Beleggen mag voor uw kinderen, maar niet door uw kinderen

Hoe leren we onze kinderen budgetteren, sparen en beleggen in deze moderne, digitale tijden? Trends zoekt het uit in vier afleveringen. Vandaag: mag u het geld van uw kinderen zomaar beleggen?

Ongeveer elke beleggingsexpert zal u zeggen dat over de heel lange termijn aandelen het meest opbrengen. En kinderen hebben de langste beleggingshorizon van ons allemaal. Toch is het niet zo eenvoudig om het spaargeld van uw kinderen in aandelen te investeren. Een aandeelhouder wordt voor een stukje eigenaar van een bedrijf en deelt op die manier mee in de winst, maar ook in het verlies. Dat risico op verlies mogen volwassenen niet zomaar nemen met het geld van de kinderen voor wie ze verantwoordelijk zijn.

We vroegen een tiental banken naar de mogelijkheden. Beobank begint het antwoord met een disclaimer, die in fluo uitgelicht is: “Investeringen voor minderjarigen moeten altijd plaatsvinden in het hoogste belang en meestal met de toestemming van de vrederechter”. U kunt aandelen kopen met uw eigen geld en schenken aan uw kinderen, maar de bank zal u doorgaans niet toelaten om met het spaargeld van uw kinderen aandelen te kopen. Bij Beobank klinkt het dat de ouders of de voogd het geld van het kind moeten beheren “met een risicoprofielbeperking aangepast aan de situatie van het kind”.

Volgens Crelan is het “juridisch niet mogelijk” om minderjarigen zelf te laten beleggen, zelfs niet binnen bepaalde limieten. “De ouders of de voogden moeten steeds tekenen voor transacties. Als u advies van de bank wil bij het beleggen, dan zal de adviseur moeten nagaan of een belegging geschikt is voor het kind. De bank zal dan een geschiktheidstest afnemen waarbij de kennis en ervaring van de betrokken volwassenen op het vlak van beleggen worden getoetst en rekening wordt gehouden met de doelstellingen en duurzaamheidsvoorkeuren van het kind.”

Crelan voegt eraan toe dat alleen ouders of voogden een rekening voor het kind kunnen openen. “Andere volwassenen kunnen alleen stortingen doen op de rekening van het kind. Ze kunnen geen rekening openen of verrichtingen doen. Ouders en voogden mogen het spaargeld van hun minderjarige kinderen beleggen, maar moeten altijd handelen in het belang van de kinderen. Ze mogen de tegoeden van hun kinderen niet vervreemden om er eigen uitgaven mee te doen en ze mogen enkel beleggen in effecten die in het belang zijn van het kind.” Dat klinkt nog redelijk vaag, maar andere banken expliciteren dat aandelen niet in het belang van het kind zijn.

“Bij beleggen voor minderjarigen moet je vooral het onderscheid maken tussen beleggen op naam van het kind of beleggen voor het kind”, waarschuwt een woordvoerder van KBC. “Bij beleggen op naam van het kind gaan we uit van het principe dat je moet handelen als een voorzichtig en redelijk persoon. De wettelijke vertegenwoordigers, vaak de ouders, kunnen enkel beleggen op naam van het kind op voorwaarde dat de beleggingen een defensief karakter hebben.” De wetgever definieert dat defensieve karakter niet tot in de puntjes, zodat er nog wat interpretatiemarge is voor de banken.

Een effectenrekening openen

Aandelen kunnen ook op naam gekocht worden, bij de vennootschap die de aandelen uitgeeft. Uw naam komt dan in het register van de aandeelhouders. Van sommige beursgenoteerde vennootschappen zoals Solvac, de holding boven de chemiebedrijven Solvay en Syensqo, kunt u alleen maar zogenoemde nominatieve aandelen kopen. Alleen is die manier redelijk omslachtig, en het is duurder om zulke aandelen te kopen en verkopen.

Om vlot te kunnen beleggen in aandelen, obligaties of beleggingsfondsen moet u een speciale rekening openen bij een beursmakelaar. De meeste banken zijn ook beursmakelaars. Bij BNP Paribas Fortis kunnen de wettelijke vertegenwoordigers van minderjarigen wel een effectenrekening openen op naam van het kind, maar… “Aan deze effectenrekening wordt meteen het meest voorzichtige, conservatieve profiel gekoppeld. Aandelen en trackers horen niet thuis op zo‘n rekening”, waarschuwt een woordvoerder van de bank.

Een ander woord voor trackers zijn ETF’s (exchange traded funds), beleggingsfondsen die u net zoals aandelen op de beurs kunt kopen. Die trackers volgen doorgaans slaafs een index of een selectie van aandelen of obligaties. Daarnaast zijn er beleggingsfondsen met aandelen en/of obligaties, waarvan u deelbewijzen kunt kopen via de bank. Die fondsen worden doorgaans beheerd volgens de overtuigingen van de beheerders, die bijvoorbeeld het percentage aandelen kunnen verminderen als ze voor een crash vrezen. Het is wel opvallend dat de bank ETF’s per definitie risicovol vindt, want de onderliggende beleggingen van een ETF kunnen ook obligaties zijn, net zoals dat bij een ander fonds het geval kan zijn.

Ook bij Argenta klinkt het dat er beperkingen zijn op de effectenrekeningen van minderjarigen. “Zo kunnen ouders of grootouders op naam van het kind of kleinkind enkel beleggen in producten met vermogensbescherming: niet risicovolle, defensieve of zeer defensieve producten dus. Minderjarigen kunnen zelf geen aandelen of fondsen aankopen. Ouders of grootouders kunnen op hun eigen naam beleggen voor hun kind of kleinkind. Zij hebben dan alle flexibiliteit die ze willen voor wat betreft het risico, het product of de looptijd.

BNP Paribas Fortis geeft als tip dat ouders, grootouders, peters, meters, enzovoort, zelf kunnen beleggen in risicovolle producten zoals aandelen om ze vervolgens van hun eigen effectenrekening over te schrijven op die van het kind, via een zogenoemde bankgift. Zodra die aandelen zijn overgeschreven, zijn de volwassenen wel de controle kwijt. Ze kunnen die aandelen achteraf niet meer verkopen, als er bijvoorbeeld iets fout loopt met het betrokken bedrijf, en het geld opnieuw herinvesteren in andere aandelen.

“Het kan ook nuttig zijn om kinderen virtueel te laten beleggen en die beleggingen samen op te volgen en te bespreken. Zo kunnen ze risicoloos vertrouwd raken met verschillende financiële producten”, geeft BNP Paribas Fortis nog mee. “Het is belangrijk dat kinderen ontdekken dat er meer is dan enkel spaarrekeningen en obligaties en wat de pro‘s en contra‘s zijn.”

Beleggingsfondsen

Volgens Deutsche Bank zijn beleggingsfondsen “de ideale leerschool om oudere kinderen stapsgewijs te leren beleggen”. “Beleggen in fondsen kan al met kleine bedragen en de beleggingen kunnen automatisch en op geregelde tijdstippen uitgevoerd worden. Bovendien zijn de beleggingen meer gespreid en zijn bedrijfsspecifieke risico’s met fondsen veel lager dan met aandelen. De gemakkelijkste manier om op lange termijn rijk te worden is, naast hard werken, regelmatig en voor de lange termijn beleggen”, klinkt het bij deze bank.

Deelbewijzen van een beleggingsfonds dat 100 procent van de middelen in aandelen investeert, zal u bij de meeste banken niet kunnen kopen voor uw kind. Er zijn ook fondsen die alleen maar in obligaties beleggen of fondsen die in aandelen en obligaties beleggen. Obligaties zijn leningen die rente opleveren. Er is minder kans dat u geld verliest met obligaties, al kan het natuurlijk gebeuren dat bedrijven niet meer alle schulden kunnen aflossen bij een faillissement. Obligaties brengen op de lange termijn ook minder op.

Beleggingsplannen

Bij ING België kunnen ouders en wettelijke voogden een effectenrekening openen voor hun kind en een beleggingsplan afsluiten. “De ouders kunnen via de beleggingsapp Self Invest periodieke stortingen doen naar de beleggingsrekening van het kind, waarna een beleggingsplan opgestart kan worden. Zo’n beleggingsplan kan ook op naam van de volwassenen opgestart worden om het later te schenken aan het kind.” We komen op die laatste optie nog terug.

Met een beleggingsplan kunt u op regelmatige tijdstippen kleine bedragen investeren in beleggingsfondsen. De minimumbedragen en het aantal fondsen waarin u kunt investeren, variëren van bank tot bank. Een ING Easy Invest-beleggingsplan kan bijvoorbeeld vanaf 10 euro per maand. Tot 1 oktober loopt er een promotie die u 25 euro extra om te beleggen oplevert als u drie maanden na elkaar 10 euro stort en 50 euro als u drie maanden na elkaar 50 euro stort. Er zijn vier fondsen waaruit u kunt kiezen. Bij Deutsche Bank kan beleggen in een plan vanaf​ 100 euro per maand, per trimester of per jaar in meer dan 100 fondsen. Hoeveel fondsen er binnen het defensieve profiel van een minderjarige passen, is niet duidelijk.

KBC heeft verschillende laagdrempelige beleggingsmogelijkheden voor startende beleggers. Beleggen met wisselgeld is er een van. “We ronden alle uitgaven van je bankrekening af naar de volgende euro, zodat het wisselgeld naar je beleggingsplan kan gaan.” U kunt ook elke maand een vast bedrag naar het beleggingsplan laten vloeien. Of u kunt een beleggersprofiel invullen en dan krijgt u een voorstel voor een maandelijks beleggingsplan, afgestemd op uw situatie en voorkeuren.

Belfius raadt aan een Flex Invest Plan op naam van het kind te openen, of het geld of de beleggingen op een later tijdstip te schenken. Nog tot 31 augustus is er een cashback van 40 euro bij opening van zijn plan.

Levensverzekeringen

Verschillende banken opperen de mogelijkheid van een levensverzekering. “Ouders en grootouders kunnen beleggen via een levensverzekering en de kinderen of kleinkinderen expliciet aanwijzen als de begunstigde, zodat het geld bij overlijden bij de juiste personen terechtkomt. Als die levensverzekering aan bepaalde voorwaarden voldoet, moet er geen erfbelasting meer op betaald worden”, tipt Argenta.

Belfius heeft het over een tak23-levensverzekering, waarbij de onderliggende beleggingen fondsen zijn. “De ouders of grootouders behouden dan de controle over de investeringen, maar wijzen het kind of het kleinkind aan als begunstigde bij overlijden.” Ook ING België noemt zo’n beleggingsverzekering bij de mogelijkheden.

Grote vermogens

Deutsche Bank mikt vooral op een vermogend cliënteel. “Steeds meer vermogende families kiezen voor schenkingen met behoud van vruchtgebruik”, stelt de bank. Ouders die hun beleggingsportefeuille schenken aan hun kinderen, kunnen bijvoorbeeld wel de dividenden blijven opstrijken of een jaarlijkse rente. “Hierdoor kunnen kinderen al op jonge leeftijd betrokken worden bij het familiaal vermogen en kunnen de ouders toch een vorm van controle behouden.” De bank voegt eraan toe dat deze vermogende families het beheer vaak uitbesteden aan de bank – discretionair beheer in het jargon –, waarbij de bank op geregelde tijdstippen rapporteert over de rendementen. “De bankier kan dan een educatieve rol spelen als persoonlijke financiële co-piloot.”

Lees ook: