De balans: Franse begrotingscrisis is een les voor België

De Franse regering-Barnier dreigt te vallen omdat er geen eensgezindheid is over de sanering van de begroting. De Franse begrotingscrisis kan de financiële markten heel nerveus maken, zeker als ook de pensioenhervorming onder druk komt. De Europese Commissie van haar kant is gematigd positief over de sanering van 60 miljard euro via besparingen en belastingen. De Franse plannen kunnen met enig voorbehoud interessant zijn voor onze federale onderhandelaars.

Woensdag steeg het verschil tussen de Franse en de Duitse tienjaarsrente naar 90 basispunten, het hoogste niveau sinds 2012, toen nog in volle eurocrisis. Frankrijk zit in een politieke maar ook in een begrotingscrisis. Eerste minister Michel Barnier heeft een traject klaar om het Franse begrotingstekort terug te dringen van de huidige 6,1 procent van het bruto binnenlands product (bbp) naar 5 procent in 2025 en 3 procent in 2029. De eerste stap van die sanering is goed voor 60 miljard euro, waarvan 40 miljard euro besparingen en 20 miljard euro nieuwe of hogere belastingen.

Het probleem is echter dat er in de Franse Assemblée geen meerderheid is om die begroting aan te nemen. De regering-Barnier is een minderheidsregering die enkel kan functioneren bij gratie van het radicaal-rechtse Rassemblement National (RN) van Marine Le Pen. Die heeft al duidelijk gemaakt dat haar partij een motie van wantrouwen tegen de regering zou steunen als Barnier en president Emmanuel Macron de begroting zonder parlement zouden goedkeuren, wat in Frankrijk mogelijk is. Als de regering die vertrouwensstemming verliest, vervalt ook de beslissing van de president om het parlement te overrulen.

Le Pen zou de regering evenmin steunen als de plannen van Barnier niet fundamenteel worden bijgestuurd, onder andere met minder belastingverhogingen. De eerste minister gaf al positieve signalen richting de radicaal-rechtse fractie. Een verhoging van de elektriciteitsprijzen wordt ingetrokken. Daarmee heeft Le Pen een trofee binnen en kan ze zeggen dat ze de koopkracht van de Fransen heeft beschermd.

Vertrouwen in het saneringstraject

Of dat voldoende is om de regering overeind te houden, zal na het weekend duidelijk worden. Economen voorspellen dat de val van de regering-Barnier de Franse rente verder in de hoogte zal stuwen en een politieke crisis zal omvormen tot een budgettaire en financiële crisis. Bij onze zuiderburen wordt gesproken van een Liz Truss-moment, een verwijzing naar de Britse ex-premier die de financiële markten in 2022 met ondoordachte beslissingen (grote belastingverlagingen en een uitgaventsunami) zo nerveus maakte dat ze ontslag moest nemen.

Zover zal het wellicht niet direct komen, omdat Frankrijk lid van de eurozone is. En vooral omdat de Europese Commissie gematigd positief is over het saneringsplan. “Het beantwoordt aan de eisen en rolt een geloofwaardig hervormingspad uit,” aldus de Commissie. In de besparingen zit onder meer een niet-indexering van de pensioenen. Frankrijk heeft geen automatische loonindexering zoals België, wel worden bepaalde uitkeringen geïndexeerd. Ook allerlei subsidies voor bedrijven en opleidingssubsidies voor werkzoekenden zouden verdwijnen. Aan de inkomstenkant wordt de meerwaardebelasting op aandelen uitgebreid en verdwijnen allerlei vrijstellingen van sociale bijdragen voor lagere inkomens.

En vooral: er komt een tijdelijke belasting op hogere inkomens – alleenstaanden die meer dan 250.000 euro per jaar verdienen en gezinnen met meer dan 500.000 euro inkomsten per jaar. Die belasting zou worden aangehouden tot het Franse begrotingstekort onder 4 procent zakt.

Hervormingen moeten overeind blijven

Dat de Europese Commissie tevreden is over dat pakket, kan een les zijn voor de Belgische federale onderhandelaars die straks ook een geloofwaardig begrotingstraject op tafel moeten leggen. Besparen op uitkeringen en subsidies is onvermijdelijk, is de Franse les. Het plan van de regering-Barnier om een tijdelijke belasting te heffen op inkomsten vanaf een bepaald niveau, komt overeen met de eis van Vooruit-voorzitter Conner Rousseau dat “de lasten eerlijker verdeeld moeten worden.” De critici krijgen echter eveneens munitie: een jaarinkomen van 250.000 of 500.000 euro is niet weinig, maar het gaat hier zeker niet alleen over de superrijken. Ook daar kunnen de Arizona-partijen lering uit trekken.

Daarnaast is de Europese Commissie relatief mild voor Frankrijk, omdat hervormingen uit het verleden voorlopig overeind blijven, ondanks de druk van de linkerzijde in de Franse Assemblée. De verhoging van de pensioenleeftijd van 62 naar 64 jaar wordt behouden. Net als de hervorming van de Franse vermogensbelasting die president Emmanuel Macron doorvoerde. Dat is nu vooral een belasting op vastgoed en luxegoederen, zoals een jacht. Roerende inkomsten zoals dividenden uit aandelen werden uit de vermogensbelasting gehaald. Daarnaast wordt het werkloosheidssysteem verstrengd en de toegang tot uitkeringen gelinkt aan extra voorwaarden. De hervormingen maken dat de Europese Commissie niet eist dat Frankrijk per se in vier jaar tijd naar een deficit van minder dan 3 procent van het bbp gaat.

Ook in België wordt gehoopt op een saneringstraject van zeven jaar in plaats van vier jaar, als er voldoende hervormingen zouden worden uitgerold. Zo’n boodschap zou ook de financiële markten moeten geruststellen. Dat zei Marc Fiorentino, de CEO van de Franse vermogensbeheerder en consultant Euroland Corporate, onlangs op de Franse tv: “Frankrijk leent nog altijd tegen 3 procent, dat is relatief laag. De financiële markten zijn trouwens niet zozeer bezorgd over het uitblijven van een begroting. Als zaken zoals de pensioenhervorming worden teruggedraaid, dreigt de situatie veel gevaarlijker te worden.”