‘Iedereen is voorstander van een grote fiscale hervorming, tot die concreet wordt’

Het draagvlak voor een fiscale hervorming wordt groter als die in globo wordt doorgevoerd, en niet in stukken en brokken, schrijft fiscaal expert Michel Maus.

De Vivaldi-regering staat voor cruciale weken. Na de vaudeville van de begrotingsgesprekken in oktober, stelde premier Alexander De Croo (Open Vld) dat er in het voorjaar van 2023 hervormingen zouden komen in de pensioenen, de arbeidsmarkt en de fiscaliteit. In de wetenschap dat de verkiezingskoorts voor 2024 op gang komt, moet de regering in de komende weken tot resultaten komen.

Het moment van de waarheid voor de Vilvaldi-regering komt er dus vrij vlug aan. Dat zorgt voor commotie bij allerlei belangengroepen. Dat is vooral het geval voor de fiscale hervorming. Minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) presenteerde in de zomer van 2022 al zijn blauwdruk. Dat plan moet nu politiek worden afgeklopt, waardoor allerlei belangengroepen zenuwachtig op de knop van het lobbymechanisme drukken.

Vorige week verscheen in De Tijd een opinie van de grote industriële sectoren, zoals Agoria, Fevia en Industria, die stellen dat een fiscale hervorming bedrijven een boost moet geven, en ze niet moet wegpesten. Eerder had ook al Unizo opgemerkt dat ondernemers de melkkoe van de fiscale hervorming dreigen te worden. Aan de andere kant van spectrum vindt het ABVV dat een fiscale hervorming gepaard moet gaan met een herstel van de belastingtarieven voor de hoogste inkomensgroepen en een globalisering van de inkomens. Die oproep werd gevolgd door het ACV, dat eveneens pleit voor een eerlijkere bijdrage van de grote vermogens. Ook de ngo Oxfam liet al horen dat de meest betaalde werknemers de winnaars zullen zijn van de fiscale hervorming.

Wijlen de voetbalfilosoof Johan Cruijff zei ooit “je gaat het pas zien, als je het doorhebt”. Dat geldt ook voor de fiscale hervorming.

Het is de fiscale helaasheid der dingen. Iedereen is voorstander van een grote fiscale hervorming, tot die concreet wordt. Dan beginnen de belangengroepen in de andere richting kijken. Don’t tax you, don’t tax me, tax that fellow behind the tree, is de boodschap. Dan pleit iedereen voor het behoud, of de uitbreiding, van specifieke fiscale voordelen, en voor het belasten of zwaarder belasten van anderen. Dat is jammer, want bij een fiscale hervorming gaat het om evenwichten in een groter geheel.

Dat zou ook de politiek moeten beseffen. Het draagvlak voor een fiscale hervorming wordt groter als die in globo wordt doorgevoerd, en niet in stukken en brokken. Moeten het voetbal en de IT-sector zich geviseerd voelen omdat het (para)fiscale statuut van de sport en de auteursrechten al werd hervormd? Op zich niet, omdat dat net voorbeelden zijn van buitenproportionele en onevenwichtige gunstregimes. Maar mogen het voetbal en de IT-sector zich geviseerd voelen omdat énkel hun (para)fiscale voordelen hervormd worden? Zeer zeker. Het draagvlak zou veel groter zijn geweest, mocht de sanering van hun fiscale voordelen gepaard gaan met bijvoorbeeld de sanering van andere fiscale voordelen, en met een verlaging van de arbeidsfiscaliteit en de roerende voorheffing.

Daarnaast moeten de lobbygroepen beseffen dat we in een verzorgingsstaat leven. Als een techparel zoals Collibra uitvlagt naar het buitenland, omdat het Belgische fiscale systeem van de aandelenopties niet gunstig genoeg is, schreeuwt ondernemend Vlaanderen moord en brand. In se kan België het Amerikaanse systeem ook invoeren, maar zijn we dan ook bereid om studenten 25.000 euro in plaats van 900 euro te laten betalen om een jaar te studeren aan de universiteit?

Het lijkt alsof het besef niet doordringt dat het bij een fiscale hervorming om het geheel gaat en niet om het eigen speelveld. Wijlen de voetbalfilosoof Johan Cruijff zei ooit “je gaat het pas zien, als je het doorhebt”. Dat geldt ook voor de fiscale hervorming. Zolang de politieke en socio-economische stakeholders in hun loopgraven blijven zitten en niet bereid zijn naar het grotere geheel te kijken, is een fiscale hervorming niet meer dan utopie. Dat zou bijzonder jammer zijn.