De belangrijkste beleggersfouten zijn het resultaat van emotionele beslissingen

Beginnen met beleggen is overweldigend. Het vergt manieren van denken en handelen waar de mens van nature niet zo sterk in is. De valkuilen zijn talrijk en de kans op fouten is groot. We zetten de belangrijkste beleggersfouten op een rij, samen met tips om ze te vermijden.

Om over beleggersfouten te spreken is een korte beschouwing nodig over het menselijke denken en hoe dat succesvol beleggen in de weg kan zitten. De mens heeft twee denksystemen. Het ene wordt gedreven door emoties en helpt ons om heel snel te beslissen op basis van vooroordelen, voorkeuren en ervaringen uit het verleden. Daarnaast hebben we een trager, rationeler denksysteem, waarmee we stap voor stap informatie verwerken, logisch nadenken en daarna knopen doorhakken. Dat vergt meer tijd, energie en bewustzijn. Om evolutionaire redenen is het emotionele denksysteem veel dominanter geworden dan het rationele. Beleggers hebben net vooral dat laatste nodig. Beleggersfouten vermijdt u door uw emoties te beknotten en ruimte te geven aan de ratio.

Te veel informatie

Voor computers geldt: hoe meer informatie, hoe beter en nauwkeuriger de uitkomst. Voor mensen geldt het omgekeerde: hoe meer informatie we krijgen, hoe minder goed we in staat zijn die te analyseren, al neemt het vertrouwen in onze analysecapaciteiten toe. Dat bleek uit een experiment waarbij aandelenanalisten stapsgewijs meer informatie kregen. Hoe meer ze dachten te weten over een bedrijf, hoe slechter hun analyse en voorspellingen werden, maar hoe zelfverzekerder ze werden.

Verzuipen in informatie doet het grote plaatje vervagen. De grootste dienst die u zichzelf kunt bewijzen, is vooraf algemene doelen uit te stippelen en daar een beleggingsstrategie voor de lange termijn rond te bouwen. Bent u al wat ouder en wilt u vooral uw kapitaal behouden, dan moet u een defensievere portefeuille opbouwen met meer overheidsobligaties en ander schuldpapier dan aandelen. Bent u risicobelust en wilt u uw kapitaal op lange termijn doen groeien, dan moet u het meer hebben van aandelen en groeigerichte sectoren op de beurs.

Het loont om die grote lijnen vooraf uit te zetten. Schrijf ze op en grijp er regelmatig naar terug om ervoor te zorgen dat u er niet van afwijkt en geen verkeerde beslissingen neemt op basis van ad-hocinformatie die niets met de algemene strategie te maken heeft.

Proces boven uitkomst

Een goede uitkomst dichten mensen toe aan hun eigen kunde. Een slechte uitkomst is altijd te wijten aan een ander of aan externe omstandigheden. Trap niet in die val. Focus niet te hard op de uitkomst. U hebt er maar een beperkte controle over, ook al draait die uit zoals u had verwacht.

Stel, u belegt in de waterstofsector omdat u denkt dat die technologie bijna op punt staat en waterstofbedrijven de komende jaren winstgevend zullen worden. Na enkele jaren zou het kunnen dat ze toch nog geen winst maken, maar dat hun aandelenkoersen wel hoger zijn gegaan omdat er veel nieuwe regelgeving is gekomen die waterstoftoepassingen in de hand werken. De uitkomst, hogere koersen, is goed, maar u zat er wel naast met de reden waarom de koersen zouden stijgen.

Reken uzelf daarom af op het proces dat u gevolgd hebt om tot beleggingsbeslissingen te komen en niet op de uitkomst. Over dat eerste hebt u controle, over dat laatste niet. Een beleggersdagboek is daar een goed hulpmiddel voor. Noteer uw redenen, motivatie en twijfels voor elke beleggingsbeslissing. U kunt achteraf nagaan in hoeverre uw redenering juist, verkeerd en volledig was.

Word niet verliefd

Eigen kind, schoon kind. Dat geldt ook voor ideeën. Mensen hebben de neiging verliefd te worden op hun ideeën en alleen open te staan voor informatie die hun overtuiging bevestigt. Dat maakt beleggers blind voor zaken die hun hypothese tegenspreken en kan hen veel verlies opleveren.

Zoek evenveel informatie die uw hypothese tegenspreekt als informatie die ze bevestigt. Bedenk scenario’s die uw beleggingsthese ondergraven en hoe waarschijnlijk die zijn. Als u in een bepaalde activaklasse belegt, bedenk dan wat er kan gebeuren om die markt de komende periode te doen onderpresteren. Als u in een bepaald aandeel stapt, verzin dan scenario’s waarin dat bedrijf het minder goed zou doen.

Leve de scepticus

De volgende tip hangt daarmee samen: let op voor overdreven positivisme dat welig tiert in financiële media en in aanbevelingen van beursmakelaars. Volgens de dataleverancier Factset geven aandelenanalisten een koopaanbeveling voor 55 procent van de S&P500, de index van de grootste 500 Amerikaanse beursgenoteerde bedrijven. Voor 38 procent bevelen ze aan het aandeel te houden en slechts voor 7 procent van de aandelen luidt het advies verkopen. 93 procent van de aandelen zou dus het aanhouden of kopen waard zijn. Optimism is a moral duty, maar dat kan u als belegger veel geld kosten. Een gezonde dosis scepticisme is nodig bij elk idee of elke hypothese die u als belegger onder de loep legt. Een cursus ‘weerstaan aan groepsdruk’ kan ook nooit kwaad om stand te houden in een omgeving waarin de meerderheid schreeuwt dat het alleen maar kan stijgen.

Verander van mening

Nog een gevaar is dat u vervalt in dogma’s, dat u krampachtig vasthoudt aan uw uitgangspunt voor een bepaalde beleggingspositie, ook al zijn de feiten daarover veranderd. Tot zo’n twee jaar geleden was de Chinese technologiesector een beloftevolle beleggingskans vanwege zijn dynamiek en groei. Dat sloeg helemaal om toen de Chinese overheid een berg regelgeving over zijn techbedrijven uitstortte, waardoor hun winsten en groeikansen ernstig werden beknot. Beleggers die toen zijn blijven zitten, staan nu op tientallen procenten verlies.

We blijven lang aan onze overtuigingen hangen omdat het ons tijd en energie heeft gekost om die te vormen. Om grote verliezen te vermijden moet u van die overtuigingen af kunnen stappen. ‘ If the facts change, I change my mind‘ of ‘ Strong opinions, loosely held‘ zijn twee leuzen die u zich het best eigen maakt.

Dump de losers

Beleggers maken vaak ook de fout dat ze grote verliesposities te lang aanhouden, in de hoop dat ze op termijn toch nog op winst zullen eindigen. Maar hoe groter het verlies, hoe kleiner de kans daarop. Een positie die van 100 naar 65 gaat, boekt 35 procent verlies. Om weer naar 100 te gaan moet de koers 54 procent stijgen. Doe daarom grote verliesposities van de hand, al is dat psychologisch moeilijk. Verlies weegt mentaal twee à drie keer zwaarder dan winst, maar aanvaard die pijn.

Kijk ook niet elke dag naar uw beleggingsportefeuille. Financiële markten schommelen van nature heel erg en voor de meeste beleggers telt de lange termijn. Door dagelijks uw portefeuille te bekijken, kunt u zich druk maken over verliezen die misschien tijdelijk zijn en niet te wijten aan een inschattingsfout aan de basis van uw beleggingsbeslissing. Die laatste gevallen komen op termijn bovendrijven en dan moet u ze verkopen. Omgekeerd mag u uw winnende posities niet te snel verkopen. Ook dat is een veelgemaakte fout. ‘ Cut your losses and let your profits run‘, is een leuze die veel te weinig wordt opgevolgd.