De kreet van de jungle

Greenpeace jaagt op Tractebel in Argentinië en Chili. Maar de Belgische nutsgroep, die in deze twee landen begonnen is met de aanleg van een gaspijpleiding, laat haar Zuid-Amerikaanse tijgers niet los en schakelt het Wereld Natuurfonds (WWF) in.

Buenos Aires (Argentinië).

Vorige maand begon Tractebel-dochter Gasoducto Nor Andino met de aanleg van een omstreden aardgaspijpleiding tussen Argentinië en Chili. Een ploeg van 500 arbeiders zal op achttien maanden tijd een traject van 1066 kilometer overbruggen. Totale kostprijs van het project: 400 miljoen dollar (14,6 miljard frank).

De pijplijn zal het oerbos San Andres, de laatste habitat van de Argentijnse jaguar, doorkruisen. Voldoende reden voor Greenpeace om actie te voeren tegen de plannen van Tractebel. Op de algemene vergadering van de Belgische nutsgroep, vorige week maandag, vroeg Serafina Cruz – woordvoerster van de inheemse Kolla-indianen – de werken in het gebied stop te zetten en een alternatieve route te volgen. Iets wat Tractebel-voorzitter Philippe Bodson weigert wegens de hoge meerkosten.

Chileense energiebehoefte verdubbelt

In november 1997 sloot Gasoducto Nor Andino een contract af met Argentinië. In een eerste fase zal de Tractebel-dochter 4,3 miljoen kubieke meter gas per dag aankopen, en daarmee haar centrales in Noord-Chili bevoorraden. De nieuwe gasvelden in Campo Duràn bij Tartagal (Noord-Argentinië) bieden trouwens interessante mogelijkheden: ze liggen vlakbij Peru en ook bij Chili, dé economische tijger uit de regio. Het afgelopen decennium groeide het bruto nationaal product (BNP) van dit land met gemiddeld 6% à 7% per jaar. Het uitvoerpercentage steeg de voorbije 25 jaar van 10% naar 40%, iets wat Chili vooral te danken heeft aan zijn natuurlijke rijkdommen (koper, molybdeenoxide, goud en zilver). Nu de lokale mijnindustrie zo’n sterke bloei kent, neemt ook de vraag naar energie sterk toe. Analisten voorspellen dat de energiebehoefte tegen begin volgende eeuw ongeveer zal verdubbelen tot 2000 megawatt. Aangezien de huidige capaciteit van de door Tractebel gecontroleerde elektriciteitscentrale Electroandina beperkt is tot 640 megawatt en de maatschappij al de helft van de stroom in de regio levert (totaal gebruik van 1000 megawatt), wil de dochter van Tractebel haar productie-eenheden uitbreiden. Jos Remacle, topman van Gasoducto Nor Andino: “Gezien de huidige stabiliteit tussen Chili en Argentinië ( nvdr – beide landen hebben een akkoord gesloten over export van gas), onze exclusieve contracten met de lokale koperindustrie (onder meer Chuquicamata, Elabra en Radomiro Tomic) en de hoge investeringen die de mijnen de afgelopen jaren hebben gedaan, leek expansie ons verantwoord.”

Tractebel ging daarom

op zoek naar nieuwe energiebronnen. Van de huidige tien turbines werken er vier op kolen, drie op stookolie en drie op diesel. Voor de uitbreiding van haar capaciteit koos de groep uiteindelijk voor het goedkopere aardgas, dat zich in grote hoeveelheden in de ondergrond van Campo Duràn in de Noord-Argentijnse provincie Salta bevindt. Remacle: “Omdat we liever niet afhankelijk willen zijn van een externe distributeur besloten we in september 1997 zelf een bedrijf op te richten dat een pijplijn van Pichanal naar Tocopilla zal bouwen.”

Greenpeace versus WWF

Maar al vrij vlug stootte Gasoducto Nor Andino (67% Tractebel en 33% Southern Energy uit de Verenigde Staten) op protest van Greenpeace. Volgens de milieuactivisten tast de geplande pijplijn het meest waardevolle oerbos van Noord-Argentinië aan. Remacle: “Dat is schromelijk overdreven. We doorkruisen inderdaad een delicate zone tussen twee nationale parken, maar nemen uitgebreide voorzorgsmaatregelen om het natuurlijk evenwicht niet te verstoren. Zo plaatsen we de pijpleiding onder de grond, zodat de dieren zonder problemen van het ene gebied naar het andere kunnen. Bovendien volgen we gedeeltelijk de bestaande weg door het regenwoud. We creëren dus geen nieuwe open plek in de jungle. Om de impact van de werken op mens en natuur tot een minimum te beperken, werken we ook samen met een team van lokale antropologen. En ten slotte werd een milieu-effectenrapport (MER) opgesteld én goedgekeurd.”

Daarmee gaat Greenpeace-woordvoerder Filip Verbelen niet akkoord. “Het MER bijvoorbeeld werd opgesteld door Techint, de lokale aannemer die ook de pijplijn bouwt. Een biologische inventaris was in dit document trouwens niet terug te vinden. En de impact op de geologie en de waterhuishouding werd al evenmin ernstig onderzocht.”

Onder druk van de milieubeweging

liet Enargas, dat de Argentijnse gasindustrie controleert, een tweede MER opstellen door het onafhankelijke, Amerikaanse studiebureau CH2MHILL. Op 25 april keurde de overheid de nieuwe vergunning goed, al werden wel enkele bijkomende maatregelen opgelegd. Zo mogen de werken in het Yunga-bos maximaal honderd dagen aanslepen, moet het gebruik van explosieven tot een minimum worden beperkt en moet er worden samengewerkt met een milieuorganisatie. Remacle: “Wij staan achter deze beperkingen. Maar met Greenpeace kan je moeilijk een dialoog aangaan. Daarom hebben we contact gezocht met Vida Silvestre, de lokale dochter van het Wereld Natuurfonds ( WWF). Zij zullen de werken opvolgen.” Filip Verbelen van Greenpeace blijft evenwel op zijn standpunt: “Alleen een andere route biedt een structurele oplossing. Aangezien Endesa – de Chileense marktleider in elektriciteitsproductie – en het Amerikaanse CMS Energy zo’n project plannen, stellen wij voor dat Gasoducto Nor Andino samen met hen één pijpleiding bouwt.” Volgens Jos Remacle is een alternatieve route evenwel niet mogelijk. “In het voorstel van Endesa en CMS Energy worden de archeologische zones van Queraba en Purmamarca beschadigd. Dat is trouwens de reden waarom de concurrentie haar werken in Chili heeft moeten stopzetten. Bovendien beschikken ze niet over een vergunning voor hun tracé in Argentinië. Het is geen toeval dat Endesa – tot grote woede van CMS – aansluiting zoekt bij Tractebel.”

ERIC POMPEN