‘De Europese Politieke Gemeenschap, wat is dat?’

In het deels door de Russen bezette Moldavië komt voor de tweede maal de Europese Politieke Gemeenschap (EPG) samen.

Die voor het grootste deel van de bevolking onbekende club was een idee dat de Franse president, Emmanuel Macron, lanceerde tijdens een toespraak voor het Europees Parlement in mei 2022. In juni 2022 kreeg het de steun van de EU-top in Brussel, waarna in de herfst van dat jaar de eerste samenkomst plaatsvond in Praag. Het is een intergouvernementele club van 47 landen, de Europese Commissie en de permanente Raadsvoorzitter.

Niet uitgenodigd in Moldavië zijn de Russische president, Vladimir Poetin, en zijn Wit-Russische collega, Alexander Loekasjenko. Vaticaanstad is evenmin aanwezig. Het is duidelijk dat deze EPG een tegenzet is ten aanzien van Rusland, dat delen van Oekraïne, Georgië en Moldavië bezet.

Allegaartje

De club is intern verdeeld: Turkije ruziet met Cyprus en Griekenland, Azerbeidzjan met Armenië, Servië met Kosovo. Hongarije en Servië houden er pro-Russische ideeën op na en diverse EPG-landen staan weigerachtig tegenover de genomen sancties tegen Rusland en Wit-Rusland. Bovendien flirt Turkije openlijk met de sterk opkomende Shanghai Cooperation Organisation, het samenwerkingsverband van onder meer Rusland, China, India en Pakistan, dat zeker de grootte politieke, economische en militaire concurrent zal worden van het Westen.

Bovendien is de EPG-groep een allegaartje van onder meer de 31 leden van de Europese Economische Ruimte (de 27 EU-landen plus 4 EFTA-landen), de neutrale staten ( Zwitserland, Ierland, Oostenrijk, Malta), het Verenigd Koninkrijk enzovoort. 29 leden zijn Europese landen die tot de NAVO behoren, 20 zijn lid van de eurozone.

Taken

De taken van de EPG zijn erg breed opgevat. Ze draaien rond samenwerking op vele vlakken, en vooral op het gebied van energie en veiligheid. Wetende dat sommige van de EPG-landen ook samenwerken met Rusland en zijn bondgenoten, kun je vraagtekens plaatsen bij de mogelijke realisaties van de EPG. Officieel heet het dat die landen dezelfde Europese waarden verdedigen, terwijl een aantal niet echt aan de criteria van een democratie voldoet! Voorts wil men nauwer samenwerken op het gebied van energie en migratie, domeinen waar de Europese Unie bepaald niet veel succes heeft geboekt. Ook samenwerking op het gebied van economie en veiligheid staan op de agenda.

Een blijver

In oktober komt de EPG samen in Granada. Het zal uitkijken zijn wat een nieuwe, mogelijk rechtse regering in Madrid zal doen met dit project. De vierde samenkomst ligt ook al vast: begin 2024 in het Verenigd Koninkrijk. Wie is er voorzitter van de EU in de eerste helft van 2024: België! De EPG zal met andere woorden blijven bestaan en de vraag is of dat ten koste gaat van andere instellingen, of dat er dubbele circuits van bevoegdheden zullen bestaan tussen instellingen? Of wordt de EPG de wachtkamer voor een lidmaatschap van de EU, de EFTA, de EER? Een andere visie zou kunnen zijn dat de EPG zowat heel Europa meeneemt, omdat de toetreding van een aantal landen tot de EU niet verkoopbaar is aan de huidige lidstaten. Ook is het een intergouvernementele samenwerking, en dat is een verschil met de supranationale Europese Unie, wat gemakkelijker is voor een land dat op zijn autonomie staat. Bovendien zijn de Britten aan boord, wat toch altijd meegenomen is in deze turbulente tijden, zeker omdat zij de belangrijkste Europese strijdmacht hebben. Ook voor het Elysée is dat mooi meegenomen, omdat de lijn Berlijn-Parijs veel van zijn glans heeft verloren.  

Het zal geen eeuwigheid meer duren vooraleer de intergouvernementele EPG een vast secretariaat krijgt met een leiding. Voor die laatste functie zullen er zeker genoeg kandidaten te vinden zijn, het koninkrijk België op kop.