Het verlies van Van Hool betekent veel meer voor onze toekomst dan voor ons heden.
Het doek is gevallen voor Van Hool. Ondanks doortastend crisismanagement is het faillissement een feit. De toekomst van de Vlaamse industriële bus- of trailerproductie oogt zowel verwaarloosbaar als onzeker, een onverwachte overnamewending daargelaten. Welke voorlopige conclusies dringen zich op?
Op sociaal vlak is Van Hool een zeldzaam voorbeeld van overleg en sociale vrede. De vakbonden en hun leiders toonden zich realistisch ten aanzien van de harde bedrijfsrealiteit. Eerst ging de procedure-Renault voor herstructurering, bijna altijd een hefboom voor vertraging en escalatie, snel en stil de schop op. Daarna kwam het faillissement geruisloos als goedkoop alternatief voor een collectief ontslag met dure ontslagpremies.
Was het de moed der vertwijfeling, in elk geval toonden de vakbonden bij Van Hool zich als een constructieve partner voor elk scenario van doorstart of overname. En dat in pre-electorale tijden. Hoed af. Dat zou in Wallonië wel even anders verlopen, denk ik dan.
Natuurlijk helpt de krappe arbeidsmarkt in Vlaanderen, inclusief de gestegen werkkansen voor ervaren technische personeelsleden boven vijftig jaar. Ouder is niet langer out en er zijn genoeg vacatures die relatief weinig omscholing vergen. Nu nog goed psychologisch opvangen, begeleiden en mobiliteit faciliteren. Dat zijn vaste voornemens van onder andere de VDAB. Dat is de outplacementverplichting van het gefailleerde bedrijf. Dat gaat lukken. Er is schier geen betere plaats en geen beter moment denkbaar voor wedertewerkstelling na ontslag dan Vlaanderen anno 2024.
Maar op economisch vlak is het faillissement van Van Hool meer dan symbolisch. Van Hool staat voor Vlaams ondernemerschap, in een familiebedrijf, over meerdere generaties, op internationale schaal maar met lokale wortels. Dat is een grote sterkte van de Vlaamse economie. Maar ze toont nu haar zwakte. Onprofessioneel management. Uitstel van hervormingen. Familiale vetes die wegen op de strategie. Gemiste schaalvergroting en kostendrukking. Tot de realiteit van grotere en rendabelere concerns u onverbiddelijk inhaalt. Van Hool is een waarschuwing voor het hele Vlaamse bedrijfsweefsel. Professionaliseer, innoveer, schaal op, of riskeer neergang die uitmondt in ondergang.
Bovenal stond Van Hool voor Vlaamse maakindustrie. Het verlies van een traditiemerk in autobussen en trailers betekent veel meer voor onze toekomst dan voor ons heden. Het betekent het verlies van de productie van ecologische bussen en trailers, van batterij- of waterstoftechnologie, van software en hardware voor zelfrijdende bussen, voor de industrie in Vlaanderen. Met Van Hool verliezen we een Vlaamse troef in de technologische en ecologische transformatie van de wereldwijde mobiliteitsindustrie.
Van Hool doet extra pijn omdat het gaat om verankerde industrie. Renault in Vilvoorde, Ford in Genk, Opel in Antwerpen, straks hopelijk niet Audi in Vorst: de lijst met internationale concerns die het ooit beroemde Belgische productievernuft verweesd hebben achtergelaten, is lang. De hoofdzetel in Vlaanderen betekent Vlaamse productiejobs, goede middenklassebanen voor technisch geschoolden en een levenslijn voor industrieel onderzoek en ontwikkeling. De globalisering kantelt, elk westers land zoekt naar groene industrie als hefboom voor lokale investeringen en duurzame welvaart, en Vlaanderen verliest daarin een potentiële troefkaart.
Het is niet aan de politiek om een onrendabel bedrijf met belastinggeld te redden, noch om over doorstartscenario’s te beslissen. Maar waar Van Hool valt, kunnen anderen opstaan. Daarvoor kan de politiek wel gaan, met een mix van goed bestuur, competitiviteit en industrieel beleid. Overtref het requiem voor Van Hool met een lofzang voor nieuwe industrie!
De auteur is strategieconsultant, doceert aan de UGent en is fellow bij het Itinera Institute in Brussel. www.marcdevos.eu
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier