Wordt een fiscaalvriendelijke staatsbon de nieuwe standaard?

De topman van het Agentschap van de Schuld verdedigt een nieuwe fiscaalvriendelijke staatsbon. Met een zwak argument: zonder lagere roerende voorheffing halen we misschien niet genoeg geld op. Als dat de finaliteit van deze staatsbon is, moet er in de toekomst dan altijd een lagere roerende voorheffing van toepassing zijn?

Jean Deboutte spreekt in interviews over een pover intellectueel debat als hij geconfronteerd wordt met de vele kritiek op de staatsbon. Maar de grond van de zaak laat hij onbesproken. De discussie gaat immers niet over het feit dat de staat een product op korte termijn uitgeeft dat bestemd is voor particuliere beleggers. En dat dit, met goede herfinancieringsmogelijkheden, goedkoper zou zijn dan vandaag op lange termijn geld te ontlenen.

Waar het om gaat, is de lagere roerende voorheffing die de overheid zichzelf toekent. Dat dit oneerlijke concurrentie is, noemt Deboutte een politieke, ethische discussie waarin hij zich niet mengt. En als hem gevraagd wordt waarom die lagere roerende voorheffing eigenlijk nodig is, antwoordt hij: omdat we voldoende geld willen ophalen.

Leterme en Van Peteghem

Laat ons even teruggaan in de geschiedenis. In 2011 lanceerde premier Yves Leterme voor het eerst een fiscaalvriendelijke staatsbon. Ons land stond toen onder zware druk van de financiële markten en zag de rente op Belgisch overheidspapier fors stijgen. Leterme besloot een beroep te doen op de bevolking. Om de mensen te overtuigen om te investeren werd eenmalig een lagere roerende voorheffing ingesteld.

In augustus 2023 haalde minister van Financiën Vincent Van Peteghem het idee van stal. Deze keer met de specifieke bedoeling de banken te verplichten betere voorwaarden op hun spaarrekeningen aan te bieden. Je kunt discussiëren of dit doel – de banken uit hun kot lokken – het middel – een fiscaalvriendelijke staatsbon die bovendien niet in aanmerking kwam voor de effectentaks – heiligde. Maar in elk geval was er een duidelijke finaliteit. En de uitgifte was succesvol: de banken zagen 22 miljard euro liquiditeiten wegvloeien, moesten even naar adem happen en verhoogden de voorbije maanden de spaarrente.

Minder inkomsten

Dit jaar zouden er twee staatsbonnen komen, die in totaal 13,5 miljard euro moeten opbrengen. Maar wat is de finaliteit ervan? En welke finaliteit is zo belangrijk dat er opnieuw een lagere roerende voorheffing in stelling moet worden gebracht? Deboutte moet helaas het antwoord schuldig blijven. Hij ziet de lagere roerende voorheffing vooral als een incentive om voldoende geld op te halen bij particuliere beleggers.

De vraag stelt zich of we dit dan elke keer gaan doen, bij elke uitgifte van een staatsbon? Want we willen natuurlijk dat elke uitgifte een succes is. Dit land mag dan wel 27 miljard euro moeten besparen, we blijven graag schulden maken. Het probleem is dat, als we elke keer de roerende voorheffing verlagen, de staat uiteindelijk een pak minder inkomsten krijgt.

Helemaal om te lachen wordt het als Deboutte zegt dat hij zijn financieel plan om 13,5 miljard euro via de staatsbon op te halen niet wil aanpassen ‘want de markten zouden kunnen denken dat België een budgettair probleem heeft’. Hallo? Aarde? België hééft een budgettair probleem. België hééft een groot budgettair probleem.

De cruciale vraag is waarom het Agentschap van de Schuld een financieringsplan heeft opgesteld om 13,5 miljard op te halen via fiscaalvriendelijke staatsbons op één jaar. Zou het kunnen dat de politiek hierin zijn zeg had? Als dat zo zou zijn, is dat zeer kwalijk. Dat een bekwaam en integer ambtenaar als Deboutte zich in bochten moet wringen om een politieke zaak te verdedigen, is niet aanvaardbaar.