Democraten en Republikeinen kwamen zondag te elfder ure tot een compromis om het schuldplafond te verhogen en het hoge begrotingstekort aan te pakken. Obama & co hebben hun schaapjes echter nog lang niet op het droge.
De politieke cinema van de voorbije weken is daarom maar de eerste aflevering van wat nog een lange Amerikaanse schuldensoap kan worden.
De toestand van de Amerikaanse schatkist is zorgwekkend, maar nog niet hopeloos. Dit jaar boekt de gezamenlijke overheid een begrotingstekort van 9,9 procent van het bbp, wat grotendeels op het conto van de federale overheid geschreven mag worden. Dat is veel, en erger is dat het voor twee derde om een structureel tekort gaat dat niet vanzelf zal verdwijnen als de economie aantrekt. Ook in de VS bijt de vergrijzing vanaf 2020 in de begroting. Stijgende uitgaven voor pensioenen en gezondheidszorg eten de inkomsten van het conjuncturele herstel op. Bovendien vreest het IMF dat de recente crisis het groeipotentieel van de Amerikaanse economie structureel heeft aangetast. De Amerikaanse overheid zal zich aan die nieuwe realiteit moeten aanpassen door de tering naar de nering te zetten.
Intussen doen deze tekorten de overheidsschuld snel oplopen. Vandaag hebben de VS een gezamenlijke bruto overheidsschuld van 99 procent van het bpp. Daarvan is 67 procent in handen van beleggers, de rest zit bij andere Amerikaanse overheden. De combinatie van hoge tekorten en een al vrij hoge schuldgraad maakt dat het IMF de Amerikaanse overheidsfinanciën als “onhoudbaar” bestempelt. Anders gezegd: bij ongewijzigd beleid steven de VS af op een faillissement.
Er moet dus ‘iets’ gebeuren, maar het plan dat president Obama zondagnacht voorstelde is niet veel meer dan een eerste aanzet om de begroting weer op de rails te krijgen. Afgesproken is om gedurende de volgende tien jaar in totaal 2500 miljard dollar te besparen, wat allesbehalve indrukwekkend is op een gecumuleerd overheidstekort van naar schatting 9500 miljard dollar in dezelfde periode. Veel tamtam dus de voorbije weken, maar finaal wordt de structurele put in de begroting maar voor een kwart gedicht. Met deze inspanningen blijven de begrotingstekorten de volgende jaren boven 5 procent van het bbp schommelen. Geruststellend is dat niet. Het kredietbureau Standard & Poor’s eist een saneringspakket van 4000 miljard dollar over de volgende tien jaar, of de VS verliezen hun AAA-status.
VS is al in staat van wanbetaling
Maar is het voorgesteld plan uitvoerbaar? De overheidsfinanciën op een duurzaam pad brengen is op langere termijn een must voor de gezondheid van de Amerikaanse economie. Maar daar tegenover staat dat te bruuske besparingen het nog bijzonder broze herstel kapot kunnen maken. De volgende kwartalen moet duidelijk worden of de Amerikaanse economie dit plan kan verteren. Nu al romen besparingen de groei af en flirten de VS met een nieuwe recessie. Gaat het van kwaad naar erger, dan moeten Obama & co terug naar de onderhandelingstafel. Het Verenigd Koninkrijk is daarbij een mooi testcase. Daar wordt ook behoorlijk hard bespaard, maar voorlopig blijft de economie nipt groeien. In elk geval staan de VS voor een moeilijke evenwichtsoefening tussen de gezondmaking van de begroting en het ondersteunen van de economie. Op lange termijn zijn dat eindjes van hetzelfde touw, maar op korte termijn is het dansen op een heel slappe koord.
Bernanke
Mocht het dubbeltje verkeerd rollen, dan zal iedereen naar Bernanke kijken. Maar de financiering van de overheid met vers gedrukt geld creëert op termijn alleen maar inflatie en nog meer onzekerheid. Onderzoek van de economen Reinhart, Rogoff en Savastano toont aan dat de effecten van een beleid om de schuld weg te inflateren (hoge rentevoeten en lager bbp) gelijkaardig zijn aan de effecten van expliciete schuldherschikking. Dus zolang Bernanke moet helpen financieren, zijn de VS eigenlijk al in een staat van wanbetaling.
Daan Killemaes
