En de boer, hij ploegt voort

Door een toenemende welvaart, betere hygiëne en vooral een spectaculaire evolutie in de geneeskunde groeit de wereldbevolking almaar sneller aan.

Tussen 1900 en 2000 was er een verviervoudiging naar circa 6 miljard aardbewoners. De meeste modellen geven aan dat we tegen 2050 evolueren naar circa 9 miljard aardbewoners. Zowat 90 procent van de aangroei wordt in de opkomende landen verwacht en dus maar een beperkt percentage in de geïndustrialiseerde landen.

Glorieuze toekomst

Die explosieve bevolkingsgroei stelt grote uitdagingen aan de landbouwsector. Vandaag gaan naar schatting 800 à 900 miljoen mensen, of 12 procent van de wereldbevolking, met honger slapen. En tegen 2050 moeten dus wellicht 2 miljard monden extra gevoed worden. Volgens de Verenigde Naties moet de opbrengst van de landbouw met 60 procent toenemen tegen 2050 om de hele wereldbevolking te kunnen voeden. Die uitdaging is des te moeilijker omdat er druk is op het gebruik van grond voor landbouw (ontbossing, bodem- en klimaatverandering) enerzijds en door de verregaande verstedelijking anderzijds. Dat laatste fenomeen leidt bovendien tot veranderende eetgewoonten met meer nood aan variatie richting vlees, fruit, groenten,…. Naarmate het inkomen toeneemt, stijgt ook de vleesconsumptie. De gemiddelde Europeaan eet zeven en de gemiddelde Amerikaans zelfs tien keer zoveel vlees als de gemiddelde Indiër. De landbouwsector heeft dus nog altijd een glorieuze toekomst.

El Niño

De jongste jaren hebben echter aangetoond dat die groei niet tot rechtlijnige koersevoluties leidt. Er zijn groeiende schommelingen in de oogsten door grotere variaties in het klimaat. Die hebben een weliswaar tijdelijke, maar wel enorme impact op de prijzen van landbouwgewassen. Het gaat dus met hoge toppen en diepe dalen. Momenteel pogen we uit een diep dal te kruipen. De landbouwprijzen en -aandelen zitten al bijna vijf jaar in een serieuze baissemarkt. En El Niñoheeft voorlopig maar voor een beperkte ommekeer in de prijzen kunnen zorgen. Dat de ‘Kleine Jongen’ (een benaming gegeven door Peruviaanse vissers, refererend naar het ‘Kerstkind’, aangezien het fenomeen dan normaal voorkomt) een invloed heeft, is duidelijk. De hinderlijke gevolgen zijn overal merkbaar, zowel in Latijns-Amerika, Azië als Australië.

Volgens Australia’s Bureau of Meteorology is El Niño van 2015-’16 een van de drie strafste sinds men de kracht in 1950 is beginnen te meten. El Nino ontstaat als niet _ zoals normaal _ de passaatwind het warme oppervlaktewater van de Stille Oceaan van Latijns-Amerika naar Azië blaast (waar het verdampt en als neerslag terugkomt), maar de passaatwind botst op een krachtige westenwind, waardoor het warme oppervlaktewater nabij Latijns-Amerika blijft en zorgt voor droogte in Azië en overvloedige regens en stormen in Latijns-Amerika.

Dat zorgt hoofdzakelijk op het zuidelijk halfrond voor een negatieve impact op de toekomstige oogsten. De prijseffecten werden voorlopig afgeremd door de hoge voorraden landbouwgrondstoffen, vooral dan granen (maïs, tarwe, soja). Enkel voor palmolie zijn de voorraden lager dan in 2010. Daar zien we dan ook het grootste prijseffect. Sinds begin 2016 is de palmolieprijs al met ruim een kwart gestegen.

Consolidatiegolf

De bodemvorming voor de meeste landbouwgrondstoffen duurt langer dan verwacht of het herstel is minder uitgesproken dan verhoopt. En dus is een consolidatie in de sector onvermijdelijk. We hebben er kunnen van profiteren door het bod van het Chinese ChemChina op de gewasbeschermingskampioen Syngenta, waarvan we onze positie in de voorbeeldportefeuille met circa 30 procent winst hebben kunnen liquideren. Er zijn ook de fusiepoging tussen Dow Chemicalen Du Ponten de overnamesaga rond Bayer en Monsanto.

Ook in de meststoffensector staat een en ander te gebeuren. Vorig jaar probeerde portefeuillewaarde Potash Corporation al zijn Duitse concurrent K+S over te nemen, wat niet lukte. Als alternatief werd gekozen voor een fusie met de Canadese sectorgenoot Agrium, die tegen midden volgend jaar zou zijn afgerond. Het begin wellicht van meer vuurwerk.

Rendement per hectare

Om de 60 procent toename in de voedselproductie te realiseren, moet het rendement per hectare naar boven. De volgende decennia is Afrika het belangrijkste continent voor groei in het gebruik van landbouwgrond en vooral in productiviteit. Het continent kan dezelfde beweging maken die Latijns-Amerika de afgelopen tientallen jaren heeft gerealiseerd.

Het rendement kan naar boven door irrigatie en bemesting. Maar we stellen vast dat in het afgelopen decennium het percentage bewerkbare landbouwgrond die geïrrigeerd is, stagneert net onder 50 procent. Voor bemesting is er wel een opgaande trend. In een halve eeuw tijd is de bemesting per ton graanproductie verzesvoudigd, en ze stijgt nog altijd. Opmerkelijk is ook dat vooral de voorbije twintig jaar de investeringen in onderzoek & ontwikkeling een pak sneller zijn gegroeid dan de wereldwijde voedselproductie, wat tot een versnelling van de innovatie heeft geleid in de sector.

Verwacht prijsherstel

De meevallende oogsten in de belangrijkste productiegebieden en de sterk verminderde belangstelling voor biobrandstof hebben ervoor gezorgd dat de landbouwprijsindex de jongste jaren in reële termen (dus rekening gehouden met de inflatie) is teruggevallen tot het peil van midden de jaren tachtig. Enkel in de jaren negentig stonden de voorbije halve eeuw de reële prijzen nog lager dan vandaag.

Beleggen in de landbouwsector is zeker geen nieuw thema. Rond de decenniumwissel vierde het een laatste keer hoogtij. Door de haast aanhoudende prijsdaling de voorbije vijf jaar is de appetijt bij investeerders echter flink bekoeld, ondanks haast ongewijzigde fundamentals op langere termijn. Er is dan ook voldoende herstelpotentieel en dat hoeft niet alleen te komen van tegenvallende oogsten in een belangrijke productieregio. Al is dat laatste element natuurlijk mooi meegenomen en haast een keer onvermijdelijk in de eerstvolgende jaren, nadat de afgelopen jaren uitzonderlijk goed zijn meegvallen. Naarmate het moeilijker wordt om de landbouwopbrengst verder te verhogen, zal de ‘pricing power’ (de macht om prijzen te zetten) van de producenten toenemen. Die ontwikkeling zal geholpen worden door de consolidatiebeweging die aan de gang is.