Handelsdeal tussen de VS en de EU: cava, geen champagne

Op de handelsdeal tussen de VS en de Europese Unie mag een glas cava gedronken worden, maar de champagne kan in de koelkast blijven.

De deal veegt een pak schadelijke onzekerheid van tafel, vermijdt een nog duurdere escalatie en bespaart de Europese Unie een invoertarief van 30 procent waarmee de Amerikaanse president Donald Trump dreigde. De deal is beter dan niets en zorgt voor een algemeen gevoel van opluchting. Een glaasje cava mag, omdat erger vermeden is.

Champagne zou overdreven zijn omdat deze deal schadelijk is voor de Europese economie. Een algemeen Amerikaans invoertarief van 15 procent is meer dan vervelend omdat de VS een zeer belangrijke afzetmarkt blijven. De invoerheffing van 50 procent op staal en aluminium blijft een pijnlijke affaire. Voor België is de invoerheffing van 15 procent op farmacie een stevige noot om te kraken, gegeven onze grote export van geneesmiddelen naar de VS. Die invoerheffing komt bovenop een stevige waardestijging van de euro dit jaar, met de kanttekening dat de dollar overgewaardeerd was. Maar toch, voor Europese exporteurs is dit een dubbele tik.

De Europese Unie lijkt aan het kortste eind te trekken. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen moest een pak toegevingen doen om erger te voorkomen en Trump te paaien. De VS mogen tegen een nultarief exporteren naar de Europese markt en de EU belooft voor 750 miljard dollar extra Amerikaans lng te kopen, 600 miljard dollar te investeren in de VS, en extra Amerikaans militair materiaal te kopen.

De grote onbekende

Het lijkt zwak onderhandeld door de EU, maar op de achtergrond speelt ook de geopolitieke situatie. De VS dreigden met het stopzetten van Amerikaanse wapenleveringen aan Oekraïne. Ook het Amerikaanse engagement in de NAVO werd in de weegschaal gegooid. De EU heeft de Amerikaanse militaire steun en bescherming echter nog hard nodig en koos begrijpelijkerwijs eieren voor haar geld. Europa kan het zich niet veroorloven om Trump in de gordijnen te jagen. Deze deal toont nogmaals dat Europa moet investeren in zijn militaire slagkracht, ook om zijn onderhandelingspositie in de internationale handel te verstevigen. Zolang Europa niet investeert in de eigen capaciteiten, dreigt het de junior partner te blijven van de VS op het geopolitieke toneel.

Europa hoeft het Amerikaanse model niet te kopiëren, maar een versterking van de industriële slagkracht is geen overbodige luxe.

Als de partij met de minste kaarten aan tafel mag de EU vooral tevreden zijn dat een verdere escalatie vermeden is. Een Europese strategie gebaseerd op tegenmaatregelen en dreigementen zou wellicht verkeerd uitgepakt hebben. ‘The Donald’ paaien levert doorgaans meer op. Het is niet prettig om door het stof te kruipen voor de Amerikaanse president, maar je wordt er niet armer van. Hoewel, met Donald Trump weet je nooit. De Amerikaanse president blijft de grote onbekende. Stabiliteit van de deal hangt af van de stabiliteit in het Witte Huis. (Beluister ook deze podcast: in het hoofd van Donald Trump).

Ook op langere termijn is stabiliteit in de handelsrelaties niet gegarandeerd. De VS kozen tijdens de eerste ambtstermijn van Trump voor een meer protectionistische koers. President Joe Biden zette die koers voort. Trump doet er nu nog een stevige schop bovenop. De VS zullen deze koers niet snel verlaten, Trump of geen Trump. De grote tekorten op hun goederenbalans met de EU of China zien de VS als onrechtvaardig. De VS zijn niet meer bereid deze tekorten te boeken, omdat ze hun industrie en middenklasse te veel zouden ondermijnen. (Lees verder onder de foto)

Handelsakkoord tussen de VS en de EU. © Getty Images

Meer slagkracht

Voor de Europese economie, en de industrie in het bijzonder, zijn de Amerikaanse invoerheffingen bijzonder vervelend op een ogenblik dat de concurrentiekracht al zwaar onder druk staat. De invoerheffingen zullen niet alleen door de Amerikaanse consument betaald worden, maar ook door de Europese exporteurs, zeker op markten met sterke concurrentie. Wie niet toegeeft op prijzen en marges, dreigt nog meer marktaandeel te verliezen.

De Europese Unie kan gelukkig meer doen voor de Europese concurrentiekracht dan deals sluiten met Trump. Daar ligt nog veel werk op de plank. Europese industriëlen benijden de Amerikaanse collega’s voor de beschikbaarheid van goedkope energie, een eenvoudig regelgevend kader en de relatief lage belastingen. Europa hoeft het Amerikaanse model niet te kopiëren, maar een versterking van de industriële slagkracht is geen overbodige luxe om het structureel protectionistische Amerikaanse handelsbeleid te verteren.