen actievoeren dus, én na de grote betoging in Brussel waar men druk heeft gezet op de EU-leiders. Er kunnen agendaproblemen gespeeld hebben. Of persoonlijke situaties (een overlijden in de familie van minister van Omgeving Zuhal Demir) maar eigenlijk hebben Vlaams minister-president en zijn partij geen goede beurt gemaakt. Afwachten of hij de perceptie vandaag kan bijsturen na overleg met de landbouworganisaties.

Eenvoudig zal dat niet zijn. Vanuit Zuid-Amerika schoot partijvoorzitter Bart De Wever met scherp op de acties. Hij viseerde vooral de Boerenbond. Een frustratie over het partijtje armworstelen rond het stikstofdossier? Of volgt men een geplande electorale agenda? Volgens sommige politicologen commentatoren wil N-VA via de aanvallen op de Boerenbond cd&v beschadigen. Nu is de kans inderdaad groot dat veel landbouwers straks in het stemhokje niet voor de christendemocraten stemmen. Maar van N-VA moeten ze evenmin weten.

De ‘groene flank’ van N-VA domineert

De partij van Bart De Wever wordt op het platteland gezien als de partij die de belangen van de industrie, de Antwerpse haven en de Voka-leden verdedigt. Maar ook als de architect van te veel regulitis, zeker ook als het om milieubeleid gaat. N-VA zit tenslotte al twintig jaar mee in de Vlaamse regering.

Een deel van de boodschap die N-VA verkondigt, doet denken aan de Volksunie in de jaren 70 van vorige eeuw. Die partij had ook een ecologisch geïnspireerde linkerflank. Het lijkt erop dat we hun ideologische erfgenamen rond Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) terugvinden en dat die binnen de partij het hoge woord voeren. Niet alleen de heisa rond het stikstofdossier versterkt dat beeld. Haar kabinet krijgt het verwijt een onwrikbare groene agenda te volgen en onder één hoedje te spelen met organisaties als Natuurpunt, ten nadele van de landbouw.

Lees ook: