Meer oorlog dan vrede

Op 21 september viert de wereld vermoedelijk weer eens de Internationale Dag van de Vrede. Maar er valt weinig te vieren. 2016 wordt een jaar van conflicten, van Azië tot Amerika.

Er worden weinig wapenstilstanden gesloten om humanitaire interventies op het gevechtsterrein mogelijk te maken. Dat was nochtans de bedoeling van de Verenigde Naties toen ze 21 september in 1981 uitriep tot internationale vredesdag. In de plaats daarvan worden hele delen van Syrië, Irak en Afrika geteisterd door geweld, bedreigen moorddadige drugskartels de stabiliteit van Latijns-Amerika en dreigen ‘bevroren conflicten’ van het Noord-Koreaanse schiereiland tot de Kaukasus opnieuw op te flakkeren tot oorlogen. Vele duizenden sterven, vooral in de ontwikkelingslanden.

Het relatief goede nieuws is dat het aantal slachtoffers onbeduidend is in vergelijking met de gruwelen van het verleden. De Eerste Wereldoorlog eiste 16 miljoen levens, de Tweede Wereldoorlog minstens 55 miljoen. Terwijl de wereldbevolking in de halve eeuw voor 2010 aangroeide van 3 tot 7 miljard, zakte het aantal oorlogsdoden aanzienlijk. Gemiddeld ging het om 180.000 per jaar tijdens de vier decennia van de Koude Oorlog, 100.000 per jaar in de jaren negentig en 55.000 per jaar in het eerste decennium van deze eeuw. De neerwaartse trend weerspiegelde het feit dat — zeldzame uitzonderingen als de Russisch-Georgische oorlog niet te na gesproken — landen niet langer legers uitsturen om elkaar te bevechten.

De trend is gekeerd

Het slechte nieuws is dat 2016 bevestiging brengt dat de trend gekeerd is. Er vallen weer meer doden in conflicten. In plaats van elkaar te bekampen, nemen landen het op tegen religieuze, ideologische of etnische oproer of helpen ze bondgenoten opstandelingen te onderdrukken. Vaak mondt dat uit in burgeroorlogen die niet gemakkelijk opgelost raken. De burgeroorlog in Syrië heeft sinds 2011 al zowat 250.000 levens gekost. Sinds december 2013 maakte de burgeroorlog in Zuid-Soedan wellicht meer dan 50.000 slachtoffers.

Meer dan vijf jaar na de Arabische Lente zijn grote delen van het Midden-Oosten en Noord-Afrika in 2016 nog een strijdperk voor islamitische extremisten. Ondanks interventies van westerse mogendheden blijven organisaties als IS in Syrië en Irak en Boko Haram in Nigeria ongeslagen. Ook Afghanistan is nog altijd op zoek naar vrede en stabiliteit. En Myanmar, Thailand en de Filipijnen zien zich nog altijd geconfronteerd met onwrikbare guerrillabewegingen. In de komende twaalf maanden schenken velen opnieuw aandacht aan de stelling van Mao dat macht uit de loop van een geweer komt.

De auteur schreef The World in Conflict (The Economist Books, januari 2016).

John Andrews

In de komende twaalf maanden schenken velen opnieuw aandacht aan de stelling van Mao dat macht uit de loop van een geweer komt.