Cartier bekroont Belgisch talent: ‘Er zijn nog altijd vooroordelen over beroepsopleidingen’
Terwijl anderen zich een ongeluk swipen, stapt deze Belgische tiener de horlogewereld in. Marta Maziers is amper 19 en heeft nu al een ‘Prix Cartier Talents Horlogers de Demain’ op zak.
Diepe bewondering. Dat hadden we voor de inventieve kunstwerken van de jonge talenten tijdens de prijsuitreiking in het Musée International d’Horlogerie in La-Chaux-de-Fonds. Dit jaar daagde het Franse luxehuis de deelnemers uit om het mechanisme van de pendule, een iconische creatie van Cartier, op een vernieuwende manier te interpreteren rond het thema La Magie des Sens.
‘Echte luxe gaat schuil in de manier waarop je mensen ontvangt en ondersteunt’
Hugo Mandrillon, een leerling aan het Lycée Edgar Faure in Morteau (Frankrijk) behaalde de eerste prijs in de categorie Techniciens met zijn creatie Œil du temps. Dat innovatieve ontwerp, een verrekijker geïnspireerd door het zesde zintuig, speelt op indrukwekkende wijze met optische effecten. Maar het meeste trots waren we toch op onze landgenote Marta Maziers en haar bekroonde project, La reine du temps, een horlogekunstwerk dat het fascinerende universum van bijen belicht en de zintuigen prikkelt.
Hoe ben je er – in een tijdperk waarin jongeren doorgaans hun smartphone gebruiken om de tijd te lezen – toe gekomen een opleiding tot horlogemaker te volgen?
Maziers. “Na mijn middelbare school wilde ik iets studeren waarbij ik met mijn handen kon werken. Ik kom uit Lavacherie, een dorpje in de Ardennen, en kende de horlogesector nauwelijks. In eerste instantie trok juwelen maken mij aan. Tijdens een dag in een juweliersatelier in Bastogne, waar ik kon zien hoe ringen worden gemaakt, stelde eigenaar Jean Windeshausen me voor ook een dag in zijn horlogeatelier mee te draaien.
“Vooral het technische en mechanische aspect van horlogerie trok mij meteen aan. Het is niet alleen praktisch werk, je moet ook analytisch nadenken om problemen te identificeren en op te lossen. De samenspel van praktijk en theorie maakt horlogerie zo bijzonder. Uiteindelijk besloot ik naar het IATA in Namen te gaan om een opleiding tot horlogemaker te volgen. Het was geen tienerdroom en er was ook niemand in mijn familie die affiniteit had met de sector. Het was voor mij iets totaal nieuw.”
Hoe reageerde je omgeving toen je vertelde dat je horlogemaker wilde worden?
Maziers. “In de middelbare school zat ik in een sterk theoretische richting met veel wiskunde en wetenschappen. Ik was een goede leerling en mijn omgeving verwachtte dat ik ingenieur zou worden. Toen ik zei dat ik horlogemaker wilde worden, vroegen sommigen zich af of dat niet onder mijn niveau was en of ik me niet zou vervelen. Er zijn helaas nog altijd vooroordelen over beroepsopleidingen. Maar ik wist zeker dat dit de juiste keuze voor mij was. Later, toen mijn oude leraren mijn vooruitgang zagen, waren ze trots. Het bewijst nog maar eens dat in een praktische richting geen debielen zitten en dat je er ook je intellectuele capaciteiten kunt benutten.”
Hoe ben je in aanraking gekomen met de Prix Cartier Talents Horlogers de Demain?
Maziers. “Toen ik tijdens de grote vakantie in Engeland toefde om mijn Engels bij te schaven, belde mijn docent mij over de wedstrijd. Hij vroeg of ik geïnteresseerd was om mee te doen. Ik vond het meteen spannend, maar het proces verliep supersnel: ik moest een project indienen met een ontwerp, een begeleidende tekst en een video. Het was juli en ik moest het project eind augustus indienen. Ik had tal van ideeën in tal van domeinen, maar omdat mijn vader al enkele jaren naast zijn baan ook imker is, koos ik uiteindelijk voor bijen als thema. Binnen een korte tijdspanne werkte ik alles uit en stuurde mijn kandidatuur in. Daarna was het in spanning wachten op een reactie van Cartier.”
Hoe was het om aan zo’n project met een deadline te werken?
‘Er zijn helaas nog altijd vooroordelen over beroepsopleidingen’
Maziers. “De tijdsdruk was een uitdaging. Alle geselecteerde projecten kregen tachtig uur om alles af te ronden. Ik werkte er na school aan en mocht er ook af en toe tijdens praktijklessen in het atelier aan werken. Het was intens, maar het heeft me ook veel geleerd over planning en efficiënt werken.”
Je koos ervoor de wijzerplaat van de pendule te emailleren. Heeft dat jouw interesse in kunstambachten aangewakkerd?
Maziers. “Emailleren kende ik nauwelijks, maar via school kwam ik in contact met Michèle Baumont, een ervaren emailliste in Namen, die onder meer voor een groot huis in Zwitserland werkt. Ik contacteerde haar en ze ontving me graag in haar atelier, waar ze me de basis van emailleren liet zien: poeder aanbrengen, bakken in de oven en schilderen op glas. Het was fascinerend, maar ook ontzettend complex. Ze heeft me geholpen met mijn project, wat een enorme meerwaarde was. Het heeft zeker mijn interesse voor kunstambachten versterkt, maar ik wil ook het technische en mechanische aspect van horlogerie blijven combineren met het artistieke.”
Wat vind je zelf het meest geslaagde aspct van je project?
Maziers. “Het totaalplaatje. Elk detail – de geëmailleerde wijzerplaat, de bijenkorf, de bewegende bij – draagt bij aan de magie van het stuk. Het is meer dan een horloge, het is een kunstwerk.”
Hoe heb je de bijenkorf gemaakt?
Maziers. “De bijenkorf is gemaakt met een 3D-printer. Dat was vooral een praktische keuze, omdat het snel moest gaan en andere methodes, zoals gieten in messing, te veel tijd en geld zouden kosten. De bijen zijn door een juwelier met de hand gemaakt in messing en daarna gelakt om ze te beschermen tegen veroudering. Ook de kast is in messing en de voet in notenhout uit de Dordogne.“
Hoe beweegt de bij in je ontwerp?
Maziers. “De bij zit op een schuifbare ring die over een as beweegt. Zo kan ze vrij bewegen zonder vast te lopen, wat zorgt voor een vloeiende dynamiek.”
Waar associeer je Cartier mee?
Maziers. “Cartier doet me meteen denken aan de kleur rood en aan zijn iconische Trinity-ring. Voor mij staat Cartier symbool voor luxe, maar niet alleen vanwege zijn producten. Tijdens mijn bezoek aan de Maison des Métiers d’Art ontdekte ik dat luxe ook schuilt in de manier waarop je mensen ontvangt en ondersteunt. En op dat vlak gaat Cartier echt die extra mile. Alles is tot in de puntjes geregeld, waardoor je je volledig op je werk kunt richten. Dat is pas echte luxe.”
Hoe voelde het om België te vertegenwoordigen in een prestigieuze wedstrijd?
Maziers. “Ik vertrok zonder verwachtingen en was al blij om mee te mogen doen. Het idee dat ik België mocht vertegenwoordigen was bijzonder, zeker omdat ik de allereerste en enige Belgische deelnemer was. Ik wilde mijn land op een waardige manier vertegenwoordigen en ben trots dat ik de prijs heb gewonnen. Het laat zien dat Belgische horlogemakers net zo getalenteerd kunnen zijn als Zwitserse. Ik hoop dat het de Belgische horlogemakers extra credibiliteit oplevert.”
Wat heeft de prijs je nu al opgeleverd?
Maziers. “De prijs biedt me veel kansen, zoals een stage van zes weken bij Cartier. Die is opgedeeld in drie weken bij de Maison des Métiers d’Art en drie weken in de manufacture. Ik kijk ernaar uit om meer te leren en mijn vaardigheden verder te ontwikkelen. Daarnaast zal mijn werk ook op verschillende plekken geëxposeerd worden waaronder in het Musée International d’Horlogerie in La-Chaux-de-Fonds en we hebben allemaal een verschillend Cartier-horloge gekregen.”
prixcartiertalentshorlogersdedemain.com
Karim Drici, industrieel directeur Cartier
Heeft Cartier de Prix Cartier Talents Horlogers de Demain geïntroduceerd uit bezorgdheid dat bepaalde horlogeambachten zouden verdwijnen?
Drici. “Ik denk niet dat de vraag draait om de angst dat ambachten verdwijnen, maar eerder om hoe we duurzame relaties kunnen opbouwen met scholen en hun ecosystemen, en onze engagementen op lange termijn kunnen nakomen om ons ervan te verzekeren dat deze ambachten blijven bestaan. Vandaag gaat het om die continuïteit, om het dagelijks opleiden van horlogemakers en micromecaniciens.”
Hoe beïnvloedt de wedstrijd carrières bij Cartier?
Drici. “Sinds de oprichting van de wedstrijd in 1995 hebben meer dan tweeduizend kandidaten deelgenomen. Van die deelnemers zijn er zeker enkele die een carrière hebben uitgebouwd binnen de ateliers van Cartier, of de Richemont-groep in bredere zin. De wedstrijd draait om het stimuleren en belichten van het technische en creatieve talent van jonge mensen. Zoals Cartier het treffend verwoordt: ‘Ze hebben goud in hun handen en zijn echte genieën.’ Het is die boodschap die centraal staat en die het concours zijn unieke waarde geeft.”
België werd voor het eerst opgenomen in deze prestigieuze wedstrijd, en met succes. Maar waarom heeft Cartier zich eensklaps op België gericht?
Drici. “We realiseerden ons dat België scholen voor horlogemakers heeft van een heel hoog niveau, zowel op technisch als creatief vlak. Bovendien zien we ook dat de opleiding zich verder ontwikkelt. Het interesseert ons niet om met alle horlogescholen ter wereld te werken, maar wel om stapsgewijs samenwerkingen aan te gaan met specifieke scholen. Dit jaar hebben we België opgenomen. Voorheen richtten we ons vooral op studenten in de horlogemakersopleiding. Nu hebben we ook technici en gespecialiseerde scholen in micromechanica geïntegreerd.”
Hebben studenten verplichtingen nadat ze hun prijs hebben gewonnen?
Drici. “Geen enkele. Maar ze krijgen wel mogelijkheden. Ze krijgen de kans om in contact te blijven met ons, op directe of indirecte manier. Daarnaast kunnen ze de Cartier horlogemanufactuur in La Chaux-de-Fonds bezoeken, evenals de Cartier privécollectie in Genève, samen met Pascale Lepeu, directeur van de Cartier Collection. Ook kunnen ze de het Maison des Métiers d’Art in La Chaux-de-Fonds bezoeken en kennismaken met de talenten van dat unieke huis. Verder bieden we hen de mogelijkheid om het Institut de Joaillerie Cartier aan de Rue Saint-Georges in Parijs te bezoeken, en onze iconische boetiek aan 13, Rue de la Paix in Parijs. Kortom, we nodigen hen uit voor een initiatiereis in de wereld van Cartier. Het is een kans om hen nog meer zin te geven om de participeren in de creativiteit van onze hoogwaardige producten.”
Over de prijs
De Prix Cartier Talents Horlogers de Demain werd in 1995 opgericht op initiatief van het Institut Horlogerie Cartier. De prijs nodigt elk jaar jonge horlogetalenten uit om een gangwerk te transformeren rond een bepaald thema, waarbij zowel technische als creatieve virtuositeit worden beloond. Aanvankelijk stond de prijs open voor horlogemakersstudenten in het derde en vierde jaar van een initiële beroepsopleiding. Sinds 2024 is de prijs uitgebreid met een nieuwe categorie kandidaten: ‘technici in microtechniek’, studenten in het eerste of tweede jaar van een hogere beroepsopleiding. Na afloop van de prijsuitreiking worden drie laureaten per categorie bekroond. De oproep tot kandidaatstelling voor de editie van 2025 opent komende herfst.
Meer lezen
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier