Grijp die gouden kans

Economische en politieke onzekerheid, hogere inflatie(verwachtingen) en gigantische schuldenbergen bieden gouden kansen voor mooie rendementen in goud.

Goud heeft net als in 2016 het jaar goed ingezet. Dat neemt niet weg dat het gele metaal nog steeds bijna 40 procent onder de top van september 2011 noteert. Een nominale prijs zegt op zich vrij weinig over hoe duur of hoe goedkoop een actief als goud is. Relatieve waarderingen doen dat wel. De verhouding tussen de goudprijs en de S&P500 viel eind vorig terug naar het laagste niveau sinds 2002. Tegenover aandelen is goud momenteel dus goedkoop. We verwachten dit en de komende jaren een (stevige) inhaalbeweging. Economische en politieke onzekerheid, hogere inflatie(verwachtingen) en gigantische schuldenbergen bieden gouden kansen voor mooie rendementen in het gele metaal.

Trump-dump

Goud liet in 2016 met een klim van 8,5 procent (uitgedrukt in Amerikaanse dollar) het eerste positieve rendement optekenen na drie verliesjaren op rij. In euro liep de winst zelfs op naar 12 procent omdat de dollar, de munt waarin de goudprijs wordt uitgedrukt, per saldo duurder werd tegenover de Europese eenheidsmunt. Toch was dit al met al een eerder tegenvallende prestatie, rekening houdend met de macro-economische en geopolitieke ontwikkelingen in 2016. In de eerste jaarhelft klom de goudprijs in dollar nog ruim een kwart hoger. Na een consolidatieperiode in het najaar ging het vanaf de verkiezingsnacht op 9 november steil bergaf. In wat door de media als de Trump-dump is omschreven, dook de goudprijs in amper vijf weken meer dan 200 dollar lager.

Reservecomponent

Goud is in de eerste plaats een sterk door sentiment gedreven markt. Dat is voor investeerders een tweesnijdend zwaard. In tegenstelling tot de meeste andere grondstoffen is de fysieke vraag- en aanbodsituatie niet de meest prijsbepalende factor. Economische en geopolitieke gebeurtenissen kunnen nu eens wel en dan weer niet een gunstige impact hebben op de goudprijs. Alles hangt af van de interpretatie van de markt. Belangrijk is wel dat goud een volwaardige reservecomponent van de centrale banken is en blijft. Daarmee onderscheidt goud zich duidelijk van alle andere grondstoffen. Dat kenmerk plaatst goud ook op hetzelfde niveau als andere valuta die als monetaire reserves worden aangehouden. De voorbije jaren hebben verschillende centrale banken hun goudreserves nog uitgebreid. Daarbij valt een verschuiving van de fysieke goudstroom naar het oosten op (vooral richting Rusland en China), niet alleen bij centrale banken maar ook bij particuliere investeerders. Zo wordt de Shanghai Gold Exchange almaar belangrijker in de mondiale goudhandel.

De toename van goud in de internationale reserves blijft echter heel klein in verhouding tot de stijging het balanstotaal van de centrale banken. Om het aandeel van goud in de reserves relatief constant te houden, zou men kunnen verwachten dat de prijs de evolutie van de hoeveelheid basisgeld in omloop min of meer volgt. Dit is in de verste verte niet gebeurd. De balansen van de grootste centrale banken zijn geëxplodeerd. Hun balanstotaal is sinds het uitbreken van de financiële crisis in 2008 verdrievoudigd. De goudprijs is in verhouding amper gevolgd.

Geldpersen op volle kracht

In wat als kwantitatieve versoepeling (QE) wordt omschreven, blijven de geldpersen van de centrale banken in Europa, Japan en China op volle kracht draaien. In de Verenigde Staten is QE sinds eind 2014 officieel gestopt. De Amerikaanse centrale bank Federal Reserve koopt weliswaar geen nieuw schuldpapier op, maar bestaand schuldpapier dat op de vervaldag komt, wordt niet verkocht maar wel doorgerold. De balans van de Amerikaanse centrale bank wordt met andere woorden ook niet afgebouwd.

De oplopende rente en de stijging van de Amerikaanse dollar zijn in theorie slecht voor goud. De dollar en goud (en andere grondstoffen) hebben een inverse prijscorrelatie, die evenwel niet altijd even sterk is. Na de verkiezing van Donald Trump koerste de dollarindex naar het hoogste niveau in veertien jaar. De basismetalen hadden daar geen last van, maar goud dus wel. De gevolgen van een oplopende rente zijn evenmin eenduidig. Er is een onderscheid tussen een hogere korte rente als gevolg van een minder soepele monetaire politiek en een hogere lange rente door oplopende inflatieverwachtingen. Beide zijn in principe nadelig voor goud als niet-rentedragend actief.

Reële rente bepalend

Toch is een renteverhoging van de Federal Reserve niet per se negatief voor goud. Na de eerste renteverhoging in december 2015 volgde vorig jaar de beste jaarhelft voor goud sinds 1974. De oplopende langere rente kan wel een probleem vormen, tenminste indien ook de inflatie niet zou volgen. Voor goud is in de eerste plaats de reële rente van belang. Dat is het verschil tussen de nominale rente en de inflatie. Een scenario waarbij de inflatie sneller zou stijgen dan de nominale rente (en de reële rente dus daalt) zou gunstig uitdraaien voor goud.

Inhaalbeweging goudmijnen

Ondanks de zwakke tweede jaarhelft van goud waren goudmijnaandelen bij de best presterende activa in 2016. Zo werden de NYSE Arca Gold Miners-index (GDM) en de NYSE Arca Gold Bugs-index (HUI) vorig jaar respectievelijk 52 en 64 procent duurder. Tijdens de zomermaanden, toen de goudprijs piekte, lagen de rendementen ruim dubbel zo hoog. De prijsrally bij de goudmijnaandelen begon ongeveer een jaar geleden vanaf een heel laag niveau. Begin 2016 waren de goudmijnindexen teruggevallen naar het laagste niveau sinds 2012 en vrijwel elk goudmijnbedrijf noteerde onder de boekwaarde. Intussen zijn de schulden in de sector verder afgebouwd en de productiekosten gereduceerd. De dure dollar is daarbij zelfs een voordeel voor goudmijnen buiten de dollarzone. Een groot deel van de kosten (onder meer arbeid) wordt in goedkope lokale valuta afgerekend, terwijl de opbrengsten in duurdere dollar binnenkomen. De correctie van de jongste maanden biedt volgens ons een nieuwe opportuniteit aan beleggers die een jaar geleden de boot hebben gemist.