Onberekenbare politici

“Ik kan de beweging van de hemellichamen berekenen, maar niet de waanzin van de mensen”, zei Isaac Newton nadat hij in de achttiende eeuw een fortuin had verloren in de South Sea-zeepbel. Maar helemaal onbegonnen werk is het om de beweegredenen en de acties van de politieke klasse te waarderen.

In een mondiale economie waarin oplopende overheidsschulden en een expansief monetair beleid de boel bij elkaar moeten houden, spelen de politici en de centrale bankiers – die zich steeds meer als politici (moeten) gedragen – helaas een hoofdrol op de financiële markten. Al hebben velen geleerd het politieke gekrakeel naast zich neer te leggen, in het besef dat de boer – de economie – toch voortploegt, en dat het wereldwijde herstel doorzet, wat de politici ook doen.

Maar de Amerikaanse politieke klasse bakt het momenteel behoorlijk bruin. Een korte sluiting van een aantal overheidsdiensten is al eerder voorgekomen en berokkent de economie relatief weinig schade. Erger is dat de politieke impasse tussen de Democraten (die met Barack Obama de president leveren en de meerderheid in de Senaat hebben), en de Republikeinen (die het Huis van Afgevaardigden controleren) ook een hypotheek legt op de veel belangrijkere discussie over de verhoging van het schuldplafond. Veel tijd is er niet meer. Vanaf ongeveer half oktober bereikt de federale overheid het huidige schuldplafond, en mag ze geen bijkomende leningen meer uitschrijven. Er zou wel nog voldoende geld in kas zijn om het tot begin november uit te zingen, maar daarna dreigt de Amerikaanse overheid haar bestaande schulden niet meer te kunnen honoreren.

Tenzij de regering-Obama van vandaag op morgen de federale begroting in evenwicht brengt, wat een besparing ter waarde van ruim 4% van het bruto binnenlands product (bbp) impliceert. Zo’n fiscale stop zou zeker een zware recessie veroorzaken. Het Amerikaanse begrotingstekort is gelukkig sinds het recordtekort ter waarde van 10% van het bbp in 2010 al ruim gehalveerd. De schuldratio stagneert rond 75% van het bbp. De voorbije drie jaar voerden de VS zelfs een restrictiever fiscaal beleid dan Europa, maar toch wisten de VS een bescheiden groeiritme vast te houden.

Toenemende zenuwachtigheid

Vergeet niet dat de S&P500 bijna 20% corrigeerde bij een vorige discussie over de verhoging van het schuldenplafond in 2011, maar toen speelde ook de escalatie van de Europese schuldencrisis mee. Zo’n vaart loopt het momenteel niet. De Amerikaanse aandelenmarkten brokkelen wel af, de rente op kortlopend Amerikaans schatkistpapier kruipt omhoog, en ook de kostprijs om zich te verzekeren tegen een Amerikaanse wanbetaling stijgt, maar situeert zich nog altijd op een relatief laag niveau. Van paniek is dus nog geen sprake, en een heuse Amerikaanse default (wanbetaling) wordt als een louter theoretisch horrorscenario gezien.

Beleggers blijven duidelijk rekenen op de Amerikaanse centrale bank als redder in nood, wanneer het einde nabij lijkt. Maar door hun relatief hoge waardering zijn Amerikaanse aandelen wel kwetsbaar geworden voor paniekaanvallen of andere tegenvallers. De kans op een verdere correctie is daarom aanwezig als het nieuwe resultatenseizoen de volgende weken niet de verhoopte winststijgingen laat zien. De discussie over het schuldplafond kan dan een uitstekend excuus vormen om winst te nemen. Volg de situatie de komende weken dus met iets meer aandacht op dan gebruikelijk, tot de Amerikaanse politici een meer berekenbare koers volgen.