Na covid-19 veranderen de spelregels van de economie

Het proces van creatieve destructie komt in 2021 op gang. Niet alleen voor de bedrijven, ook voor het kapitalistische systeem.

Recessies zijn de sorteermachines van het kapitalisme. De zwakke bedrijven krimpen of gaan failliet, de sterke breiden zich uit. Maar in 2020 verliep dat niet zoals gewoonlijk. Omdat de baisse het gevolg was van een gezondheidscrisis, boomden hele sectoren – zoals de videostreamingdiensten – en gingen andere onderuit – zoals de cruiserederijen. Bovendien hield massale overheidssteun bedrijven over de hele wereld overeind, wat de omvang van de slachting maskeerde.

In 2021 zal de tol zichtbaarder worden. Gezonde ondernemingen zullen de investeringen opvoeren, waardoor ze een blijvende voorsprong krijgen. Die overwinnaars krijgen te maken met een nieuw klimaat waarin gemorreld wordt aan de drie pijlers van het moderne bedrijfsleven: de vooraanstaande plaats van de aandeelhouders, de globalisering en de beperkte rol van de overheid.

Baisses zijn over het algemeen zeldzaam en kort. Maar ze hebben een diepgaande impact op de structuur van het bedrijfsleven. Deze keer waren er enkele voor de hand liggende winnaars. De vooruitzichten van de digitale spelers namen een hoge vlucht doordat de mensen overschakelden op digitale diensten. China heeft weer een grote sprong voorwaarts gemaakt.

Meer belastingen

Hoe zit het met de verliezers? Uit de cijfers blijkt dat het bedrijfsleven er erger aan toe is dan tijdens de kredietcrisis. In de eerste helft van 2020 maakte meer dan 40 procent van de bedrijven in de Amerikaanse top 3000 verlies. Dat was in 2009 maar een derde. Maar het percentage wanbetalers bleef laag in Amerika.

In 2021 zal die irreële wereld ophouden te bestaan. Overheden zullen nieuwe steun beperken en slechte bedrijven niet langer in leven houden. De kloof tussen de bedrijven zal ook verbreden, doordat de sterkere zullen blijven investeren, terwijl de andere besparen. De winnaars worden vooral grote firma’s die profiteren van de technologische ontwrichting en actief zijn in beter presterende economieën. Toch krijgen ze te maken met een lastig postpandemisch klimaat, nu de spelregels veranderen.

Bedrijven zullen onder druk komen om minder aandacht te besteden aan hun aandeelhouders en meer aan hun medewerkers. De stagnatie van de globalisering betekent dat meer multinationals zullen optreden als een federatie van nationale ondernemingen. En naarmate de rol van de overheid overal groter wordt, zullen de regelgeving en de belastingdruk onvermijdelijk stijgen. Voor de grootste 3000 bedrijven ter wereld is de gemiddelde effectieve belastingvoet gedaald van 33 procent twee decennia geleden tot 22 procent nu. Die kan alleen maar hoger worden. Aan het einde van deze recessie zal het bedrijfsleven zijn dooreengeschud, en de regels van het kapitalisme ook.