Ook deze landen geven een staatsbon uit: het succesrecept van de spaarder als financier voor de overheid

Almaar meer landen geven overheidspapier voor particuliere spaarders uit. Die trend lijkt niet meteen te stoppen. “Er zijn weinig nadelen aan.”

De staatsbon van vorig jaar haalde 22 miljard euro op bij de Belgische spaarder. Dat succes past in een trend die ook te zien is in andere Europese landen. “In de jongste jaren waren er veel meer uitgiftes van overheidspapier gericht op particuliere spaarders”, zegt Katie Kelly. Zij is directeur bij de International Capital Markets Association en overziet het Public Sector Issuer Forum. Dat verzamelt openbare instellingen, zoals overheden, die schuldpapier uitgeven.

“In 2023 zagen we in landen zoals Italië, Spanje en België een enorme toename van dat type uitgiftes. Dat had vooral te maken met de gestegen rente”, zegt ook Pierre Eeckman, hoofd van de obligatiehandel bij BNP Paribas Fortis. “Italië haalde er in 2023 meer dan 40 miljard euro mee op.” In 2022 hadden huishoudens in de eurozone 1,5 procent van de overheidsschulden in handen. In 2023 steeg dat naar 3,5 procent.

Maatschappelijke voordelen

“Sommige landen zetten heel actief in op particuliere spaarders en hebben daar speciale uitgifteprogramma’s voor zoals Hongarije, Ierland, Spanje, België of Italië”, gaat Katie Kelly voort. “Maar er zijn ook landen die dat totaal niet doen zoals Nederland, Duitsland of de Scandinavische landen.”

Voor landen die het wel doen, heeft het verschillende voordelen. “Het bevordert sparen en investeringen, wat goed is voor de bredere samenleving”, zegt ze. “Er staat in de Europese Unie nog heel veel geld geparkeerd op bankrekeningen dat beter ingezet kan worden voor bepaalde investeringen”, klinkt het.

En het is gezonde concurrentie voor andere spaarproducten. “De Britse centrale bank verlaagde onlangs haar beleidsrente, en onmiddellijk verlaagden de banken de rentes op hun spaarproducten. Maar als de beleidsrente stijgt, duurt het maanden vooraleer de banken volgen”, vertelt Katie Kelly. “Marktrentes schommelen, maar spaarders kunnen daar niet altijd van profiteren. Dan is het goed om een specifiek gamma aan overheidsobligaties te hebben dat zich richt op de kleine spaarder.” Al zullen de schuldagentschappen van landen nooit zo ver gaan dat ze het bankensysteem ernstig verstoren, voegt ze toe.

Die uitgifteprogramma’s helpen ook om de overheidsschulden op een gezonde wijze te beheren. “Het is een goede manier om de investeerdersbasis van de overheidsschuld te diversifiëren. Particuliere spaarders kunnen een veilige en stabiele financieringsbron zijn voor overheden”, zegt Katie Kelly. “Landen die veel schulden plaatsen bij particuliere beleggers, hebben minder nood aan grote institutionele beleggers”, zegt ook Pierre Eeckman.

Gunstig regime

In landen die actief inzetten op de kleine spaarder ziet de investeerdersbasis er ook heel anders uit. “Hongarije heeft al lang een groot uitgifteprogramma voor particulieren en daar is 20 procent van de overheidsschuld in handen van huishoudens en kleine spaarders. In Italië en Ierland is dat meer dan 10 procent. In andere landen zoals België of Spanje is dat veel minder, 2 of 3 procent”, legt Katie Kelly uit. “Voor Italië of Hongarije is het opletten dat zij institutionele investeerders niet uit de markt drijven.”

Tegelijk maken die landen geen misbruik van de welwillendheid van hun sparende burgers. “Ze bieden hen correcte marktconforme rentes. Sommige doen zelfs iets extra”, klinkt het.

Italië is daar een goed voorbeeld van met de BTP Valore, een retail-overheidsobligatie met gunstregimes. “De BTP’s Valore bieden heel interessante rentes”, zegt Pierre Eeckman. “En ze werken met een zogenoemd step-upmechanisme, waarmee beleggers een hogere coupon krijgen naarmate ze een obligatie langer aanhouden. Daarbovenop krijgen ze ook nog eens een bonusrente van 0,8 procent bruto als ze die aanhouden tot vervaldag.” Er is hoe dan ook weinig handel in BTP’s Valore, dus de meeste Italianen houden die bij.
“Daarnaast geldt op alle BTP’s Valore een lagere roerende voorheffing dan op andere obligaties. En er moet geen erfbelasting op betaald worden”, voegt hij nog toe. Herinner u, de verlaagde roerende voorheffing op de Belgische staatsbon van vorig jaar kreeg veel kritiek.

Kapitaalmarktenunie

Maar er zijn nog andere voordelen voor spaarders. “Zij zien het als een zeer veilig product. Het kredietrisico is heel klein”, vertelt Katie Kelly. “Het is ook zeer toegankelijk. In sommige landen kun je al vanaf een euro intekenen. Dat maakt het interessant voor een heel brede groep mensen. En in de meeste gevallen is de rente interessanter dan op andere spaarproducten.”

Het is ook een zeer eenvoudig te begrijpen product. “Het is belangrijk dat mensen het goed begrijpen en kennen. Die interesse van spaarders moet er zijn om er een voldoende grote markt in te hebben”, zegt Pierre Eeckman.

Die productkennis speelt in de kaart van de Europese kapitaalmarktenunie. Dat plan zet sterk in op financiële geletterdheid van burgers en moedigt beleggen aan. In de VS hebben huishoudens 43 procent van hun vermogen in financiële activa zitten, waaronder overheidspapier. In de EU is dat slechts 17 procent. “De Europese Commissie is van oordeel dat een kapitaalmarktenunie niet mogelijk is zonder particuliere beleggers”, zegt Katie Kelly.

Dit type overheidsobligaties blijft voorlopig wel een binnenlands verhaal. Particuliere spaarders kunnen geen schuldpapier van andere Europese landen kopen. De vraag is of zo’n grensoverschrijdende handel wenselijk zou zijn. “Voor spaarders misschien wel, omdat ze dan verschillende rentes van landen tegen elkaar kunnen uitspelen. Voor overheden is dat minder interessant, want dat betekent meer concurrentie voor het eigen schuldpapier”, legt Katie Kelly uit.

Ze verwacht wel dat de recente groeitrend in dit type schuldpapier zal doorzetten. “Als je ziet hoe massaal er op sommige uitgiftes is ingetekend. En er zijn weinig nadelen aan verbonden, noch voor overheden, noch voor spaarders”, klinkt het.