‘Misschien moet Vlaanderen eens wat aandacht schenken aan begrotingsparadijs Texas?’

Herman Matthijs (UGent, VUB) Hoogleraar Openbare Financiën aan de UGent en de VUB en lid van de Hoge Raad Financiën

Hoogleraar Openbare Financiën aan de UGent en de VUB en lid van de Hoge Raad Financiën 03-08-2023, 15:03 Bijgewerkt op: 04-08-2023, 07:36

Misschien moet Vlaanderen eens een voorbeeld nemen aan de Amerikaanse staat Texas, die zijn zaken goed op orde heeft, meent professor Herman Matthijs (UGent & VUB).

Nu Californië zware problemen kent, komt de tweede staat van de Verenigde Staten in beeld: Texas. In bevolking is het met zijn 30,4 miljoen inwoners de tweede grootste staat van de Verenigde Staten, na Californië. In oppervlakte is het met zijn 695.000 vierkante kilometer eveneens de tweede grootste staat, na Alaska. De werkloosheidsgraad ligt er rond de 4,5 procent en met een bbp van 1.900 miljard dollar levert Texas 10 procent van het landelijke bbp. Zijn economie is opgebouwd rond de overheid (hoofdstad Austin), financiële centra (Dallas), haven/ruimtevaart/chemische industrie (Houston), olie- en gasproductie (Dallas en Gavelston) en enorm veel landbouw. Stikstof- en mestproblemen zijn hier onbekend. De staat telt ook twee wereldluchthavens in Dallas en Houston. Texas is ook de thuisbasis van de vliegtuigbouwer Lockheed Martin, die een enorme site heeft in Fort Worth, nabij Dallas. En dan is er nog de enorme militaire opleidingsbasis in El Paso.

Begroting

Hoe zit met de openbare financiën van de staat? Texas wordt bestuurd door een Republikeinse gouverneur. De ‘rode’ partij heeft ook de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden en de Senaat. De statelijke grondwet schrijft voor dat de begroting voor twee jaar wordt ingediend (vb. 2021-2022 en 2022-2023). Het begrotingsjaar start op 1 september. Ook bepaalt de grondwet dat de statelijke begroting in evenwicht moet zijn. Tekorten zijn dus niet toegelaten.

Voor de jaren 2021-2022 en 2022-2023 bedraagt de Texaanse begroting 270 miljard dollar. Waar komt dat geld vandaan? Er zijn voor 121 miljard belastingontvangsten. De staat heft een zestigtal eigen taksen, maar geen personenbelasting of vennootschapsbelasting.

De belangrijkste belasting is de sales tax, de Amerikaanse btw, die een bevoegdheid is van de staten. Die bedraagt in Texas 6,25 procent (eigenlijk 8,25%, omdat er ook 2% voor de gemeenten in zit) op alles, met uitzondering van medicijnen. Die taks levert 64 miljard dollar op. Daarna volgt de opbrengst van de verkeersbelasting (10 miljard dollar) en van de taks op de olie- en gasproductie (10 miljard). In Texas tank je tegen 0,79 dollarcent per liter benzine!

Behalve uit belastingen krijgt Texas voor dit tweejarige budget ook 98 miljard uit federale fondsen (vb. Medicaid, Medicare, het Highway Fund, het onderwijsfonds enzovoort). Door zijn rijkdom krijgt Texas verhoudingsgewijs minder uit de federale fondsen. Ten slotte zijn er nog 51 miljard dollar ontvangsten uit fees, intresten enzovoort.

Onderwijs, volksgezondheid en sociaal beleid

Waar gaat dat geld naartoe? Liefst 96 miljard gaat naar onderwijs, waarvan 76 miljard dollar naar de public schools. Het hoger onderwijs kan rekenen op 23 miljard dollar. Vooraan staat hier de steun aan de Texas State University, die in de mondiale top honderd staat.

De tweede belangrijkste uitgave, 86 miljard dollar, heeft betrekking op volksgezondheid en sociaal beleid. Voorts volgen het onderhoud van de wegen en infrastructuur (20 miljard). Texas heeft duidelijk minder last van administratieve procedures dan bij ons en de statelijke politie (Texas Rangers) met inbegrip van het gerechtelijk apparaat voor zowat 13 miljard dollar. In totaal stelt de staat ruim 2 miljoen mensen te werk.

Houston is een van de belangrijkste Amerikaanse zeehavens en de thuisbasis van liefst drie sites van de chemiemultinational Ineos. Men kijkt daar nogal raar op hoe wij, in Vlaanderen, dergelijke investeringen aanpakken.

Misschien moet Vlaanderen eens wat aandacht schenken aan Amerikaanse staten als Texas?

Lees ook: