Monsterfusie moet leven in goudmijnsector blazen

Barrick Gold gaat samen met het Britse Randgold Resources. Toch is het onzeker dat die megatransactie het startschot wordt voor meer fusie- en overnameactiviteit in de goudmijnensector.

Goud en zilver liggen dit jaar in de onderste lade bij de investeerders, met negatieve rendementen voor beide edelmetalen. Die situatie is niet nieuw. De goudprijs noteert een derde onder de top die al zeven jaar geleden werd neergezet. Bij zilver is de achteruitgang met 70 procent nog extremer. De aandelen van de goud- en zilverdelvers worden dit jaar evenmin gespaard (zie tabel). Het kan wel erg hard gaan in dat segment: na de bodem eind 2015 klom de Van Eck Gold Miners-index (GDX) in minder dan zes maanden 151 procent hoger in de eerste helft van 2016. Met de verkiezing van de Amerikaanse president Trump later dat jaar kwam een abrupt einde aan dat herstel. Na een stevige correctie consolideerden de mijnaandelen gedurende anderhalf jaar, om afgelopen zomer dus opnieuw onderuit te gaan.

Geen prijszettingsmacht

De belangrijkste oorzaak van de belabberde prestatie van de mijnaandelen is de achterblijvende goudprijs. Gouddelvers hebben geen enkele prijszettingsmacht. De prijs van hun product wordt bepaald door de markt en er is geen kartel dat productieafspraken kan maken. Om de neerwaartse prijstrend te doorbreken, moet de goudprijs overtuigend door het niveau van 1370 dollar breken. Dat is verschillende keren niet gelukt, waarna er telkens een terugval volgde. Het edelmetaal viel tussen half april en half augustus terug van 1370 naar 1164 dollar, of een correctie met 17 procent.

Er zijn enkele factoren die de goudprijs drukken. De eerste is de oplopende dollar. Die hangt samen met de stijgende rente in de Verenigde Staten. Eind vorige maand verhoogde de Federal Reserve voor de derde keer dit jaar de rente. De kans dat in december nog een vierde rentestap komt, wordt door de markt op 85 procent geschat. Intussen zijn ook de rendementen op de lange looptijden de evolutie van de korte rente gevolgd. De markt interpreteert de recente positieve macro-economische cijfers als een signaal dat de rente nog verder zal stijgen.

Voor goud is in de eerste plaats de reële rente van belang en niet de nominale. We gaan ervan uit dat samen met de nominale rentestijging ook de inflatie zal toenemen en een eventuele stijging van de reële rente erg beperkt zal blijven. De dollar profiteert ook van zijn status als reservemunt. Daardoor is de dollarmarkt de meest liquide ter wereld. Bij onrust op de opkomende markten, zoals de voorbije maanden onder meer het geval was in Turkije, Argentinië en Brazilië, vlucht er geld richting de Amerikaanse munt.

Bovendien heeft goud af te rekenen met een omvangrijke shortpositie op de termijnmarkten. Die was sinds 2001 niet meer zo hoog. Speculatieve investeerders zetten dus in op een verdere daling van de goudprijs.

Gouddelvers onder druk

De gouddelvers staan aan de inkomstenzijde onder druk door de lagere goudprijs. Tegelijk knibbelen hogere kosten aan de winstmarge. De productiekosten bodemden in 2016-2017, maar zijn de voorbije kwartalen bij de meeste mijngroepen weer aan het oplopen. De gestegen energieprijzen hebben daar een belangrijk aandeel in, maar ook de arbeidskosten nemen toe. Daarnaast hebben mijnbouwers hun investeringen in technologie een versnelling hoger geschakeld. Een bedrijf als Newmont Mining stelt voor dit jaar een gemiddelde productiekostprijs in de buurt van 1000 dollar per troy ounce voorop. Bij een goudprijs van 1370 dollar in april bedroeg de brutomarge dus nog 370 dollar. Vier maanden later was dat amper 164 dollar, of minder dan de helft. Dat voorbeeld illustreert het grote hefboomeffect van de goudmijnindustrie.

Het hoeft niet te verbazen dat het sentiment bij de investeerders ten aanzien van goudmijnaandelen barslecht is. De Amerikaanse financiële groep Vanguard besliste deze zomer zijn Precious Metals&Mining Fund, veruit het grootste in die categorie, de facto op te doeken. In de vorm van een herstructurering wordt het fonds met een totale belegde waarde van meer dan 2,3 miljard dollar omgevormd naar het Vanguard Global Capital Cycles Fund. Daarbij daalt het gewicht van mijnaandelen van 80 naar amper 25 procent. Vooral bij de middelgrote en de kleine gouddelvers met een beperkte liquiditeit leidde dat tot extra verkoopdruk.

Megafusie

Barrick Gold was tot 2017 de grootste goudproducent ter wereld, maar de Canadezen moeten die titel dit jaar afgeven aan Newmont Mining. Niet voor lang echter, want eind september werd het samengaan met het Britse Randgold Resources aangekondigd. Officieel bedraagt de gecombineerde beurswaarde van de fusie ruim 18 miljard dollar. De operatie gebeurt via een aandelenruil, waarna Barrick 66 procent van de fusiegroep in handen krijgt en de aandeelhouders van Randgold 34 procent. Het wordt de grootste transactie in de goudmijnindustrie in vijf jaar.

Barrick zette de voorbije jaren met succes in op schuldreductie door de verkoop van activa. De nettoschuld daalde van een piek van ruim 13 miljard dollar in 2013 naar 4,3 miljard dollar. Missie volbracht, zij het niet zonder neveneffecten. De groepsproductie bedroeg enkele jaren geleden nog meer dan 8 miljoen troy ounce goud, maar ze zal in 2018 terugvallen naar minder dan 5 miljoen troy ounce. Nieuwe projecten zullen de productie pas de komende jaren geleidelijk doen toenemen. New Barrick, zoals de fusiegroep zal heten, wordt met een output van ruim 6 miljoen troy ounce weer de grootste groep. Ook in bewezen reserves (78 miljoen troy ounce) haalt New Barrick Newmont weer in.

Randgold is vooral actief op het Afrikaanse continent met vijf mijnen die dit jaar gezamenlijk tussen 1,3 en 1,35 miljoen troy ounce goud zullen opleveren. De vrije kasstroom is positief en de groep beschikt over een nettocashpositie van 600 miljoen dollar. Randgold heeft een dividendrendement van 2,6 procent, wat bovengemiddeld is in de goudmijnindustrie. De CEO van Randgold, Mark Bristow, wordt ook de nieuwe topman van New Barrick. De aandeelhouders van beide groepen moeten op 5 november nog stemmen over de operatie.

Als alles volgens plan verloopt, moet de fusie in het eerste kwartaal van volgend jaar afgerond zijn. Toch is het onzeker dat de transactie het startschot wordt voor meer fusie- en overnameactiviteit in de sector. De koersreactie was allesbehalve euforisch en bij analisten klonken kritische geluiden. Barrick heeft al problemen in Afrika met zijn dochterbedrijf Acacia Mining, dat in Tanzania actief is. Door het huwelijk met Randgold komen daar sociale onrust in Ivoorkust, politieke onzekerheid in de Democratische Republiek Congo en een belastingdispuut in Mali bovenop. Maar de groep krijgt er met Loulo Gounkoto en Kibali wel een aantal beloftevolle activa bij. New Barrick zal vijf van de tien grootste Tier1-goudactiva ter wereld controleren. Dat zijn mijnen met een jaarlijkse productie van minstens 500.000 troy ounce goud, een commerciële levensduur van minstens tien jaar en lage productiekosten.

Aankoopmoment

We hanteren voor de meeste individuele goudmijnaandelen een koopadvies vanwege de erg lage waarderingen en onze optimistische vooruitzichten voor de goudprijs. Dat neemt niet weg dat het risico zeker op korte termijn bovengemiddeld is. Beleggers die hun inleg over meerdere aandelen willen spreiden, kunnen bij een tracker terecht. De iShares Gold Shares ETF van uitgever BlackRock (ticker IS0E) is voor zijn liquiditeit en kostenstructuur (0,55% per jaar) een goede keuze. De onderliggende S&P Commodity Producers Gold-index telt 49 bedrijven uit de goudmijnsector.