Het andere zwarte goud

Steenkool blijft wereldwijd een cruciale grondstof.

Een van de opmerkelijkste recente gebeurtenissen op de financiële markten was de val van de olieprijs van ruim 100 USD tot onder 60 per vat Brent-olie (vat Noordzee-olie van 159 liter of 42 Amerikaanse gallons). Die tuimelperte versnelde begin dit jaar nog. Midden januari werd een dieptepunt rond 45 USD neergezet. Maar kijk, ruim vier maanden later staat dat vat Noordzee-olie weer op 67 USD, of de helft meer dan in januari en ook al ruim 15% hoger dan bij het jaarbegin.

Saoedi-Arabië, het sleutelland in de OPEC (gemiddelde productiekostprijs van 27 USD per vat en met gigantische reserves), heeft de olieprijs vorig jaar om politiek-strategische motieven een fameuze duik doen maken. Zonder die motieven zou Saoedi-Arabië zijn productie hebben teruggeschroefd en zou de daling nooit zulke vormen hebben aangenomen.

Het gaat ook vooral om het stoppen van de opmars van nieuwe productiemethoden in olie zoals uit diepzee, teerzandgebieden en schalielagen. Die technieken zijn bij prijzen rond of onder 50 USD per vat niet of nauwelijks rendabel te exploiteren, en meerdere opgestarte projecten zijn dan ook bedreigd. Het gaat dus om marktaandeel en dominantie.

Grauw steenkool

Zo’n olieschok heeft natuurlijk gevolgen voor de prijzen van andere energiebronnen. Honderd jaar geleden was niet olie, maar steenkool het zwarte goud. Zeker bij ons wordt neergekeken op steenkool, als een ongezonde, verouderde energiebron. In de westerse wereld is de steenkoolindustrie het voorbije decennium al een aantal keer dood verklaard. Maar steenkool blijft wereldwijd een cruciale en totaal onmisbare grondstof.

Al zijn de toepassingsgebieden danig verschillend. In de Verenigde Staten wordt vooral ‘thermal coal’ gebruikt voor de elektriciteitsproductie (36% van energievoorziening) en ligt het goedkope steenkool in concurrentie met aardgas (29% van energievoorziening). Overproductie – door de opkomst van schaliegas – leidde tot voor kort tot een erg lage aardgasprijs (onder 3 USD per miljoen btu of circa 27 miljoen kubieke meter). En daarnaast zijn er de strengere milieunormen. In China dient steenkool in de eerste plaats voor de productie van staal (‘metallurgical coal’) en daar speelt de groeivertraging uiteraard een rol, naast de stijgende eigen steenkoolproductie.

Onlangs is de Amerikaanse aardgasprijs weer boven 3 USD geklommen en we denken dat we daar de bodem minstens tijdelijk hebben gezien. Vandaar dat we durven terug te grijpen naar Peabody Energy, de grootste private steenkoolproducent ter wereld, met naast de Verenigde Staten ook activiteiten in Australië (zie Flash, p. 7). Peabody heeft belangrijke kostenvoordelen, maar de koers is de voorbije maanden en jaren mee ingestort met de steenkoolprijs en de rest van de sector (van 74 USD in 2011 naar minder dan 4 USD vandaag). Hoewel dat weinig waarschijnlijk is op korte termijn, is een kapitaalverhoging niet uitgesloten. Vandaar is Peabody een aandeel voor de actieve, risicobewuste belegger. We houden de positie daarom beperkt.