Successieplanning voor uw huisdier: dit zijn de mogelijkheden

Op 4 oktober vieren we Werelddierendag. Een ideaal moment om na te gaan hoe u uw huisdieren kunt beschermen na uw dood. “Successieplanning is mogelijk voor iedereen die je na aan het hart ligt – inclusief je kat of hond.”

Toen de legendarische modeontwerper Karl Lagerfeld in 2019 het leven liet, geraakte bekend dat zijn geliefde kattin Choupette een aanzienlijk deel van zijn nalatenschap – goed voor ongeveer 800 miljoen dollar – zou krijgen. Maar eigenlijk was het Françoise Caçote, de Franse verzorgster van het dier, die een mooi bedrag toebedeeld kreeg, op voorwaarde dat zij ervoor zou zorgen dat Choupette haar luxeleventje ongestoord kon voortzetten.

Kan zoiets ook in ons land? “Jazeker”, weet Bart Chiau, professor economie aan de Universiteit Gent en auteur van het boek Successieplanning voor beginners. “Helaas denken we daar nog te weinig over na. De meeste mensen gaan ervan uit dat ze langer zullen leven dan hun huisdier. Bij een plots overlijden zijn er dan ook meestal geen regelingen getroffen of afspraken gemaakt. Gaat het om een alleenstaand baasje, dan wordt het dier verkocht, weggegeven, naar het asiel gebracht of – erger nog – geëuthanaseerd.”

“Gelukkig kun je zo’n scenario perfect vermijden door een en ander op papier te zetten. Successieplanning is namelijk mogelijk voor iedereen die je na aan het hart ligt – inclusief je kat of hond. Het Belgische rechtssysteem laat weliswaar niet toe (een gedeelte van) je vermogen na te laten aan je kat of hond, maar je kunt via een testament wel een bedrag overmaken aan een persoon die zich over jouw huisdier ontfermt. Dat brengt gemoedsrust voor singles, weduwen en weduwenaren.”

Hoe stelt u zo’n testament op?

Een testament kunt u eigenhandig opstellen, maar u kunt daarvoor ook een notaris inschakelen. Maakt u de akte zelf op, schrijf die dan met de hand en vergeet uw naam, de datum en uw handtekening niet. U kunt in uw testament bijvoorbeeld vastleggen dat een bepaalde persoon voor uw huisdier moet zorgen en daarvoor een som geld krijgt. Op die manier maakt u dus onrechtstreeks een deel van uw vermogen over aan uw geliefde viervoeter. Men spreekt in dat geval van een ‘testament onder last’.”

“Het risico bestaat evenwel dat de persoon in kwestie het testament alsnog verwerpt”, waarschuwt Bart Chiau. “Stel, je laat 5.000 euro overmaken aan je buurvrouw om na jouw dood voor je hond te zorgen. Maar dan blijkt dat het dier een dure operatie nodig heeft. De kans bestaat dan dat zij het testament weigert. Daarom doe je er goed aan vooraf met die persoon te praten, en te polsen naar de bereidwilligheid.”

“Hou ook rekening met de successierechten bij het bepalen van het budget. Als je iemand 5.000 euro nalaat om voor je hond te zorgen, dan moet die persoon daar erfbelasting op betalen. Hoeveel precies hangt af van het gewest en van zijn of haar relatie met jou. Een bloedverwant in rechte lijn betaalt minder belastingen dan een vriend. In Vlaanderen bedraagt het hoogste tarief 27 procent voor een familielid in rechte lijn en 55 procent voor anderen. In Brussel en Wallonië loopt het op tot maar liefst 80 procent.”

Hoever kunt u gaan?

U bent helemaal vrij om uw geld te besteden zoals u dat wilt. Althans, voor zover u niet getrouwd bent en geen kinderen heeft. Is dat wél het geval, dan hebben zij recht op een wettelijk beschermd erfdeel – het zogeheten reservataire gedeelte van uw nalatenschap. “Maar daarbuiten is het perfect mogelijk om in je testament vast te leggen dat je hond elke dag een potje kaviaar moet krijgen of iedere dag drie wandelingen moet maken”, stelt Bart Chiau.

Uiteraard stelt zich de vraag: hoe kunt u verzekeren dat de aangestelde persoon na uw overlijden zorg draagt voor uw dier zoals u dat wenst? En wat als de erflast niet wordt uitgevoerd? “Wat je verstaat onder ‘zorg dragen’ omschrijf je het best zo concreet mogelijk in je testament”, adviseert Chiau. “Je kunt daarin ook iemand aanduiden die erop toekijkt dat de bepalingen van het testament correct worden uitgevoerd: een zogeheten ‘uitvoerder’ of ‘toezichthouder’.”

“Het valt ook aan te raden je testament te laten opnemen in het Centraal Register voor Testamenten. Zo ben je er zeker van dat het na je dood wordt gevonden en uitgevoerd.”

Wat als niemand wil helpen?

Vindt u niemand die zich wil ontfermen over uw kat of hond na uw overlijden? Bart Chiau: “In dat geval kun je bijvoorbeeld overwegen in je testament laten opnemen dat je je huisdier na je overlijden wil toevertrouwen aan de dierenrechtenorganisatie GAIA. GAIA heeft een adoptiedienst, en die gaat dan op zoek naar een geschikt opvanggezin.”

“Wij beschikken inderdaad over een netwerk van zorgzame gezinnen die de aan ons toevertrouwde dieren opvangen en hen een warme thuis bieden”, klinkt het bij GAIA. “Als je gebruik wilt maken van onze adoptiedienst, dan doe je er goed aan dat duidelijk in je testament te vermelden. Bijvoorbeeld: ‘Ik wil graag dat GAIA na mijn dood voor mijn dieren zorgt’.”

Een zorgvolmacht bij leven

Met een zorgvolmacht bepaalt u wie (een deel van) uw vermogen bij leven mag beheren wanneer u daartoe niet meer in staat bent, bijvoorbeeld ten gevolge van ouderdom, een ziekte of een ongeval. U geeft dan een of meerdere of personen de toestemming bepaalde handelingen in uw plaats te stellen. De aangeduide lasthebber mag dan bijvoorbeeld uw pensioen of uw huurgelden innen, uw rekeningen beheren, uw facturen en belastingen betalen, uw woning verkopen, schenken of verhuren, enzovoort.

“In zo’n zorgvolmacht kun je ook vastleggen wie er kan beslissen over de zorg van je huisdier wanneer jij nog leeft maar je er zelf niet meer over kan ontfermen”, merkt Bart Chiau op. “Dat kan het geval zijn als je bijvoorbeeld in een coma belandt of wordt opgenomen in een woon-zorgcentrum met dementie.”

Er gelden geen bijzondere vormvereisten voor een zorgvolmacht, maar de overeenkomst moet wel schriftelijk opgemaakt worden. De akte kan onderhands opgesteld worden, maar bijna altijd gebeurt dat bij de notaris.