Het handelsakkoord tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten wordt door de lidstaten gezien als het minste kwaad. Al klinkt in Frankrijk veel meer kritiek dan in Duitsland. Onze zuiderburen beschuldigen Commissievoorzitter Ursula von der Leyen ervan vooral de belangen van de Duitse auto-industrie te hebben verdedigd. Nochtans lobbyden de Fransen op eigen houtje voor hun wijnsector.
Sinds zijn aantreden als bondskanselier laat Friedrich Merz geen kans onbenut om het belang van de Frans-Duitse as in de Europese Unie te benadrukken. Op sociale media worden kwistig beelden gedeeld van zijn ontmoetingen met de Franse president Emmanuel Macron. Of er weldra een sterke Frans-Duitse as gesmeed wordt zoals ten tijde van François Mitterrand en Helmut Kohl, valt nog te bezien. Na het sluiten van het Europees-Amerikaanse handelsakkoord vorige week waren de reacties aan beide kanten van de Rijn heel uiteenlopend.
Volgens Friedrich Merz was het glas halfvol in plaats van halfleeg, want met een basistarief van 15 procent op Europese goederen kan Duitsland leven. Het alternatief waren heffingen van 25 procent of meer. In Parijs was vooral verontwaardiging te horen. “Een onderwerping”, noemde eerste minister François Bayrou het. Dominique de Villepin, ex-premier en in 2027 mogelijk presidentskandidaat, had het over “losgeld, eerder dan een verdrag”. Benjamin Haddad, de Franse minister van Europese Zaken, sprak over “een onevenwichtig akkoord dat hoogstens tijdelijk stabiliteit brengt”. President Emmanuel Macron zweeg.
37 miljard euro Duitse wagens
Het lijkt erop dat de Amerikaanse president Donald Trump de fragiele Frans-Duitse as heeft doen kraken. Het Franse verwijt is vooral dat Commissievoorzitter Ursula von der Leyen op het Schotse golfresort van Trump de belangen van de Duitse auto-industrie ging verdedigen. Dat de helft van de delegatie uit Duitsers bestond, heeft dat beeld nog versterkt.
Sinds april waren de Europese auto-exporteurs onderworpen aan een heffing van 27,5 procent (de bestaande 2,5%, plus het nieuwe Trump-tarief van 25%). Dat kostte onder meer aan Volkswagen 1,3 miljard euro. Met een douanetarief van 15 procent scheelt dat een slok op de borrel voor Duitsland. Onze oosterburen voeren per jaar voor 37 miljard euro wagens uit naar de Verenigde Staten. Je zou kunnen zeggen dat de Fransen daar geen probleem mee moeten hebben. Ze zijn veel minder betrokken partij, want slechts 1 procent van de geïmporteerde wagens in de Verenigde Staten komt uit Frankrijk.
Alleen: de merken van Stellantis, waaronder Peugeot en Citroën, die de Verenigde Staten binnenkomen, rollen van de assemblageband in Canada en Mexico, waar een tarief van minstens 25 en 15 procent geldt.
Frankrijk lobbyt zelf
De Franse kritiek op het handelsakkoord als zou men enkel naar nationale belangen hebben gekeken, is echter kort door te bocht. Ook al is er nog geen definitieve beslissing over genomen, de burgerlijke luchtvaartindustrie zou ontsnappen aan Amerikaanse heffingen, terwijl in april een tarief van 10 procent werd opgelegd voor export naar de Verenigde Staten. De Franse sector van de burgerluchtvaart is opgelucht, want goed voor 9,7 miljard euro uitvoer naar de Verenigde Staten en 220.000 banen bij onze zuiderburen. Daar wordt vergeten dat een heffing van 30 procent op vliegtuigen en hun onderdelen tot voor kort een realistisch scenario was.
Ook over de uitvoer van Franse wijn en sterkedranken (respectievelijk voor 4 en 1,5 miljard euro) is het nog wachten op een beslissing. De Fransen hopen op een laag of zelfs nultarief. Ze hebben de voorbije maanden trouwens op eigen houtje gelobbyd om een interessante deal uit te brand te slepen.
En misschien moet Parijs eens in eigen boezem kijken. Kritiek geven op het handelsakkoord met de Verenigde Staten mag, maar het zijn ook uitgerekend de Fransen die bij de zoektocht naar alternatieve handelspartners op de rem gingen staan, bijvoorbeeld vorig jaar, toen het Mercosur-vrijhandelsakkoord op tafel kwam.
Frankrijk hielp Von der Leyen in het zadel
Het EU-Mercosur-akkoord moet de handel tussen beide blokken makkelijker maken: de Mercosur-landen (Brazilië, Argentinië, Paraguay en Uruguay) snoeien bijvoorbeeld in de importtarieven op Europese auto’s, textiel en machines, terwijl de Zuid-Amerikaanse landen op hun beurt goedkoper landbouwproducten naar Europa moeten kunnen uitvoeren. Vooral dat laatste is Frankrijk een doorn in het oog. Het land zag de belangen van de eigen landbouwsector bedreigd. Dat Parijs toen een patriottische of nationalistische reflex had, zou dan geen probleem zijn geweest.
Ten slotte is het ook wat hypocriet dat uitgerekend Ursula von der Leyen kop-van-jut is. Dat zij voorzitter van de Europese Commissie is, is te danken aan de Franse president Emmanuel Macron. Hij heeft haar via allerlei gedraai in 2019 in het zadel gekregen. In 2024 was een tweede mandaat geen probleem. Ondanks het feit dat von der Leyen daarvoor had gebotst met de Franse eurocommissaris Thierry Breton, waarna die ontslag nam. Dat werd in Parijs als een vernedering ervaren.
