Triple Helix bouwt recyclagefabriek voor polyurethaan

Triple Helix plant in Antwerpen een chemische recyclagefabriek van de nieuwe generatie, een laatste schakel naar een circulair model voor polyurethaan. “De afvalberg aan matrassen is in Europa alleen al 678 keer de hoogte van de Mount Everest”, zegt initiatiefnemer Steven Peleman.

“De productie van polyurethaan is zo succesvol, dat het nooit echt interessant was om over de recyclage na te denken of daar technologie voor te ontwikkelen. Die interesse is er nu wel”, zegt Steven Peleman. De managing partner van Triple Helix heeft het plan opgevat om in de haven van Antwerpen een recyclagefabriek te bouwen. “Daar zullen we alle afvalstromen van polyurethaan en door voedsel vervuilde petverpakkingen verwerken tot nieuwe materialen voor duurzame toepassingen, zoals isolatiepanelen.”

Polyurethaan zit in matrassen, autozetels, schoenzolen, isolatiepanelen en nog veel meer. “Wereldwijd wordt 21 miljoen ton per jaar geproduceerd. Daar wordt bijna niets van gerecycleerd. In Europa alleen al is de afvalberg aan matrassen 678 keer hoger dan de Mount Everest. Vandaag verbranden we die of ze rotten onder de grond weg.” In zijn fabriek wil Triple Helix aantonen welke processen het best werken. Peleman: “Het wordt een proefopstelling. De technologie en de processen zijn bekend, maar nog niet allemaal industrieel bewezen. Wij willen ze op punt stellen, zodat we de cirkel van de industrie kunnen sluiten.”

Nieuw model

De fabriek moet de eerste uitwerking worden van de ideeën die Peleman in 2019 uiteenzette in een artikel in het Journal of Business Chemistry. Daarin lanceerde hij de term ‘ Molecules as a Service’, een model waarin materialen zo lang mogelijk in onze economie blijven. “Een extreem denkspoor zou zijn dat bedrijven worden betaald voor het gebruik en hergebruik van hun materialen en moleculen”, legt Peleman uit.

“De overgang naar zo’n businessmodel dat het gebruik van een molecule als een dienst beschouwt, stelt technische uitdagingen, maar die zijn grotendeels op te lossen. Je kunt daar ook nieuwe financiële modellen voor uitvinden. Er zijn al gekkere zaken bedacht in de financiële wereld. De moeilijkheid is bedrijven te helpen evolueren.”

Met Triple Helix wil Peleman aantonen hoe zo’n nieuw model kan werken voor polyurethaan. “Wij willen een van de meest complexe chemische processen circulair helpen herorganiseren”, zegt hij. De grote uitdaging is de aanvoer van te recycleren materialen. “We moeten de logistieke keten sluiten en die anders organiseren. Nu is iedereen met zijn eigen afvalstroom bezig. Wij willen een draaischijf organiseren, waarin verschillende partijen samenwerken. Wij willen de polyurethaan, ander materiaal mag naar andere partijen.”

“Je moet die logistiek bekijken als een omgekeerd Amazon”, stelt Peleman. “Je kunt de gekste dingen thuis laten leveren, maar probeer iets dat het aan het einde van zijn levensduur komt, maar eens terug weg te krijgen. Logistiek is dat nochtans perfect te organiseren. Alleen gebeurt het niet, omdat we de economische waarde van gebruikte materialen onvoldoende erkennen.”

Concessie

“De concessie die we aangevraagd hebben voor de recyclagefabriek is onze meest concrete verwezenlijking tot nu. Ze zal 5 hectare beslaan en werk bieden aan 28 mensen. We broeden nog op andere ideeën”, kondigt Peleman ambitieus aan. Triple Helix wil ook een bijdrage leveren aan de logistieke organisatie en de productie van circulaire materiaalstromen, aan de ondersteunende IT-infrastructuur en aan de geleidelijke vervanging van de fossiele bouwstenen van chemische processen door biologische of hybride alternatieven.

Peleman heeft een team van een twintigtal mensen rondom zich verzameld, vaak met een achtergrond in chemie of de financiële wereld. “De meesten werken voorlopig nog onbetaald. Ze doen dat omdat ze vinden dat onze generatie het verkloot heeft en dit het minste is wat ze kunnen doen.”

Het geld om op te starten vond Peleman vorig jaar dankzij een private lening van het IT-bedrijf Cronos Group. De bouw van de fabriek vergt 48 miljoen euro. Ongeveer de helft is al toegezegd. De rest moet volgen als de concessie is verleend. Om zijn ideeën te financieren kijkt Peleman onder meer in de richting van venture-philanthropy-investeerders. “Er zijn mensen die op hun superjacht zitten en een berg afval voorbij zien drijven. Zij hebben de middelen. Hen moeten we aanspreken.”

In de verdere toekomst staan alle opties open, van een overname tot een beursgang. “Als dit lukt, zullen er vroeg of laat grotere spelers opdagen. Dan kunnen wij als investeerder niet meer mee. Te vaak worden goedbedoelde projecten gestart, die niet rendabel zijn”, zegt Peleman. “Wij willen de kapitaalmarkten en de industrie net gebruiken om te doen wat moet gebeuren. Het is ook niet mijn ambitie dertig jaar dezelfde fabriek te runnen, wel om dit format uit te rollen over Europa en de rest van de wereld.”

Triple Helix kreeg al verzoeken om te helpen bij het opzetten van soortgelijke fabrieken in de Verenigde Staten en Azië, waaronder Indonesië. Maar noem Peleman of Triple Helix geen consultant. “Als iemand iets wil bouwen, helpen we graag. Maar ik ga geen rapporten schijven. Als het meer dan tien pagina’s uitleg vergt, heb je trouwens geen oplossing maar een verhaal.”

Werk aan de winkel

De econoom en materiaalkundige heeft al heel wat watertjes doorzwommen. Hij stond mee aan de wieg van TomorrowLab, adviseerde kabinetten, werkte als onderzoeker en consultant, en was in dienst bij kleine en grote bedrijven. “Vandaag heb je niet meer één carrière. Iedereen heeft er drie of vier. Dat vind ik ook eigen aan de circulaire economie. Je moet over de grenzen van functies, industrieën en sectoren kijken.”

“Ik ben wedstrijdskiër geweest”, zegt Peleman. “Daardoor kreeg ik voeling met materialen en plastics.” Bergen spelen ook een rol in de ontstaansgeschiedenis van Triple Helix. “In de zomer van 2018 was ik nog eens in Chamonix. In dertig jaar is de gletsjer daar, de Mer de Glace, grotendeels verdwenen. Ik had dat natuurlijk al gehoord, maar toen ik het met mijn eigen ogen zag, was ik toch geschokt. Dat was voor mij de klik.”

Voordien was Peleman onder meer directielid bij de Amerikaanse chemiereus Huntsman. “Als je aan die kant van de tafel hebt gezeten, begrijp je waarom de dingen vrij traag verlopen en de ambities bescheiden zijn,” zegt Peleman. “Een bedrijf verdient zijn geld op een bepaalde manier en volgt wetmatigheden, en die pas je niet zomaar aan. Bij veel bedrijven blijven een hoop goede ideeën op het schap liggen, omdat de agenda, de tijd en de resources ontbreken. Ook falen ligt moeilijk. Ze zeggen wel dat het kan, maar eigenlijk is dat niet waar. Zo ben ik beginnen nadenken over hoe ik een chemiebedrijf van de volgende generatie uit de grond zou kunnen stampen.”

Om de chemiesector te verduurzamen is er nog veel werk aan de winkel. “Veel bedrijven hebben een duurzaamheidsprogramma, maar willen hun businessmodel niet fundamenteel aanpassen”, stelt Peleman vast. De chemie zal daarin een belangrijke rol moeten spelen. “Of je het nu graag hoort of niet, de chemie zal een deel van de oplossing zijn. Net zoals de financiële wereld met al zijn tekortkomingen een deel van de oplossing moet zijn om zaken te financieren.”