Leading lady Iris Van der Veken over duurzaamheid in de juwelensector: ‘Ik vind het jammer dat het woord ‘duurzaamheid’ bestaat’

Toen concurrenten Cartier en Kering besloten samen een ­duurzaamheidsproject op te starten, wisten ze dat één vrouw 
geknipt was om dat initiatief te leiden: Belgisch powerhouse 
Iris Van der Veken (53), een leider die zowel de juwelensector 
als de Verenigde Naties van binnen en van buiten kent.

In de juwelensector heeft Iris Van der Veken geen introductie nodig. Ze heeft een ­internationale carrière in de diamant- en ­juwelenbusiness uitgebouwd in verschillende leidinggevende functies. Al is de rode draad in haar werk altijd dezelfde: haar passie voor duurzaamheid en mensenrechten. “Alles wat ik door de jaren heen geleerd heb, komt samen in deze baan. Ik heb in de publieke sector ­gewerkt, ik heb met de Verenigde Naties en met overheden gewerkt, ik heb in de productie gezeten en nu kan ik echt meewerken aan de finale schakel”, steekt Van der Veken van wal.

“Het Watch and Jewellery Initiative 2030 is een platform voor bedrijven om te werken rond drie belangrijke pijlers: klimaat, bio­diversiteit en natuur en inclusie, met een grote focus op mensenrechten. Het is heel ongebruikelijk dat twee concurrenten samen zo’n initiatief starten. We zijn nauwelijks twee jaar geleden opgericht, maar we werken met grote merken zoals Chanel, Cartier, ­Pommelato, Gucci en Piaget, maar ook met kleine spelers zoals Wouters & Hendrix uit België.

Wij vragen science based doelstellingen voor klimaat en natuur. Voor grote bedrijven is dat gemakkelijker, maar kleine organisaties moeten we vaak training en mentorship geven om die doelstellingen te halen. Anderzijds is het voor jonge start-ups vaak makkelijker om circulair te denken. Ze beginnen al op de juiste manier, terwijl andere bedrijven hun processen vaak volledig moeten herbekijken. We willen een voortrekkersrol spelen, maar het doel is ook alles wat we hier doen door te geven aan de hele sector en aan andere sectoren. We willen geen gesloten club zijn. Kennis overdragen is ook duurzaam zijn. De prioriteit van de juwelensector vandaag is traceerbaarheid. Zo zijn er de maatregelen van de G7 – er mag geen Russische diamant de G7 binnen­komen – maar anderzijds is het ook iets waar de consument steeds vaker naar vraagt. De jongere generatie wil begrijpen welke ­positieve impact hun aankoop heeft.”

Carrièrewending

De baan van uitvoerend bestuurder van het Watch & Jewellery Initiative 2030 kwam er nadat Iris in maart 2022 abrupt ontslag nam als topvrouw bij het Responsible Jewellery Council voor ethische bezwaren. Ze vond dat de organisatie het Russische diamantbedrijf Alrosa, ondanks de oorlog in Oekraïne, te lang aan boord hield. “Ik ben heel principieel en consequent. Ik heb nooit getwijfeld over mijn beslissing om te vertrekken, al was dat een ­bijzonder moeilijke keuze om te maken.

Van de ene dag op de andere stond ik met een lege agenda terug in België. Het leven stopte een beetje, maar dan gebeurde er ook iets wonderbaarlijks, want na al die jaren werken was er plots tijd. Ik had meer tijd voor mijn ouders, mijn zoon Alexander en lange wandelingen aan zee. Dat heeft me ook deugd gedaan. Al was er veel onzekerheid en je leert op zo’n moment je vrienden kennen. Sommige collega’s uit de industrie vonden dat ik een te politiek standpunt innam. Als ik er nu op ­terugkijk, ben ik nog altijd blij met mijn keuze. Mijn zoon Alexander – toen 21 jaar – was heel trots op mijn beslissing. Dat deed me wel iets. Ik heb dat hoofdstuk netjes afgesloten.”

Één strategie

“Ik vind het jammer dat het woord ‘duurzaamheid’ bestaat, eigenlijk zou dat een evidentie moeten zijn. Als ik CEO’s in presentaties hoor vertellen dat ze een duurzaamheidsstrategie en een businessstrategie hebben, krijg ik koude rillingen. Dat zou één plan moeten zijn. Respect voor mensenrechten is de basis van ­alles. De klimaatproblematiek heeft bijvoorbeeld een grotere impact op vrouwen dan op mannen. Tegen 2050 zal de klimaatverandering nog eens 158 miljoen vrouwen en meisjes in de armoede duwen. Volgens een recent rapport zal het driehonderd jaar duren voor we volledige gendergelijkheid bereiken. Dan denk ik: wake up. Wij vrouwen vormen de helft van de wereldbevolking, de helft van het ­potentieel, maar toch slagen we er niet in dat fundamentele mensenrecht gelijk te krijgen. Zoveel landen hebben geen gelijke rechten aan de basis. Landen die het wel hebben, beginnen die rechten terug te schroeven. Kijk maar naar de Verenigde Staten. Zelfs in België zijn de ­cijfers over de loonkloof niet zo fraai.”

Vrouwenrechten

“Ik ben elke dag bezig met vrouwenrechten. In mijn privéleven probeer ik een mentor te zijn voor jonge vrouwen. Ik heb door mijn ­carrière enkele mannen en vrouwen aan wie ik moeilijke vragen kan stellen, en dat helpt me enorm in mijn carrière.

Op grote schaal hebben we een project met UN Women. We werken daar op twee grote niveaus. Enerzijds vragen we aan alle bedrijven om de Women’s Empowerment Principles te ondertekenen en te implementeren in alle onderdelen van de ­organisatie en het productieproces. Daarnaast hebben we als eerste in de wereld een ­pilootproject met UN Women over gender-­responsive procurement. Dat wil zeggen dat je je er als bedrijf toe verbindt om een bepaald percentage aan te kopen van vrouwelijke ­ondernemers of van een bedrijf met een ­heldere genderstrategie. We hebben negen ­bedrijven gevonden die aan de piloot willen meewerken waaronder Gucci, Monica ­Vinader, Swarovski en Cartier.”

Purpose & Profit

“Mijn passie voor onderwerpen als mensenrechten heb ik van mijn ouders meegekregen. Ik kom uit een dorp en ben zeer veilig opgevoed. In de jaren tachtig zijn we verhuisd naar Washington D.C., omdat mijn vader voor het Internationaal Monetair Fonds ging werken. Ik heb daar geleerd om flexibel te denken, voor mezelf op te komen en me te integreren als een wereldburger. Wat je als kind ziet en ervaart heeft een grote impact.

Door daarna internationaal te beginnen werken, heb ik de wereld gezien. Aan de start van mijn carrière stond ik als jonge vrouw in een fabriek in ­India waar tweeduizend mensen werkten, van wie de helft vrouwen. Al die vrouwen hebben thuis ook een gezin, hè. Ik begon te beseffen dat ­bedrijven veel goed kunnen doen als ze ­degelijke verloning en toegang tot gezondheidszorg geven en meebouwen aan infrastructuur rond hun fabrieken. Dan kun je het leven van mensen beter maken, maar het is ook beter voor je onderneming.

Pas op, ik ben niet filantropisch. Ik kan keiharde beslissingen nemen, als ze de juiste zijn. Als het economisch niet rendeert, moet je er niet aan beginnen. Je moet de weg vinden ­tussen purpose en profit en ik merk dat steeds meer bedrijven dat doen. Ze moeten.”

Nieuwe generatie

“De millennials, gen Z en de alpha-generatie zijn degenen die alle klimaatrampen van dichtbij meemaken. Talent gaat zich niet meer willen inzetten voor bedrijven die foute dingen doen en die talenten zijn de basis van je organisatie. Jonge mensen willen werken voor CEO’s die diversiteit omarmen, en die juist willen doen voor de samenleving.

Ik volg de regel­geving al jaren. Nog nooit heeft die zo sterk ­gestaan als vandaag. Wat nu gebeurt rond data, rappor­teren, transparantie, mensenrechten, natuur en klimaat geeft me veel hoop voor de toekomst. Als de CEO’s van grote bedrijven zich achter die maatregelen zetten, dan heeft dat een ­domino-effect op de kleine bedrijven. Je moet de volledige schakel meekrijgen. De bewustwording is er, de regelgeving is er en de consument begint er steeds meer naar te vragen.”

Bedrijfsleider én moeder

“Ik wil zeker niet de man-vrouwkaart trekken, want ik denk dat mannen en vrouwen als ­leiders dezelfde doelen hebben: we willen ­succesvolle bedrijven leiden en impact hebben. De weg om daar te raken is soms anders. Wij vrouwen zijn harde werkers omdat we de nood voelen om ons dubbel te bewijzen. Dat zit in onze aard. Vaak zijn we ook empathisch als leider, omdat zorgzaamheid onze tweede natuur is.

Nu, op 53 jarige leeftijd, beschouw ik het als een geschenk dat ik het moederschap altijd met een topbaan heb gecombineerd. Maar de weg was zeker niet evident. Het is typisch vrouwelijk om je schuldig te voelen, we willen alles goed doen. Het is natuurlijk niet elke dag rozengeur en maneschijn, maar ik werk graag. En dat heb ik ook altijd aan mijn zoon ­Alexander verteld. Je mag je carrièrepad niet als een straf voor je kind zien.

Ik heb hem ook veel van de wereld kunnen laten zien. Ik heb met hem zuster Jeanne Devos bezocht in ­India, in Libanon hebben we samen de ­Belgische Blauwhelmen bezocht toen ik voorzitter was voor de Verenigde Naties ­Global Compact. Als tiener is hij met mij naar het Midden-Oosten verhuisd voor drie jaar toen ik daar in de diamantsector voor een semi-­overheidsinstelling werkte. Hij had het daar niet makkelijk als puber. Maar als ik hem er zag afstuderen aan de humaniora was ik bijzonder trots. Ik vind het tof dat hij dat pad met mij bewandelde en ik ben dankbaar voor de goede relatie die we hebben opgebouwd.”

Tekst: Kristin Stoffels, beeld: Alexander D’Hiet

Meer lezen

Mode

Mode

De man van Delvaux: Het jaar van Kasper Bosmans

Self-care

Self-care

De vriendelijke viking: De nieuwe man is sportief én sexy

Gastronomie

Gastronomie

Martin Volkaerts is in de running voor een Michelinster: “Creativiteit valt in de smaak bij Gault&Millau, daarom niet bij Michelin”