Balans van de week: PS speelt Calimero, Open Vld gooit opnieuw eigen ruiten in

De Waalse regering is een paar weken aan de slag, de Vlaamse en federale formaties komen langzaam op kruissnelheid. De PS en Open Vld proberen zich ondertussen het kostuum van oppositiepartij aan te meten. Dat gaat maar moeilijk. De Franstalige socialisten raken niet verder dan wat geweeklaag, de Open Vld-top blijft kampen met interne verdeeldheid.

“De verkiezingsuitslag laat een mogelijke toenadering zien tussen politieke partijen, tussen regio’s. Dit is een kans die we moeten grijpen om voor ons land een nieuw, samenhangend project uit te tekenen.” Dat zei koning Filip tijdens zijn 21 juli-toespraak. PS-voorzitter Paul Magnette vond dat niet kunnen. Met die uitspraak zou het staatshoofd de neutraliteit verlaten en zijn schouders zetten onder de zogenoemde federale Arizona-coalitie (N-VA, MR, Les Engagés, Vooruit, CD&V), die formateur Bart De Wever (N-VA) probeert te vormen. PS-voorzitter Paul Magnette, die zich voorbereidt op een aantal jaren in de federale en Waalse oppositie, noemde dat in een kranteninterview “diep kwetsend.”

Zijn kritiek overtuigt niet. De toespraak van de koning wordt gedekt door de federale Vivaldi-regering in lopende zaken en behoort de PS nog altijd toe. Het kan grondwettelijk zo zijn dat alleen premier Alexander De Croo (Open Vld) politiek verantwoordelijk is, maar toch. Koning Filip somde in zijn toespraak ook gewoon een aantal feiten op: dat de federale regering wellicht een doordruk van de regionale coalities wordt.

Daarnaast drukte de koning zijn bezorgdheid uit over de precaire toestand van de overheidsfinanciën. De volgende regering moet meer dan 27 miljard euro vinden om de begroting te saneren. Over die passage in de 21 juli-toespraak zei Magnette niets. Selectieve verontwaardiging dus. Het zou voor de PS-voorzitter ook pijnlijk zijn om te veel aandacht te besteden aan dat specifieke thema, want het is de regering-De Croo die verantwoordelijk is voor die miljardenput.

Magnette plots bezorgd om de cijfers

De ergernis van Magnette in de media moet in een breder kader worden geplaatst. De Franstalige socialisten hebben het moeilijk om hun rol te vinden als oppositiepartij. Akkoord, er is nog geen concreet federaal regeerakkoord waartegen ze kan fulmineren, maar het is veelzeggend dat Magnette en co niet verder raken dan een discours dat veel weg heeft de bekende Calimero-uitspraak “het is niet eerlijk”.

Neem de kritiek van uittredend federaal staatssecretaris voor Relance Thomas Dermine (PS) op de plannen van de nieuwe Waalse regering van MR-Les Engagés om te kiezen voor een verregaande administratieve vereenvoudiging van het Waalse overheidsapparaat. Dermine wijst erop dat de meeste vorige regionale en federale ministers voor administratieve hervorming uit liberale hoek kwamen en stelt zich dus de vraag waarom ze daar niet vroeger voor gekozen hebben. Dat dit komt door de PS-blokkering in de vorige Waalse en federale regering, komt niet op bij de ex-McKinsey-boy, overigens een van de grootste ontgoochelingen van de regering-De Croo.

De plots grote bezorgdheid van de PS over de toestand van de Waalse overheidsfinanciën is trouwens bevreemdend. De Franstalige socialisten stellen zich terecht vragen bij de betaalbaarheid van een aantal Waalse belastingverlagingen zoals die van de erfbelasting. Want tegelijk moet het Waalse begrotingstekort deze legislatuur worden teruggebracht van bijna 3 miljard vandaag naar 1,2 miljard euro in 2029. Bovendien moet een belangrijk deel van de sanering van de overheidsfinanciën van de deelstaten komen.

Alleen: de ontsporende Waalse overheidsfinanciën waren voor de Franstalige socialisten de voorbije jaren, ja zelfs decennia, geen probleem. Nu de alarmklok luiden komt niet overtuigend over. Komt daar nog bij dat de partij net als in de campagne het pad van het platte populisme opgaat. Eerst zou het Waalse regeerakkoord tussen MR en Les Engagés 1.500 euro per gezin kosten, ondertussen is dat volgens de PS-’berekeningen’ al opgelopen tot 2.000 euro. Want, zo stellen de Franstalige socialisten, door de bevriezing van de dotatie voor de openbare zender RTBF zal die minder uitzendingen kunnen aanbieden en zullen tv-kijkers verplicht worden naar bijvoorbeeld betalende sportzenders over te schakelen. Die abonnementen tellen ze mee in de meerkosten van het beleid per gezin.

Een liberale hervorming zonder Open Vld

Aan Vlaamse en federale kant verdwijnt Open Vld naar de oppositie. Normaal, gezien het verkiezingsresultaat, maar een cadeau is het niet voor de partij. Er is bij de Vlaamse liberalen nog geen kritiek te horen op wat er naar buiten filtert over de Vlaamse en federale formatie, omdat de partijtop vooral tijd besteedt aan interne strubbelingen. Zo begrijpt een deel van de basis niet dat ex-Kamerlid Goedele Liekens de zetel van gecoöpteerd senator krijgt. Sommigen hadden verwacht dat die post naar iemand van de nieuwe generatie zou gaan. Straks dient zich een verscheurende strijd om het partijvoorzitterschap aan. Als gepatenteerde ruziemakers dreigen de Open Vld’ers opnieuw hun eigen ruiten in te slaan.

En als ze dan toch tijd maken op inhoudelijke oppositie te voeren, dan zal dat enorm moeilijk zijn. De kans is groot dat de volgende federale regering een hoop hervormingen zal doorvoeren die Open Vld al dertig jaar in het partijprogramma heeft staan, maar al die tijd niet heeft kunnen realiseren. Neem de beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd: die maakt straks deel uit van het volgende regeerakkoord. Veel succes aan de Open Vld’ers die kritiek zullen moeten uiten op die bij uitstek liberale hervorming.